فیلسوف سینمای ایران

«داریوش مهرجویی» نویسنده و كارگردان پیشكسوت سینمای ایران در كنار هنر سینما، مترجم سرشناسی است. وی سینماگری با دغدغه های فلسفی و عرفانی است.

مهرجویی ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران به ‌دنیا آمد. در نوجوانی به موسیقی علاقه ‌مند شد و مدت كوتاهی به كلاس آموزش موسیقی رفت. نزد پدرش كه موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و سپس با موسیقی كلاسیك غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت. وی در ۱۷ سالگی به سینما علاقه‌ مند شد و برای درك بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیل مقدماتی را در تهران به پایان برد و زمانی كه بیست ساله بود برای ادامه ی تحصیل به كالیفرنیای آمریكا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها كرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه «یو سی ال» لس‌آنجلس لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریه ی «پارس ریویو» در لس‌آنجلس را به‌ عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد.
مهرجویی در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود را به نام «الماس ۳۳» كه فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم سال ۱۳۴۶ در تهران اكران شد و به فروش متوسطی دست پیدا كرد. با توجه به پرهزینه بودن این فیلم، ساخت آن شكستی تجاری محسوب ‌شد و توجه منتقدان را هم چندان به خود جلب نكرد.
در ۱۳۴۸ با همكاری «غلامحسین ساعدی» فیلمنامه ی «گاو» را بر اساس یكی از داستان‌های كوتاه مجموعه ی «عزادارن بیل» اثر ساعدی نوشت و فیلم را كارگردانی كرد. این فیلم برای مهرجویی و سینمای ایران جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری و هم از نظر هنری فیلم موفقی از كار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود.
مهرجویی از جشنواره‌ ی فیلم فجر نیز سیمرغ‌های بلورین بهترین فیلمنامه و كارگردانی را برای «هامون»،‌ «سارا» و «پری» دریافت كرد.
بیشتر فیلم های مهرجویی در زمینه ی مسایل واقعی و سرنوشت بشر است كه به نوعی روحیه ی ‌اجتماعی در آن‌ها مطرح می شود.

مهرجویی به مانند بسیاری از هنرمندان دارای كارنامه یی همراه با اوج و فرود است. وی كه روزی از نخستین كارگردانانی بود كه موج نوی سینمای ایران را رقم می زد اما در سال های اخیر آثار قوی و قدرتمندی را خلق نكرده است.
به باور بیشتر صاحبنظران و سینمادوستان حرفه یی چند سالی است كه مهرجویی به عنوان كارگردانی دوران ساز، فیلم هایی ضعیف و دور از انتظاری را می سازد. وی كه روزی فیلم های درخشانی همچون گاو، هامون، لیلا و پری را ساخته بود حالا دیگر فیلم هایش چنگی به دل نمی زند.