آزمایش شمارش گلبولهای سفید خون

شمارش گلبول‌ سفید (WBC) آزمایشی است که تعداد گلبول‌های سفید بدن را اندازه‌گیری ‌می‌کند. این آزمایش اغلب با شمارش کامل خون (CBC) انجام ‌می‌شود. در این آزمایش انواع گلبول‌های سفید بدن مورد بررسی و اندازه‌گیری قرار می‌گیرند.

چندین نوع گلبول سفید وجود دارد و خون شما معمولاً درصدی از هر نوع را شامل ‌می‌شود. با این وجود‌، گاهی اوقات‌، تعداد گلبول‌های سفید خون شما ‌می‌تواند از حد سالم پایین بیاید یا بیش از حد طبیعی باشد.

هدف از شمارش گلبول‌های سفید

داشتن تعداد بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی گلبول‌های سفید ممکن است نشان دهنده یک بیماری اساسی در بدن باشد. تعداد گلبول‌های سفید ‌می‌تواند عفونت‌های پنهان را در بدن شما تشخیص دهد و پزشکان را نسبت به شرایط پزشکی تشخیص داده نشده مانند بیماری‌های خود ایمنی‌، نقص ایمنی و اختلالات خونی آگاه کند.

این آزمایش همچنین به پزشکان کمک ‌می‌کند تا اثربخشی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی را در افراد مبتلا به سرطان کنترل کنند.

انواع گلبول‌های سفید

گلبول‌های سفید که لکوسیت‌ها نیز نامیده ‌می‌شوند‌، بخش مهمی ‌از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. این سلول‌ها با حمله به باکتری‌ها‌، ویروس‌ها و میکروب‌هایی که به بدن حمله ‌می‌کنند‌، در مبارزه با عفونت‌ها به بدن کمک ‌می‌کنند.

گلبول‌های سفید خون در مغز استخوان تولید می‌شوند و پس از تولید در سرتاسر جریان خون گردش ‌می‌کنند. پنج نوع اصلی از گلبول‌های سفید وجود دارد:

• نوتروفیل‌ها

• لنفوسیت‌ها

• ائوزینوفیل

• مونوسیت‌ها

• بازوفیل

تعداد طبیعی گلبول‌های سفید

نوزادان اغلب با تعداد بسیار بیشتری از WBCs متولد ‌می‌شوند که به تدریج حتی با افزایش سن از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود. طبق اطلاعات مرکز پزشکی دانشگاه روچستر (UMRC)‌، محدوده طبیعی WBCs در هر میکرولیتر خون (میلی لیتر) به صورت زیر هستند:

محدوده سنی تعداد WBC (به ازای هر میلی لیتر خون)

نوزادان ۹۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰

کودکان زیر ۲ سال ۳۲۰۰ تا ۱۷۰۰۰

کودکان بالای ۲ سال و بزرگسالان ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰

این محدوده طبیعی با توجه به آزمایشگاه متفاوت است. یکی دیگر از واحدهای اندازه‌گیری متداول دیگر برای حجم خون‌، میلی‌متر مکعب یا mm3 است. یک میکرولیتر و میلی‌متر مکعباز نظر مقدار برابر هستند.

انواع سلول‌هایی که WBC را تشکیل ‌می‌دهند معمولاً در یک درصد عادی از تعداد کل گلبول‌های سفید قرار می‌گیرند.

طبق آمار انجمن لوسمی ‌و لنفوم (LLS)‌، درصد طبیعی انواع WBCs در تعداد کلی بدن معمولاً در محدوده‌های زیر قرار می‌گیرند:

نوع WBC درصد عادی از شمارش کلی WBC

نوتروفیل ۵۵ تا ۷۳ درصد

لنفوسیت‌ ۲۰ تا ۴۰ درصد

ائوزینوفیل ۱ تا ۴ درصد

مونوسیت ۲ تا ۸ درصد

بازوفیل ۰٫۵ تا ۱ درصد

تعداد بالاتر یا پایین‌تر از درصدهای فوق در آزمایش گلبول‌های سفید نسبت به حالت عادی ‌می‌تواند نشانه بیماری زمینه‌ای باشد. داشتن درصد بالاتر یا پایین‌تر از تنها نوع خاصی از گلبول‌های سفید همچنین ‌می‌تواند به خودی خود نشانه‌ای از یک بیماری در بدن فرد باشد.

علائم وجود تعداد غیرطبیعی گلبول‌های سفید

در صورتی که گلبول‌های سفید فردی دارای تعداد کمتر از تعداد طبیعی باشد، علائم زیر در بدن فرد حاضر می‌شود:

• درد بدن

• تب

• لرز

• سردرد‌

تعداد بیش از حد طبیعی گلبول‌های سفید در خون معمولاً علائم خاصی ایجاد نمی‌کند‌، در صورت بروز برخی از بیماری‌های ناشی از تعداد بالای گلبول‌های سفید، علائم خاصی در بدن به وجود می‌آیند.

علائم نشان دهنده کمبود گلبول‌های سفید در خون ممکن است پزشک را وادار کند تا انجام آزمایش شمارش WBC را توصیه کند. در حالت کلی پزشکان در طول معاینه و چکآپ سالانه‌، CBC را توصیه می‌کنند و تعداد گلبول‌های سفید نیز همراه این آزمایش مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آزمایش شمارش گلبول‌ سفید چگونه انجام می‌شود؟

یک تکنسین آزمایشگاه برای بررسی تعداد گلبول‌های سفید از بیمار خون می‌گیرد. این نمونه خون یا از رگ‌های وریدی دست بدست بیمار گرفته ‌می‌شود و یا از رگ در پشت دست شما دریافت می‌شود. انجام این پروسه فقط چند دقیقه طول می‌کشد.

برای این کار تکنسین آزیشگاه ابتدا محل ورود سوزن را با الکل تمیز ‌می‌کند تا میکروب‌ها را از بین ببرد و سپس یک باند الاستیک را در قسمت بالای بازو بیمار می‌بندد. این باند الاستیک کمک ‌می‌کند تا خون رگ بیمار جمع شود و فریند دریافت خون سریع صورت گیرد. سپس نمونه‌های خون برای بررسی و رسیدن به نتایج به آزمایشگاه ارسال ‌می‌شود.

عوارض ناشی از آزمایش خون

کشیدن خون یک روش ساده است و عوارض آن بسیار نادر است. گرفتن خون از افراد دارای رگ‌های كوچك ‌می‌تواند دشوار باشد. ممکن است تکنسین آزمایشگاه نتواند رگ را پیدا کند‌ یا هنگا‌می ‌که سوزن در بازو یا دست قرار دارد‌، ممکن است مجبور شود سوزن را به منظور دریافت خون حرکت دهد. این ‌می‌تواند باعث درد شدید یا احساس گزش شود.

عوارض نادر حاصل از خون‌گیری شامل موارد زیر است:

• عفونت در محل سوزن

• خون ریزی بیش از حد

• احساس سبکی سر یا غش

• خونریزی زیر پوست (هماتوم)

نحوه آماده‌سازی نمونه خون برای شمارش گلبول‌ سفید

آزمایش شمارش گلبول‌های سفید نياز به آمادگی خاصي ندارد. برخی از دارو‌های خاص ‌می‌توانند بر روی نتایج آزمایش تاثیرگذار باشد و تعداد گلبول‌های سفید خون را کاهش یا افزایش دهند. دارو‌هایی که ممکن است نتایج آزمایش شمارش گلبول‌های سفید را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:

• کورتیکواستروئید‌ها

• کینیدین

• هپارین

• کلوزاپین

• آنتی بیوتیک‌ها

• آنتی هیستامین‌ها

• دیورتیک‌ها

• ضد تشنج

• سولفونامید‌ها

• دارو‌های شیمی‌درمانی

قبل از انجام آزمایش خون‌، در مورد تمام دارو‌های تجویز شده و غیرنسخه‌ای که در حال حاضر مصرف ‌می‌کنید‌، به پزشک خود بگویید.

بررسی نتایج حاصل از شمارش گلبول‌ سفید

تعداد گلبول‌های سفید در نتایج آزمایش براساس سن فرد در دسته‌های طبیعی، پایین‌تر و بالاتر از حد نرمال طبقه‌بندی می‌شوند.

تعداد کمتر یا بیشتر از حد طبیعی ‌می‌تواند ناشی از یک اختلال خون یا وضعیت پزشکی خاص باشد. برای شناسایی علت دقیق کاهش یا افزایش تعداد گلبول‌های سفید‌، پزشک شما چندین عامل مانند لیست دارو‌های مصرفی فعلی‌، علائم و سابقه پزشکی را در نظر ‌می‌گیرد.

لوکوپنی اصطلاح پزشکی است که برای توصیف تعداد کمتر از حد طبیعی گلبول‌های سفید استفاده ‌می‌شود. تعداد کم این گلبول‌ها ‌می‌تواند در اثر عوامل و شرایط زیر به وجود آید:

• ایدز

• اختلالات خود ایمنی

• اختلالات یا آسیب‌های مغز استخوانی

• لنفوم

• عفونت‌های شدید

• بیماری‌های کبدی و طحال

• لوپوس

• پرتو درمانی

• مصرف برخی از دارو‌ها مانند آنتی بیوتیک‌ها

لکوسیتوز اصطلاح پزشکی است که برای توصیف تعداد بیش از حد نرمال WBC استفاده ‌می‌شود. این شرایط ‌می‌تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

• سیگار کشیدن

• عفونت‌هایی مانند سل

• تومور‌ها در مغز استخوان

• سرطان خون

• شرایط التهابی مانند ورم مفاصل و بیماری روده

• استرس

• ورزش

• آسیب بافت

• بارداری

• آلرژی

• آسم

• برخی از دارو‌ها مانند دارو‌های کورتیکواستروئید‌ها

پس از تشخیص علت تعداد زیاد یا کم تعداد گلبول‌های سفید و توصیه یک برنامه درمانی‌، پزشک شما به طور دوره‌ای گلبول‌های سفید شما را بررسی ‌می‌کند.

اگر تعداد WBC شما زیاد یا پایین باقی بماند‌، این نشان ‌می‌دهد که وضعیت شما بدتر شده است که بر این اساس پزشک باید روش درمانی را تغییر دهد. در صورتی که پس از درمان، تعداد WBC شما یک محدوده طبیعی را نشان ‌دهد‌، معمولاً این امر نشان دهنده درمان موثر است.

ورزش شدید یا استرس شدید جسمی ‌یا روحی ‌‌می‌تواند تعداد گلبول‌های سفید را افزایش دهد‌، اما از آزمایش برای ارزیابی این شرایط استفاده نمی‌شود. بارداری در ماه آخر و زایمان نیز ممکن است با افزایش سطح گلبول‌های سفید همراه باشد.