دوستاکسل

داروی دوستاکسل Docetaxel یک داروی شیمی‌درمانی ضد سرطان (آنتی پلاستیک یا سیتوتوکسیک) است. این دارو به‌عنوان آلکالوئید گیاهی تاکسان و ماده ضد میکروبی تومور طبقه‌بندی می‌شود.

موارد مصرف داروی دوستاکسل Docetaxel

 در درمان سرطان پستان، سرطان ریه سلول نه‌چندان کوچک، سرطان پیشرفته معده، سرطان سر و گردن و سرطان متاستاتیک پروستات تأیید می‌شود.

همچنین برای درمان سرطان‌های ریه، تخمدان، مثانه و لوزالمعده، سارکوم بافت نرم و ملانوما بررسی شده است.

طریقه مصرف داروی دوستاکسل Docetaxel:

 Docetaxel از طریق ورید تجویز می‌شود (داخل وریدی، IV)

 تجویز قبلی با قرص کورتیکواستروئید که از یک روز قبل از تزریق داکتاکسل به مدت ۳ روز شروع می‌شود برای کاهش شدت احتباس مایعات و واکنش‌های آلرژیک استفاده می‌شود. پزشک شما رژیم دقیقی را تجویز می‌کند.

 مقدار داروی داکتاکسلی که دریافت می‌کنید به عوامل بسیاری از جمله قد و وزن، سلامت عمومی یا سایر مشکلات سلامتی و نوع سرطان یا وضعیت درمان بستگی دارد. پزشک مقدار و برنامه شما را تعیین می‌کند.

اثرات جانبی داروی دوستاکسل Docetaxel

موارد مهم برای یادآوری در مورد عوارض جانبی doketaxel:

 بیشتر افراد همه عوارض ذکر شده را تجربه نمی‌کنند.

 عوارض جانبی از نظر شروع و مدت زمان آنها اغلب قابل پیش بینی است.

 عوارض جانبی تقریباً همیشه برگشت پذیر هستند و پس از پایان درمان از بین می‌روند.

 گزینه‌های بسیاری وجود دارد که به شما در کاهش یا جلوگیری از عوارض جانبی کمک می‌کند.

 هیچ ارتباطی بین وجود یا شدت عوارض جانبی و اثربخشی دارو وجود ندارد.

 عوارض جانبی داروی مکمل و شدت آن بستگی به میزان مصرف دارو دارد؛ به عبارت دیگر، دوزهای بالا ممکن است عوارض جانبی شدیدتری به همراه داشته باشد).

عوارض جانبی زیر برای بیمارانی که داکتاکسل مصرف می‌کنند (بیشتر از ۳۰٪ اتفاق می افتد) معمول است:

 تعداد گلبولهای سفید خون کم است. (این می‌تواند خطر عفونت شما را افزایش دهد)

 تعداد گلبولهای قرمز خون کم (کم خونی)

 نادر: به معنای نقطه کم، نادر نقطه زمانی بین چرخه شیمی‌درمانی است که در آن تعداد کم خون را تجربه می‌کنید.

 شروع: ۴-۷ روز

 نادر: ۵-۹ روز

 بازیابی: ۲۱ روز

 احتباس مایعات با افزایش وزن، تورم مچ پا یا ناحیه شکم.

 نوروپاتی محیطی (بی حسی در انگشتان و انگشتان پا) ممکن است با دوزهای مکرر اتفاق بیفتد. این باید به ارائه دهنده خدمات درمانی شما گزارش شود.

 حالت تهوع

 اسهال

 زخم‌های دهان

 ریزش مو

 خستگی و ضعف

 عفونت

 تغییرات ناخن ممکن است در هنگام گرفتن دکتاکسل تغییر رنگی در ناخنها یا ناخنهای پا ایجاد شود. در موارد شدید و نادر ممکن است ناخنها از بین بروند.

این عوارض جانبی کمتر دیده می‌شوند، به این معنی که در ۱۰-۲۹ درصد بیمارانی که داروی دکستاکسل دریافت می‌کنند رخ می‌دهد:

 استفراغ

 درد عضلانی / استخوانی / مفاصل (میالژی و آرتروالژی)

 تعداد پلاکت کم (این می‌تواند خطر خونریزی شما را افزایش دهد)

 افزایش آزمایش خون که عملکرد کبد را اندازه گیری می‌کند. پس از قطع درمان، این حالت به حالت عادی برمی گردد. (به مشکلات کبدی مراجعه کنید)

عوارض جانبی ناشی از تزریق (علائمی که ممکن است در طول درمان واقعی رخ دهد) شامل موارد زیر است:

 واکنش‌های آلرژیک (بثورات، گرگرفتگی، تب، کاهش فشار خون). به ندرت اتفاق می افتد، معمولاً در تزریق اول یا دوم رخ می‌دهد. فرکانس با شروع تجویز با شروع کورتیکواستروئید یک روز قبل از تزریق کاهش می‌یابد. در صورت وجود هرگونه علائم واکنش آلرژیک، در طی تزریق از نزدیک تحت نظارت قرار خواهید گرفت.

 واکنش‌های محل تزریق (غیر معمول و به طور کلی خفیف، از تیره شدن رگ، التهاب، قرمزی یا خشکی پوست یا تورم رگ) تشکیل شده است.

همه عوارض جانبی در بالا ذکر نشده است، برخی از موارد نادر (که در کمتر از ۱۰٪ بیماران مشاهده می‌شود) در اینجا ذکر نشده‌اند. با این وجود، در صورت بروز هرگونه علائم غیر معمول، باید همیشه با ارائه دهنده خدمات درمانی خود آگاه شوید.

چه موقع با پزشک یا ارائه دهنده خدمات درمانی تماس بگیرید:

در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً، روز یا شب، با ارائه دهنده خدمات درمانی خود تماس بگیرید:

 تب از ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) یا بالاتر، لرز (علائم احتمالی عفونت)

علائم زیر نیاز به مراقبت پزشکی دارند، اما اورژانسی نیستند. برای اطلاع از هر یک از موارد زیر، طی ۲۴ ساعت با ارائه دهنده خدمات درمانی تماس بگیرید:

 حالت تهوع (اختلال در توانایی غذا خوردن و عدم استفاده از داروهای تجویز شده).

 استفراغ (استفراغ بیش از ۴-۵ بار در یک دوره ۲۴ ساعته).

 اسهال (۴-۶ قسمت در یک دوره ۲۴ ساعته).

 خونریزی غیر معمول یا کبودی.

 مدفوع سیاه یا خارش دار یا خون در مدفوع یا ادرار شما.

 خستگی شدید (قادر به انجام فعالیتهای مراقبت از خود) نیست.

 زخم‌های دهان (قرمزی دردناک، تورم یا زخم).

 زرد شدن پوست یا چشم‌ها.

 تورم مچ پا. افزایش وزن تورم معده.

 تنگی نفس.

در صورت بروز هرگونه علائم غیرمعمول، همیشه با ارائه دهنده خدمات درمانی خود آگاه شوید.

اقدامات احتیاطی:

قبل از شروع درمان دکتاکسل، مطمئن شوید که در مورد سایر داروهای مصرفی (از جمله نسخه، بدون نسخه، ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و غیره) به پزشک خود بگویید. از مصرف آسپرین، محصولات حاوی آسپرین استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک شما به طور خاص این اجازه را صادر کند.

 بدون تأیید پزشک هنگام مصرف داروی واکسن، هیچ نوع واکسینه یا واکسیناسیون دریافت نکنید.

 اگر باردار هستید یا قبل از شروع این روش درمانی باردار هستید، به متخصص بهداشت خود اطلاع دهید. دسته بارداری D (دکتاکسل ممکن است برای جنین خطرناک باشد. خانم‌هایی که باردار هستند یا باردار می‌شوند باید از خطرات احتمالی جنین استفاده کنند).

 در هنگام مصرف این دارو از شیر مادر تغذیه نکنید.

نکات مربوط به مراقبت از خود در موارد مصرف داروی دوستاکسل Docetaxel

 ممکن است در معرض عفونت باشید، بنابراین سعی کنید از شلوغی یا افراد مبتلا به سرماخوردگی خودداری کنید و یا احساس خوبی ندارند و تب یا هر علامت دیگری از عفونت را فوراً به ارائه دهنده خدمات درمانی خود گزارش دهید.

 دستان خود را اغلب بشویید.

 برای کمک به درمان / جلوگیری از زخم دهان، از یک مسواک نرم استفاده کنید و روزانه سه بار با ۱/۲ تا ۱ قاشق چایخوری جوش شیرین و / یا ۱/۲ تا ۱ قاشق چایخوری نمک مخلوط شده با ۸ اونس آب شستشو دهید.

 برای به حداقل رساندن خونریزی از یک تیغ برقی و یک مسواک نرم استفاده کنید.

 از تماس با ورزش یا فعالیت‌هایی که می‌تواند باعث آسیب دیدگی شود جلوگیری کنید.

 برای کاهش حالت تهوع، داروهای ضد تهوع را طبق دستور پزشک مصرف کنید و غذاهای کوچک و مکرر بخورید.

 از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید. از ضد آفتاب و لباس محافظ SPF 15 (بالاتر) استفاده کنید. حداقل دو تا سه چهارم مایع را هر ۲۴ ساعت بنوشید، مگر اینکه به شما دستور دیگری داده شود.

 به طور کلی، نوشیدن مشروبات الکلی باید به حداقل برسد یا از مصرف آن به طور کامل پرهیز شود. شما باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

 استراحت فراوان کنید.

 تغذیه مناسب را حفظ کنید.

 اگر علائم یا عوارض جانبی را تجربه می‌کنید، حتماً در مورد تیم بهداشت خود صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند داروها را تجویز کنند و یا پیشنهادهای دیگری را ارائه دهند که در مدیریت چنین مشکلات مؤثر است.

نظارت و آزمایش داروی دوستاکسل Docetaxel

در هنگام استفاده از پزشک معالج، به طور مرتب توسط پزشک معالج مراقبت‌های بهداشتی بررسی می‌شوید تا بر عوارض جانبی نظارت داشته و پاسخ خود را به درمان بررسی کنید. کار دوره‌ای خون برای نظارت بر شمارش کامل خون (CBC) و همچنین عملکرد سایر اندام‌ها (مانند کلیه‌ها و کبد) توسط پزشک شما نیز انجام می‌شود.

چگونه Docetaxel کار می‌کند:

تومورهای سرطانی با تقسیم سلولی مشخص می‌شوند که دیگر کنترل نمی‌شود همانطور که در بافت طبیعی است. سلول‌های «عادی» هنگام تماس با سلولهای مشابه، مکانیسم معروف به مهار تماس متوقف می‌شوند. سلول‌های سرطانی این توانایی را از دست می‌دهند. سلول‌های سرطانی دیگر چک و تعادل طبیعی ندارند که کنترل و تقسیم سلولی را محدود می‌کنند. روند تقسیم سلولی، چه سلولهای طبیعی و سرطانی، از طریق چرخه سلولی انجام می‌شود. چرخه سلولی از مرحله استراحت، از طریق مراحل رشد فعال و سپس به میتوز (تقسیم) می‌رود.

توانایی شیمی‌درمانی در از بین بردن سلولهای سرطانی به توانایی آن در متوقف کردن تقسیم سلولی بستگی دارد. معمولاً این داروها با آسیب رساندن به RNA یا DNA که به سلول می‌گوید چگونه می‌تواند خود را به صورت تقسیم کپی کند، کار می‌کنند. اگر سلولها قادر به تقسیم نباشند، می‌میرند. هرچه سلول‌ها سریع‌تر تقسیم شوند، احتمال اینکه شیمی‌درمانی سلولها را از بین ببرد، احتمال از بین رفتن تومور وجود دارد. آن‌ها همچنین باعث خودکشی سلولی (خود مرگ یا آپوپتوز) می‌شوند.

داروهای شیمی‌درمانی که فقط هنگام تقسیم سلولها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، چرخه سلولی خاص نامیده می‌شوند. داروهای شیمی‌درمانی که هنگام استراحت روی سلولها اثر می‌گذارند، چرخه سلولی غیر اختصاصی نامیده می‌شوند. برنامه ریزی شیمی‌درمانی بر اساس نوع سلول‌ها، میزان تقسیم آنها و مدت زمانی که یک داروی خاص احتمالاً مؤثر باشد، تعیین می‌شود. به همین دلیل شیمی‌درمانی به طور معمول در چرخه‌ها انجام می‌شود.

شیمی‌درمانی در کشتن سلولهایی که به سرعت در حال تقسیم هستند مؤثر است. متأسفانه شیمی‌درمانی تفاوت سلولهای سرطانی و سلولهای طبیعی را نمی‌داند. سلول‌های «طبیعی» رشد می‌کنند و سالم می‌شوند اما در ضمن، عوارض جانبی نیز به همراه دارند. سلول‌های «طبیعی» که بیشتر تحت تأثیر شیمی‌درمانی قرار دارند سلولهای خونی، سلول‌های دهان، معده و روده و فولیکولهای مو هستند. منجر به تعداد کم خون، زخم دهان، حالت تهوع، اسهال و یا ریزش مو می‌شود. داروهای مختلف ممکن است روی قسمتهای مختلف بدن تأثیر بگذارد.

داروی دوستاکسل Docetaxel متعلق به یک کلاس از داروهای شیمی‌درمانی به نام آلکالوئیدهای گیاهی است. آلکالوئیدهای گیاهی از گیاهان ساخته می‌شوند. آلکالوئیدهای وینکا از گیاه پریوینکل (catharanthus rosea) ساخته می‌شوند. این تاکسی‌ها از پوست درخت اقیانوس آرام (تاکسون) ساخته می‌شوند. آلکالوئیدهای وینکا و تاکسان ها همچنین به‌عنوان ماده ضد میکروتوبول شناخته می‌شوند. پودوفیلوتوکسین ها از گیاه سیب مه گرفته می‌شوند. آنالوگ‌های کامپوته ای از «درخت مبارک» آسیایی (Camptotheca acuminata) مشتق شده‌اند. پودوفیلوتوکسینها و آنالوگهای camptothecan همچنین به‌عنوان مهارکننده توپوایزومراز شناخته می‌شوند. آلکالوئیدهای گیاهی چرخه سلولی خاص هستند. این بدان معنی است که آنها در مراحل مختلف تقسیم به سلولها حمله می‌کنند.

داروهای ضد میکروبی (مانند داکتاکسل)، ساختارهای میکروتوبول موجود در سلول را مهار می‌کنند. میکروتوبول ها بخشی از دستگاه سلول برای تقسیم و تکثیر خود هستند. مهار این ساختارها در نهایت منجر به مرگ سلولی می‌شود