بازی اول شخص چیست؟

بازی‌های سبک تیراندازی، سرعت واکنش بازیکن‌ها را می‌سنجند و دقت آنها در تیراندازی به اهداف مختلف را به چالش می‌کشند. بازی‌های شوتر هم در حالت تک‌نفره و هم چندنفره، نیاز به عکس‌العمل‌های سریع از سوی گیمر دارند. مهمترین وظیفه بازیکن‌ها در بازی‌های تیراندازی، از بین بردن دشمنان با استفاده از انواع تفنگ‌ها است.

بازی‌ های تیراندازی در واقع زیرمجموعه‌ ژانر اکشن هستند، اما به دلیل گستردگی و اهمیت سبک تیراندازی، آن را به صورت جداگانه معرفی می‌کنیم. ژانر تیراندازی در درجه‌ اول بر روی مبارزات با استفاده از سلاح‌های شلیکی مانند تفنگ و موشک تمرکز دارد. هدف اصلی بازیکنان در بازی‌های این سبک، شلیک کردن به دشمنان و پشت سر گذاشتن مراحل بازی بدون کشته شدن شخصیت اصلی است. سبک تیراندازی گونه‌های بسیار متنوعی دارد که در ادامه به طور مفصل به آنها خواهیم پرداخت، اما قبل از آن بهتر است با ویژگی‌هایی که باعث ایجاد تفاوت در بازی‌ های تیراندازی می‌شوند آشنا شویم.

خصوصیات مهم در دسته‌بندی بازی‌ های سبک تیراندازی

زاویه‌ی دید

یکی از ویژگی‌هایی که باعث به وجود آمدن زیرسبک‌های متعدد در ژانر تیراندازی شده است، زاویه‌ دید یا همان دوربین بازی است. اگر اتفاقات بازی را از پشت چشمان شخصیت اصلی ببینیم، یعنی در حال انجام یک تیراندازی اول‌شخص هستیم. در تیراندازی سوم‌شخص، دوربین بازی با فاصله‌ کم پشت سر شخصیت اصلی قرار می‌گیرد و او را دنبال می‌کند. بعضی از بازی‌های تیراندازی دو‌بعدی هم هستند که دوربین ثابت یا اسکرولی دارند و صحنه‌های بازی را از بالا و یا از پهلو به نمایش می‌گذارند. به طور کلی زاویه دید در بازی‌های تیراندازی می‌تواند تعیین کننده‌ زیرسبک آن بازی باشد.

واقع‌گرایی

بعضی بازی‌های تیراندازی هستند که تاکید زیادی روی واقع‌گرایی دارند. این واقع‌گرایی می‌تواند در طراحی گرافیکی یا جلوه‌های صوتی بازی نمود پیدا کند و یا شاهد تاثیر آن به طور مستقیم روی گیم‌پلی بازی باشیم؛ مثلا در بازی‌های تیراندازی تاکتیکی، شبیه‌سازی دقیق اسلحه‌ها و همچنین آسیب دیدن طبیعی شخصیت‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. به جز بازی‌های تاکتیکی، امروزه شاهد درجات مختلف واقع‌گرایی در سایر بازی‌های تیراندازی نیز هستیم؛ البته بعضی از بازی‌ها هم دقیقا عکسِ واقعیت را ترجیح می‌دهند و روندی فانتزی را در پیش می‌گیرند.

تعداد شخصیت‌های قابل کنترل

توجه به تعداد شخصیت‌ها هم در طبقه‌بندی بازی‌های تیراندازی اهمیت دارد. بازیکن‌ها در بسیاری از این بازی‌ها به تنهایی وارد میدان جنگ می‌شوند و فقط یک شخصیت را کنترل می‌کنند، اما بعضی از بازی‌های تیراندازی هستند که هدایت یک گروه چندنفره از سربازان را به بازیکن می‌سپارند. روند این بازی‌ها معمولا بدین گونه است که بازیکن یکی از شخصیت‌های گروه را مستقیما کنترل می‌کند و می‌تواند به سایر هم‌رزمانش که توسط هوش مصنوعی رهبری می‌شوند، دستوراتی را منتقل کند.

در بازی‌های شوتر تاکتیکی، همکاری کردن با سایر اعضای تیم اهمیت بالایی دارد.

بخش چندنفره

اگر یک بازی تیراندازی از بخش آنلاین پشتیبانی کند این قابلیت وجود دارد تا حالت‌های مختلفی برای بازی به صورت چندنفره طراحی شوند. بازیکن‌ها می‌توانند هر یک از این حالت‌ها را انتخاب کنند و در آن با سایر دوستان خود به صورت همکاری و یا رقابتی به بازی بپردازند. در بخش تیمی بازیکن‌ها به یکی از گروه‌ها (معمولا دو گروه در این حالت وجود دارد) می‌پیوندند و برای رسیدن به یک هدف مشخص، به همراه سایر اعضای تیم با گروه مقابل مبارزه می‌کنند. در حالت همکاری یا Co-Op بازیکنان باید با کمک یکدیگر ماموریت‌های مختلفی را انجام دهند و دشمنانی را که توسط هوش مصنوعی با بازیکن‌های دیگر کنترل می‌شوند نابود کنند. در حالت‌های خاص مانند مسابقه‌ مرگ (Deathmatch) نیز تمام بازیکن‌ها در مقابل هم قرار می‌گیرند و باید تا جایی که می‌توانند بازیکنان دیگر را از بین ببرند. این روزها وجود بخش چندنفره‌ آنلاین به امری رایج و ضروری برای بازی‌های تیراندازی تبدیل شده است.

حال و هوا

البته این مورد کمی فرعی‌تر از موارد قبلی است، اما به هر حال در دسته‌بندی بازی‌های تیراندازی به اتمسفر و حال و هوای آنها هم توجه می‌شود. برای مثال یک بازی ممکن است به جای اکشن روی مخفی‌کاری تمرکز داشته باشد؛ همچنین بعضی از بازی‌های تیراندازی هستند که المان‌های ترسناک در آنها به شکل غالب دیده می‌شود. با این وجود در تمام بازی‌های تیراندازی، جنگیدن با استفاده از سلاح‌های شلیکی بخش اصلی گیم‌پلی را تشکیل می‌دهد.

معرفی زیرسبک‌های تیراندازی

تیراندازی اول‌شخص

تیراندازی اول‌شخص (First-Person Shooter)، سبکی است که هدف اصلی در آن مبارزه با دشمنان با استفاده از سلاح‌های شلیکی مختلف است و اتفاقات بازی از نمای اول‌شخص، یعنی از نگاه قهرمان بازی دنبال می‌شوند. به جز زاویه‌ دید، در دیگر ویژگی‌های اصلی گیم‌پلی، تفاوت چندانی بین بازی‌های اول‌شخص و سایر بازی‌های تیراندازی وجود ندارد. البته لازم است به این نکته هم اشاره کنیم که بعضی دیگر از زیرسبک‌های تیراندازی هم از دوربین اول‌شخص برای روایت ماجرا استفاده می‌کنند که باید بین آنها و تیراندازی اول‌شخص تمایز قائل شویم؛ مثلا بسیاری از بازی‌های سبک تیراندازیِ ریلی یا تیراندازی با تفنگ نوری (در ادامه‌ی مقاله در مورد این سبک‌ها توضیح داده می‌شود) دارای دوربین اول‌شخص هستند، اما در ويژگی‌های اصلی گیم‌پلی تفاوت زیادی با بازی‌های تیراندازی اول‌شخص دارند.

اکثر بازیکن‌ها ترجیح می‌دهند که بازی‌های تیراندازی اول‌شخص را روی PC انجام دهند، چون کنترل این بازی‌ها با موس و کیبورد به مراتب روان‌تر از کنترلر کنسول‌ها است.

بازی‌های این سبک چون به صورت سه‌بعدی ساخته می‌شوند نسبت به تیراندازی‌های دوبعدی از واقع‌گرایی بیشتری برخوردارند و در طراحی گرافیک، فیزیک و صداگذاری آنها، شبیه بودن به دنیای واقعی بیش از هر چیز دیگری مد نظر سازندگان است. اکثر بازیکن‌ها ترجیح می‌دهند که بازی‌های تیراندازی اول‌شخص را روی PC انجام دهند، چون کنترل این بازی‌ها با موس و کیبورد به مراتب روان‌تر از کنترلر کنسول‌ها است. در بازی‌های این ژانر، مشاهده‌ شدن دست‌ها و اسلحه‌ شخصیت اصلی در قسمت پایین صفحه‌ نمایش امری رایج و معمول است؛ ضمنا میزان سلامتی، مهمات و نقشه‌ محیط بازی نیز در گوشه‌ای از صفحه و به وسیله‌ سیستم هاد (HUD) نمایش داده می‌شوند.

در اکثر بازی‌های سبک تیراندازی اول‌شخص، بازیکن‌ها می‌توانند در طول مراحل از سلاح‌های متنوعی استفاده کنند. بکارگیری هر اسلحه تاثیر مستقیمی روی شیوه‌ بازی کردن بازیکن‌ها دارد. برخی از بازی‌ها تلاش می‌کنند تا تفنگ‌های واقعی را با توجه به سرعت شلیک، ظرفیت خشاب و دقت آنها شبیه‌سازی کنند. دسته‌ای دیگر از بازی‌ها نیز هستند که سلاح‌های تخیلی مثل لیزرهای فضایی یا تفنگ‌های پلاسمایی را در اختیار بازیکن‌ می‌گذارند. در اغلب بازی‌های این ژانر، بازیکن‌ها می‌توانند تعداد زیادی اسلحه را با خود حمل کنند و در موقع لزوم یکی از آنها را مورد استفاده قرار دهند، اما در بعضی از بازی‌ها، شخصیت اصلی توانایی حمل بیش از یک یا دو سلاح را ندارد. بازی‌های تیراندازی اول‌شخص ممکن است دارای ساختار مرحله‌ای و یا سندباکس باشند. در حالت مرحله‌ای، بازیکن‌ها باید با انجام مراحل به صورت پی در پی، داستان بازی را پیش ببرند، اما در بازی‌هایی که حالت سندباکس دارند، می‌توان مراحل اصلی را رها کرد و به طور آزادانه در محیط‌های بازی به جستجو پرداخت.

در اکثر بازی‌های شوتر اول شخص، به جلوه‌های بصری و طراحی محیط بازی توجه ویژه‌ای می‌شود. بازی‌های مجموعه Far Cry در این زمینه سرامد هستند.

در بیشتر تیراندازی‌های اول‌شخص، قهرمان بازی با محیط اطرافش تعامل دارد؛ این تعامل از کارهای ساده‌ای مثل باز کردن یک در تا کارهای پیچیده‌تر مثل حل کردن معماهای محیطی را شامل می‌شود. همچنین بازیکن‌ها می‌توانند به محیط آسیب برسانند و بخش‌هایی از آن را تخریب یا منفجر کنند. بازی‌های این سبک دارای تم‌های مختلفی از قبیل تاریخی (مثل جنگ جهانی دوم)، علمی-تخیلی (مانند نبرد با فضایی‌ها) و جنگ‌های مدرن هستند که هر کدام محیط‌ها، دشمنان و اسلحه‌های مختص به خود را دارند.

مطلب مرتبط:

• بهترین بازی‌ های شوتر اندروید

ریشه‌های سبک تیراندازی را باید در دو بازی سال ۱۹۷۴ به نام‌های Maze War و Spasim جستجو کنیم، اما اولین بازی تاثیرگذار این ژانر در سال ۱۹۹۲ و با عنوان Wolfenstein 3D منتشر شد. این بازی الگوها و استانداردهای سبک تیراندازی اول‌شخص را تعریف کرد و الهام‌بخش بسیاری از بازی‌های پس از خود شد. تنها یک بازی دیگر در این ژانر وجود دارد که می‌توانیم آن را بنیان‌گذار ویژگی‌های اساسی سبک تیراندازی اول‌شخص بنامیم و آن بازی Doom است که در سال ۱۹۹۳ عرضه شد. Wolfenstein 3D و Doom که هر دو از ساخته‌های استودیوی خوش‌نام اید سافت‌ور هستند، جزء پیشگامان این سبک محسوب می‌شوند که تاثیرشان نه تنها روی بازی‌های تیراندازی اول‌شخص، بلکه روی اکثر ژانرهای بازی‌های ویدیویی قابل مشاهده است. در سال ۱۹۹۶ بازی Duke Nukem 3D در سبک تیراندازی اول‌شخص عرضه شد و به فاصله‌ کمی پس از آن، بازی Quake به‌وسیله اید سافت‌ور به انتشار رسید. Quake هم مانند Doom کمک زیادی به پیشرفت این ژانر کرد و بسیاری از ویژگی‌های آن را ارتقا بخشید. این بازی که دارای گیم‌پلی سریع و بخش آنلاین گسترده‌ای بود، برای اولین بار از چندضلعی‌های کاملا سه‌بعدی در بخش گرافیک استفاده می‌کرد.

Doom یکی از تاثیرگذارترین بازی‌های تاریخ در سبک تیراندازی اول شخص است.

در سال ۱۹۹۷ بازی GoldenEye 007 به‌وسیله استودیوی رِیر (Rare) برای کنسول نینتندو 64 منتشر شد و ثابت‌ کرد که بازی‌های تیراندازی اول‌شخص می‌توانند روی کنسول‌های خانگی نیز موفق ظاهر شوند. بازی Half-Life (سال ۱۹۹۸) و دنباله‌اش یعنی Half-Life 2 (سال ۲۰۰۴) ویژگی‌های جدیدی مثل داستان پرمحتوا و حل معما را برای این ژانر به ارمغان آوردند؛ ضمن اینکه ماد Counter-Strike که در سال ۱۹۹۹ برای Half-Life ساخته شد، یکی از پرطرفدارترین بازی‌های تیراندازی اول شخص به شمار می‌رود. تعداد بازی‌های سبک تیراندازی اول‌شخص بسیار زیاد است، اما به جز نام‌هایی که در بالا به آنها اشاره کردیم، مهمترین مجموعه‌های این ژانر عبارتند از: Medal of Honor و Battlefield و Unreal Tournament و Halo و Metroid Prime و BioShock و Far Cry و Crysis و Call of Duty و Killzone و ...

تیراندازی سوم‌شخص

تیراندازی‌های سوم‌شخص با نشان دادن ظاهر و حرکات قهرمان بازی، این امکان را در اختیار سازندگان می‌گذارند تا روی شخصیت‌پردازی او با جزییات بیشتری کار کنند.

تیراندازی سوم‌شخص (Third-Person Shooter) یکی دیگر از زیرسبک‌های ژانر تیراندازی است که زاویه‌ دوربین در آن به گونه‌ای طراحی شده که شخصیت اصلی در صحنه‌های بازی قابل مشاهده است. بازی‌های تیراندازی سوم‌شخص در سال‌های اخیر طرفداران زیادی روی کنسول‌های خانگی پیدا کرده‌اند. گیم‌پلی بازی‌های این ژانر ترکیبی است از مکانیزم‌های تیراندازی در بازی‌های اول‌شخص، پریدن و حل معماها شبیه آنچه در بازی‌های پلتفرمر می‌بینیم و همچنین سیستم مبارزات تن به تن که بیشتر در سبک بیتم آپ شاهد آن هستیم. به دلیل سخت بودن هدف‌گیری در بازی‌های تیراندازی سوم‌شخص، معمولا از سیستم نشانه‌روی کمکی در آنها استفاده می‌شود تا بازیکن‌ها بتوانند به راحتی و با نگه داشتن یک دکمه، روی دشمنان متمرکز شوند و آنها را مورد هدف قرار دهند. همچنین در تعدادی از بازی‌های این سبک، در هنگام نشانه‌روی، دوربین به حالت اول‌شخص تغییر میابد تا شلیک کردن با دقت بیشتری انجام شود.

دو سبک تیراندازی اول‌شخص و سوم‌شخص شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند، اما تفاوت‌های چشمگیری نیز میان آنها دیده می‌شود؛‌ اولین و بزرگترین تفاوت این دو سبک مربوط به زاویه‌ دید آنها است؛ در بازی‌های تیراندازی اول‌شخص بازیکن‌ها می‌توانند بدون هیچ گونه مزاحمتی و به راحتی صحنه‌های بازی را مشاهده کنند، اما در بازی‌های سوم‌شخص، دوربین پشت سر و یا روی شانه‌ شخصیت اصلی قرار گرفته است و این مسئله باعث می‌شود تا بخشی از صفحه به وسیله‌ بدن او پوشانده شود و از دید بازیکن پنهان بماند. با این حال تیراندازی‌های سوم‌شخص با نشان دادن ظاهر و حرکات قهرمان بازی، این امکان را در اختیار سازندگان می‌گذارند تا روی شخصیت‌پردازی او با جزییات بیشتری کار کنند. در مقابل بازی‌های اول‌شخص کاری می‌کنند تا بازیکن بیشتر جذب دنیای بازی شود و خود را در وسط اتفاقات بازی تصور کند.

سنگرگیری یکی از مکانیزم‌های اصلی گیم‌پلی در بازی‌های تیراندازی سوم‌شخص است.

زاویه‌ی دوربین بازی‌های تیراندازی سوم‌شخص حتی روی گیم‌پلی آنها نیز تاثیر گذاشته است. در بازی‌های این ژانر بازیکن‌ها می‌توانند محیط اطراف شخصیت اصلی را بهتر ببینند که این امر در مواقعی مثل سنگرگیری و همچنین نبردهای تن به تن به کمک آنها می‌آید. با این همه، مرز بین سبک‌های تیراندازی اول‌شخص و سوم‌شخص گاهی به قدری باریک است که به جز زاویه‌ دید، تفاوت دیگری را نمی‌توان میان بازی‌های این دو ژانر مشاهده کرد. مثلا جالب است بدانید بازی Halo: Combat Evolved از ابتدا به عنوان یک تیراندازی سوم‌شخص طراحی و ساخته شد، اما سازندگان بازی تصمیم گرفتند تا به منظور دقت بیشتر در زمان هدف‌گیری، زاویه‌ی دوربین را به اول‌شخص تغییر دهند. در همین بازی وقتی شخصیت اصلی (مستر چیف) سوار وسایل نقلیه می‌شود، نمای دید به سوم‌شخص تغییر می‌کند.

اولین بازی‌های تیراندازی سوم‌شخص در واقع گونه‌ای از سبک شوتم آپ فضایی بودند که از نمای پشت سر شخصیت اصلی دنبال می‌شدند. نخستین بازی از این گروه Radar Scope نام دارد که در سال ۱۹۷۹ به‌وسیله نینتندو ساخته و منتشر شد. پس از Radar Scope بازی‌های زیادی با همین سبک و گیم‌پلی مشابه این بازی ساخته شدند. در سال ۱۹۸۷ بازی Contra به‌وسیله شرکت کونامی منتشر شد که در آن چند مرحله به صورت سوم‌شخص طراحی شده بودند. کونامی یک سال بعد بازی Devastators را منتشر که علاوه بر سیستم‌ سنگرگیری، دارای بخش همکاری Co-Op به صورت دونفره نیز بود.