مسمومیت با جیوه

در مسمومیت با جیوه بسیاری از آنزیم ها و پروتئین های بافتی به گروه های سولفیدریل متصل شده و باعث آسیب های مستقیم به سلول ها و اختلال در عملکرد آن ها می شود. آسیب ناشی از مسمومیت جیوه می تواند شدید باشد و در نهایت باعث نارسایی سیستم اندام های بدن مانند ریه ها، کلیه ها یا سیستم عصبی شود. شیوع مسمومیت با جیوه معمولاً هنگام انتشار صنعتی جیوه یا متیل جیوه به محیط رخ می دهد. مسمومیت با جیوه توسط همه اشکال جیوه (عناصر، بخار، معدنی و آلی) ایجاد می شود.

مسمومیت انسان می تواند از استنشاق، بلع یا تماس پوست با انواع مختلف جیوه ایجاد شود.

مسمومیت استنشاق جیوه
مسمومیت استنشاقی در هنگام بخار جیوه، معمولاً در فضای بسته رخ می دهد. هنگامی که محصولاتی مانند دماسنج، تجهیزات پزشکی، دریچه ها یا سایر محصولات حاوی جیوه شکسته می شوند باعث بخار شدن جیوه خواهند شد. هرگونه گرم شدن جیوه باعث افزایش بخار جیوه و مسمومیت استنشاق آن می شود.

مسمومیت با جیوه خوراکی
بلع و خوردن یکی از شایع ترین روش هایی است که افراد در اثر مسمومیت با جیوه روبرو می شوند.

جیوه اغلب به شکل آلی متیل جیوه مصرف می شود. متأسفانه، متیل جیوه جایی از محیط اطراف وارد بافت ماهی و صدف می شود. هرچه متیل تجاری در محیط بیشتر باشد، غلظت آن در بافت ماهی و صدف هم بیشتر می شود. متیل جیوه در بافت ماهی از بین نمی رود. ماهی های بزرگتر، به ویژه ماهی هایی که ماهی های دیگر را می خورند (کوسه ماهی، ماهی های دریایی، ماهی تن و مارلین) سطح متیل تجاری جیوه بیشتری دارند. جیوه غیر آلی مثل ترکیبات جیوه در باتری ها اغلب در صورت بلع یا تماس با پوست باعث مسمومیت ناشی از جیوه در انسان می شوند.

علائم مسومیت با جیوه

علائم می تواند متعدد باشد و ممکن است به سرعت یا در طولانی مدت بروز ککنند. به طور کلی، علائم با سرعت افزایش پیدا می کنند. قرار گرفتن در معرض اشکال مختلف جیوه می تواند منجر به بروز برخی از علائم شود. علائم را می توان بر اساس شکل جیوه به سه دسته تقسیم بندی کرد: جیوه عنصر و تبخیر شده، جیوه آلی و جیوه غیر آلی.

علائم مسمومیت با جیوه تبخیر شده
لرزش
ضعف
سردرد
بی خوابی
پیچش عضلانی
احساسات غیرطبیعی
تحلیل رفتن عضله ها
کاهش عملکردهای شناختی
نوسانات خلقی، عصبی بودن، تحریک پذیری و سایر تغییرات عاطفی
قرار گرفتن در معرض زیاد جیوه عنصری می تواند باعث نارسایی عملکرد کلیه، تنفسی و مرگ شود.

علائم مسمومیت با جیوه آلی
مسمومیت با جیوه آلی (متیل جیوه) باعث نقص عملکرد عصبی و به ویژه در جنین و ایجاد اختلال در رشد عصبی خواهد شد.

سایر علائم عبارتند از:

ضعف عضلانی
نقص بینایی محیطی
از دست دادن هماهنگی حرکتی
دیگر اختلالات گفتاری و شنوایی
احساس سوزش سوزن شدن اندام ها و دهان
علاوه بر آن، مغز جنین نسبت به متیل جیوه بسیار حساس است. در صورت ابتلا مادر به مسومیت با جیوه ممکن است اختلالات رشدی مانند کاهش توانایی در تفکر، یادگیری و بیشتر مهارت های حرکتی در درجات مختلف، در جنین رخ دهد.

علائم مسمومیت با جیوه غیر آلی
مسمومیت با جیوه معدنی اغلب باعث بثورات پوستی و التهاب (درماتیت) می شود.

در صورت مصرف، می تواند بافت را حل کند و حتی توسط بافت روده جذب شوند. مسمومیت شدید با جیوه غیر آلی می تواند باعث اسهال خونی شود. جیوه جذب شده ممکن است به سایر سیستم های اندام بدن منتقل شود و منجر به ایجاد تغییرات ذهنی از جمله نوسانات خلقی، از دست دادن حافظه یا آسیب کلیوی گردد. ضعف عضلات نیز احتمال دارد رخ دهد.

سایر علائم مسومیت با جیوه
بسیاری از علائم و مشکلات سلامتی دیگر مثل فشار خون بالا، اندومتریوز و سردرد در مسمومیت با جیوه ممکن است بروز کنند. اگر فکر می کنید احتمال دارد دچار مسمومیت با جیوه شده اید و یا می دانید که در معرض جیوه قرار گرفته اید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. در صورت بلع هر نوع باتری، باید سریعا به پزشک مراجعه كنید. درمان زودهنگام ممکن است اثرات سمی ناشی از مسمومیت با جیوه را کاهش دهد.

تشخیص مسومیت با جیوه

متأسفانه، بسیاری از مردم نمی دانند که در معرض جیوه صنعتی یا محیطی قرار گرفته اند.

این امر تشخیص را برای پزشک دشوار می کند زیرا بسیاری از اوقات علائم مسمومیت با جیوه ممکن است هفته ها، ماه ها یا سال ها طول بکشند تا بروز کنند. پزشک ممکن است آزمایش های مختلفی را انجام دهند تا وضعیت بیماری شما را بررسی کند. یک تاریخچه کامل و معاینه فیزیکی می تواند در تشخیص مسمومیت با جیوه به پزشک کمک کند. آکروودینیا (بثورات، تب، تحریک پذیری، بزرگی طحال و ضعف عضلانی) در بیماران به ویژه کودکان در معرض مسمومیت با جیوه دیده می شود.

تشخیص مسمومیت حاد جیوه
مسمومیت حاد جیوه با اندازه گیری میزان جیوه در خون، قابل تشخیص است.

این آزمایش معمولاً در آزمایشگاه تخصصی انجام می شود. سطح عادی جیوه کمتر از 10 میکروگرم بر لیتر و کمتر از 20 میکروگرم بر لیتر در ادرار است. سطوح بالاتر، مسومیت با جیوه را نشان می دهد. با این وجود دو مشکل در این تست وجود دارد:ابتدا آزمایش خون و ادرار باید پنج روز یا بیشتر پس از مصرف ماهی، انجام شود. زیرا چنین وعده غذایی می تواند برای مدت زمانی کوتاه (تا پنج روز) سطح جیوه خون را بالاتر از حد معمول نشان دهد. دوم، معمولاً هیچ اطلاعات در مورد مسومیت با جیوه قبلی ارائه نمی شود. علاوه بر این، آزمایش ادرار برای اندازه گیری ترکیبات جیوه قابل اعتماد نیست، زیرا جیوه بیشتر از طریق مدفوع و صفرا دفع می شود.

آزمایش هایی برای اندازه گیری نسبت جیوه در پلاسما خون و گلبول های قرمز انجام می شود تا به تشخیص مسمومیت با جیوه آلی از معدنی کمک کند. آزمایشات دیگری که معمولاً سفارش داده می شود، شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش تشخیص خون در مدفوع است تا به پزشک برای تشخیص عدم کم خونی یا خون ریزی دستگاه گوارش کمک کند. پزشک می تواند برای تعیین میزان آسیب مغزی از اسکن MRI استفاده کنند. اشعه X معمولاً برای افرادی که عنصر جیوه (جیوه در دماسنج شکسته) را مصرف کرده اند کاربرد دارد. پرتوهای ایکس حرکت و دفع جیوه را نشان می دهند.

پیش آگهی مسومیت با جیوه

درمان زودرس پیش آگهی خوبی دارد.
متأسفانه اگر تشخیص و معالجه به تأخیر بیفتد، و یا بیمار مبتلا به نقص عصبی باشد پیش آگهی ضعیف تر خواهد بود.
عوامل موثر بر پیش آگهی مسمومیت با جیوه
پیش آگهی مسمومیت ناشی از استنشاق بخار جیوه بدتر است. فرم شیمیایی جیوه
بیشتر منجر به نتایج ضعیف و حتی مرگ می شود. دوز یا میزان مسمومیت با جیوه
جنین، نوزاد و شیرخواران مستعد ابتلا به دوزهای پایین تر جیوه هستند. سن فرد
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض جیوه منجر به پیامدهای بیشتری می شود. مدت زمان قرار گرفتن در معرض
به ترتیب استنشاق، به دنبال آن خوردن جیوه و سپس قرار گرفتن در معرض پوست بدترین پیش آگهی را دارند. مسیر قرار گرفتن در معرض
افراد با مشکلات پزشکی و بیماری ممکن است پیش آگهی ضعیف تری نسبت به افراد سالم داشته باشند. سلامت کلی فرد قبل از مسمومیت

درمان مسومیت با جیوه

قرار گرفتن در معرض احتمال با انواع مختلف جیوه باید در اسرع وقت درمان شود و در صورت عدم درمان ممکن است آسیب های جبران ناپذیری ایجاد شود. در موارد مسومیت با جیوه، اولین قدم برای درمان، دور شدن فرد از منبع جیوه است. در صورت امکان لباس های آلوده فرد باید جدا شده و در کیسه ای قرار گرفته و دفع شده و شخص کاملاً تمیز شود. اگر فرد مقدار زیادی جیوه استنشاق کرده است، استنشاق حاد بخار جیوه ممکن است نیاز به روش های درمانی تنفسی (برونکودیلاتاتور یا لوله گذاری) داشته باشد. در صورت مسمومیت با جیوه غیر معدنی نباید از داروهایی که باعث استفراغ می شوند استفاده کرد، زیرا استفراغ ممکن است آسیب ناشی از مسمومیت را افزایش دهد. در مواجهه با مزمن، منبع جیوه باید شناسایی شده و از دسترس افراد دیگر خارج شود.

درمان مسومیت با جیوه در انواع مسمومیت با جیوه ،متفاوت است و به نوع جیوه بستگی دارد. مصرف شکل غیر معدنی جیوه (به عنوان مثال باتری) معمولاً با جراحی و بیرون آوردن منبع، معمولاً توسط یک جراح باتجربه شروع می شود. اگر فرم معدنی به صورت مایع یا خوراکی باشد، از ذغال فعال برای غیرفعال کردن سم استفاده می شود. مصرف جیوه عنصری، (به عنوان مثال از دماسنج شکسته) معمولاً هیچ تاثیری روی سلول های دستگاه گوارش ندارد، مگر اینکه دستگاه گوارش آسیب دیده باشد. به عنوان مثال افرادی که کولیت اولسراتیو، فیستول یا دیورتیکولیت دارند ممکن است در اثر مسومیت با جیوه عنصری دچار مشکل شوند. اگر مجاری روده آسیب دیده باشد، ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشد. معالجه پزشکی بیشتر معمولاً با داروهای شلات کننده انجام می شود.

لاواژ معده
لاواژ معده، یک روش تهاجمی و آسیب زننده” (شستشوی کاتاریک و مایعات معده) برای از بین بردن سموم در برخی موارد مسومیت جیوه توصیه می شود. بیمارانی که تحت چنین درمانی قرار می گیرند، به دلیل آسیب سمی به سلول های روده و اسهال فراوان در کاتاریک، اغلب به مایعات داخل وریدی (IV) نیاز دارند.