کمردرد و علت آن

کمر درد علل گوناگونی دارد. شایعترین علل کمر درد در دنیای ماشینی امروزعلل مکانیکال یا علل عضلانی است افزایش یا کاهش گودی کمر در اثر اختلال عملکرد عضلات بسیار شایع است. این نوع درد در اثر تنبلی عضلات یا عملکرد عضلات ایجاد می شود.این درد گاهی اوقات پس از انجام فعالیتی خاص مانندبلند کردن اشیاء یا خم شدن شعله‌ور می‌شود. افزایش سن خود به تنهایی نقش مهمی در بروز این عارضه ایفا می‌کند.ستون فقرات نیز به موازات افزایش سن تقویمی پیر می‌شود.پی‌آمد پا به سن گذاشتن بروز تغییرات فرسایشی و تحلیلی در ستون فقرات است.این تغییرات از دهه سوم زندگی یا حتی زودتر شروع می‌شود و ما را، به ویژه اگر ناشی از استفاده مفرط یا فعالیت غلط باشد، مستعد ابتلا به درد کمر و پشت می‌سازد.البته این تغییرات ناشی از بالا رفتن سن مانع فعال بودن اکثر بیماران نمی‌شود وآنان می‌توانند بدون دست و پنجه نرم کردن مداوم با درد از زندگی‌ای تقریباً معمولی لذت ببرند.اگر برنامه صحیحی داشته باشیم کهولت سن نمی تواند عامل کمر درد باشد بلکه بسیار از افراد بدلیل شروع ورزش صحیح در سنین بالار کیفیت زندگی بهتری در سنین بالا دارند.همه ما دونده معروف ماراتون 70 ساله‌ را می‌شناسیم که بدون تردید بدن‌اش روال طبیعی پیر شدن را طی کرده است.

فعالیت بیش از اندازه

درد عضلانی منتج از فعالیت بیش از اندازه یکی از رایج‌ترین علت کمر درد است.فیبرهای رباط‌ها و عضله‌ها گاهی بیش از اندازه کشیده می‌شود یا آسیب می‌بیند.کمر درد غالباً پس از اولین بازی گلف، افراط در کارهای خانه یا پارو کردن برف سنگیندر یک روز رخ می‌دهد. همه ما با “خشکی” و درد کمر و دیگر ناحیه‌های بدن آشنا هستیم که در اکثر موارد پس از چند روز آرام می‌شود.

کمر دردی که پس از گذشت چند روز تسکین نیابد، می‌تواند بیانگر آسیب دیدن دیسک باشد.پارگی دیسک. پارگی‌های کوچک قسمت خارجی دیسک (آنولوس) یکی از پیامدهای افزایش سن است.برخی از بیماران مبتلا به پارگی دیسک دچار هیچ دردی نمی‌شوند، حال آن که بقیه از دردی رنج می‌برند که هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی مدتی طولانی‌تر رنج‌شان می‌دهد. تعداد اندکی از بیماران نیز متحمل دردی دائمی می‌شوند که سال‌ها دوام دارد و زندگی‌شان را کاملاً مختل می‌سازد. دلیل درد داشتن برخی بیماران و بدون درد بودن گروه دیگر هنوز به درستی مشخص نشده است.

فتق دیسک کمر

دیگر آسیب متداول دیسک فتق دیسک یا لغزیدن دیسک است. فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که مرکز ژلاتینی مانند آن (نوکلئوس) به حلقه خارجی‌اش (آنولوس) فشار بیاورد.در این صورت چنانچه دیسک بسیار فرسوده یا آسیب دیده باشد، مرکز دیسک از جدار خارجی بیرون می‌زند.هنگامی که فتق و برجستگی دیسک به سمت کانال نخاع باشد، عصب‌های حساس ستون فقرات تحت فشار قرار می‌گیرد و درد بروز می‌یابد. از آنجایی که فتق دیسک کمر غالباً به ریشه اعصاب منتهی به پا و کف پا فشار می‌آورد، درد عموماً در باسن و قسمت پایین پا برانگیخته می‌شود که از آن با نام سیاتیک یاد می‌شود. فتق دیسک غالباً نتیجه بلند کردن اشیاء، هل دادن، خم شدن یا حرکت‌های چرخشی است.

فرسایش دیسک

فرسایش و انقباض دیسک‌های بین مهره‌ای با بالا رفتن سن شروع می‌شود.این دیسک‌ها گاهی اوقات کاملاً متلاشی می‌شود و در نتیجه مفاصل فاست مهره‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شود. نتیجه نهایی چنین فرسایشی درد و خشکی کمر و ستون فقرات است.فرسایش مفاصل فاست در اصطلاح آرتروز نامیده می‌شود که مشکلات بیشتر کمر و پشت، از جمله تنگی مجرای نخاع، را به دنبال دارد.

سرخوردگی مهره

تغییرات ناشی از پا به سن گذاشتن و فرسایش عمومی باعث می‌شود تا رباط‌ها و مفصل‌ها نتوانندستون فقرات را در موقعیت و جایگاه مناسب نگه دارند، مهره‌ها حرکت بیش از اندازه پیدا می‌کنندو یک مهره امکان لغزیدن رو به جلو روی مهره پایینی را پیدا می‌کند. چنانچه این لغزش بیش از اندازه باشد،استخوان‌ها شروع به فشار آوردن به اعصاب نخاعی می‌کند.سر خوردگی مهره می تواند مادرزادی باشد یا در اثر فرسایش و یا در اثر ضربه و یک حادثه باشد.سر خوردگی مهره ذاتا نیاز به جراحی ندارد مگر اینکه شدت سرخوردگی شدید بود ه و علایم بالینی فشار روی ریشه عصب شامل درد تیر کشنده یا ضعف و فلج عضله را ایجاد نماید.

تنگی کانال نخاعی

تنگی مجرای نخاع زمانی رخ می‌دهد که فضای پیرامون نخاع باریک شود و نخاع و اعصاب نخاعی تحت فشار قرار گیرد.هر گاه دیسک‌های بین مهره‌ای متلاشی شود و بیمار مبتلا به آرتروز کمر و ستو فقرات شود، بدن در واکنش به این عارضه برای حمایت از مهره‌ها استخوان جدیدی را در مفاصل فاست ایجاد می‌کند.این زائده استخوانی (خار) به مرور زمان باعث تنگ شدن مجرای نخاع می‌شود.ضمناً آرتروز ستون فقرات ضخیم شدن رباط‌های ارتباط دهنده مهره‌ها بهیکدیگر را نیز به دنبال دارد که به نوبه خود تنگی مجرای نخاع را موجب می‌شود.

کمردرد و انحراف ستون فقرات

انحناء غیرطبیعی ستون فقرات که در کودکان، غالباً در دوران نوجوانی، رخ می‌دهد، اسکولیوز (کژپشتی یا انحراف جانبی ستون فقرات) نامیده می‌شود. این عارضه در بیماران مسن‌تر مبتلا به آرتریت (التهاب مفصل) نیز به چشم می‌خورد.این بدشکلی ستون فقرات در صورت تحت فشار بودن اعصاب به درد پشت و کمر و احتمالاً علائم پا درد دامن می‌زند.

دیگر علل

کمر درد علل دیگری نیز دارد که شماری از آنها بسیار جدی هستند. در صورت ابتلا به بیماری عروقی یا شریانی، سابقه ابتلا به سرطان یا تحمل درد مداوم هنگام انجام هر گونه فعالیت، سبک یا سنگین، و بروز درد در هر وضعیتی حتماً با پزشک خانوادگی مشورت کنید.

علائم و نشانه ها

کمر درد انواع گوناگون دارد؛ این درد می‌تواند تیز یا خنجری، خفیف یا سنگین باشد یا به احساسی مشابه گرفتگی معمول در عارضه “اسب چارلی” دامن بزند. نوع درد به علت اصلی بروز درد بستگی دارد.

فارغ از علت دامن زننده به کمر درد، این درد در اکثر موارد هنگام تکیه دادن یا دراز کشیدن تا حدی تسکین می‌یابد.

بیماران مبتلا به کمر درد با علائم زیر مواجه می‌شوند:

• تشدید درد کمر زمان خم شدن یا بلند کردن اشیاء

• تشدید درد هنگام نشستن

• تشدید درد هنگام ایستادن و راه رفتن

• رفت و برگشتی بودن درد، تسکین کامل در بعضی روزها و شدت گرفتن در روزهای دیگر

• گسترش درد از کمر به باسن یا ناحیه خارجی لگن، این درد در پایین پا منتشر نمی‌شود.

• فتق دیسک معمولاً با سیاتیک نیز همراه است. چنین حالتی با درد پا و باسن و حتی کرختی یا بی‌حسی، گزگز کردن یا ضعفی توأم است که تا کف پا را درگیر می‌کند.

البته گاهی بیمار مبتلا به سیاتیک از کمر درد رنج نمی‌برد.

اگر کمر درد ظرف چند هفته بهبود نیافت یا با تب و لرز یا کاهش وزن غیرمنتظره روبه‌رو شدید،

فارغ از این که در چه سنی هستید و با چه علائمی مواجه شده‌اید حتماً به پزشک مراجعه کنید

تشخیص

پزشک پس از بررسی علائم و سابقه و شرح حال پزشکی بیمار، پشت و کمر را معاینه می‌کند و در حین معاینه وضعیت کمر را ارزیابی می‌کند و ناحیه‌های متفاوت را فشار می‌دهد تا نقطه دردناک را بیابد. سپس به منظور بررسی محدودیت‌ها یا درد از بیمار می‌خواهد تا رو به جلو، عقب و طرفین خم شود.پزشک گاهی عملکرد عصبی پاها را می‌سنجد؛ برای مثال واکنش‌های زانوها و مچ پاها را بررسی می‌کندو همچنین آزمون حسی و قدرت را انجام می‌دهد. پزشک به کمک این سنجش‌ها می‌تواند تشخیص دهدکه آیا اعصاب صدمه‌ جدی دیده‌اند یا خیر.آزمایش‌های تصویربرداریپرتونگاری (اشعه ایکس)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام.آر.آی.)،مقطع‌نگاری محوری رایانه‌ای (سی.ای.تی. اسکن)، اسکن استخوان وسنجش تراکم استخوان نیز برای تأیید تشخیص پزشک به کار برده می‌شود.

راه ها و روش های درمان

روش‌های غیرجراحی گوناگونی برای درمان کمر درد یا درد مهره‌های کمری وجود دارد. رایج‌ترین روش‌های درمان عبارت‌اند از:

داروهای مسکن

استامینوفن، داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)،استروئیدهای خوراکی، داروهای مخدر، شل کننده‌های عضلانی وضد افسردگی‌ها رایج‌ترین داروهایی هستند که به عنوان داروی کمردرد مصرف می‌شوند. هر نوع دارو نقاط قوت، محدودیت‌ها و اثرات جانبی مختص به خود را دارد،به علاوه عارضه خاص هر بیمار و شرایط سلامت عمومی‌اش باید در تعیین مسکن مناسب برای درمان درد کمر در نظر گرفته شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی و ورزش کمر درد یکی از روش‌های کارآمد تسکین کمر درد است.متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا دامنه حرکتی معمول خود را بازیابدو سریع‌تر بهبود یابد، ضمناً روش‌های به حداقل رساندن درد در آینده را نیز آموزش می‌دهد.فیزیوتراپی در بسیاری موارد در بازیابی توانایی حرکتی و تسکین درد مؤثر است، بی آن که لازم باشد جراحی گسترده‌ای انجام شود یا بیمار عوارض داروها را تحمل کند.

چنانچه در حال حاضر از کمر درد رنج می‌برید:

   فعال بمانید و تا حد امکان فعالیت‌های معمول روزانه خود را ادامه دهید.استراحت کمتر از یکهفته به بهبودی کمک می کندولی استراحت بیشتر باعث افزایش دوران بهبودی می گردد. اگر درد بیش از چند روزطول بکشد یا تشدید یابد، به متخصص مراجعه کنید.در صورت تجویز فیزیوتراپی درمان‌های فعال و غیرفعال فیزیوتراپی به شما کمک خواهد کرد.درمان‌های غیرفعال به انعطاف عضلات و آرامش یافتن بیمار کمک می‌کند.برنامه فیزیوتراپی گاهی همگام با التیام یافتن بدن با درمان‌های غیرفعال شروع می‌شود، اما هدف این است که در نهایت درمان فعال انجام شود.حرکت‌های اصلاحی خاصی برای تقویت بدن و جلوگیری از بروز مجدد کمر درد و درمان کمردرد طراحی شده‌اند.

انسداد (بلوک کردن) ریشه عصب

برای انسداد ریشه عصب داروی استروئید یا بی‌حسی درون کمر تزریق می‌شود. چنانچه کمردرد ناشی از گیر افتادن یا التهاب عصب ستون فقرات باشد، این تزریق در تسکین کمر درد و پا درد مرتبط با آن مفید خواهد بود.این تزریق در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که دقیقاً در نقطه مناسب پشت بدن انجام شود،بنابراین این عمل به کمک اشعه ایکس یا سی.تی. صورت می‌گیرد.

تزریق در مفصل فاست

تزریق داروی استروئیدی یا بی‌حسی در مفصل فاست نیز امکان‌پذیر است.مفصل‌های فاست مفصل‌هایی هستند که یک مهره را به مهره دیگر به گونه‌ای وصل می‌کنند که ستون مهره در یک راستا قرار بگیرد. این مفصل‌ها گاهی در اثر ابتلا به آرتریت (التهاب مفصل) آسیب می‌بینند. البته تزریق در مفصل فاست همواره به تسکین کمردرد منجر نمی‌شود.

کمربند طبی و بریس

چه مدت کمر بند طبی برای دیسک و کمردرد لازم است؟

بین چند روز تا یکماه کمر بند طبی برای کمر درد عضلانی و فتق دیسک کمر لازم است.

استفاده از کمربند یا بریس در قالب بخشی از درمان و مدیریت کمر درد می‌توانددر بهبود حالت اندامی پشت و کمر بسیار نتیجه‌بخش باشد.یکی از اهداف اصلی درمان کمر درد، بهبود حالت اندامی است.سیاتیک، لغزش دیسک، درد مفصل ساکرو ایلیاک، سندرم فاست،تنگی مجرای نخاع و بیماری فرسایشی دیسک از جمله عوارض کمر درد به شمار می‌روند که بستن بریس در درمان تمام آنها مؤثر است.در نظر داشته باشید در کمردرد عضلانی و مکانیکال بستن کمربند ضرورتی ندارد و در صورت لزوم بیش از چند روز از کشی ساده بعنوان کمربنداستفاده شود.در فتق دیسک کمر بیش از یکماه ضرورتی برای استفاده از کمربند طبی وجود ندارد.

کشش (تراکشن) ستون فقرات

در روش کشش (تراکشن) ستون فقرات، این بخش از بدن برای از بین بردن فشار روی دیسک‌های تحت فشار کشیده می‌شود. این عمل ستون فقرات را صاف می‌کندو توانایی التیام‌بخشی خود بدن را افزایش می‌دهد. کشش ستون فقرات در درمان فتق دیسک، سیاتیک، بیماری فرسایشی دیسک، تحت فشار بودن عصب و عارضه‌های بسیار دیگر کاربرد دارد.کشش ستون فقرات را می‌توان با توجه به نیازهای بیمار به صورت دستی یا ماشینی انجام داد. متخصص فیزیوتراپی در کشش دستی به کمک دست بیمار را در حالت کشش قرار می‌دهد، سپس توسط دست روی مفصل‌ها یاعضله‌ها نیرو وارد می‌کند تا فضاهای بین مهره‌ها عریض‌تر شود.برای کشش ماشینی ستون فقرات، بیمار روی تختی دراز می‌کشد که برای کشیدن ستون فقرات به ابزاری خاص مجهز است. متخصص فیزیوتراپی مجموعه‌ای از بندها، قلاب‌ها و قرقره‌ها را برای رفع فشار ماشینی به بیمار وصل می‌کند.

درمان دستی

درمان به روش دستکاری، حرکت ماهرانه مفصل‌ها فراتر از حد فعال حرکتی، البته در محدوده توانایی کالبدشناختی، را دربرمی‌گیرد. دستکاری در حقیقت فشارمحوری کنترل شده، موضعی و با سرعت بالا است که گاهی با شنیدن صدای کلیک یا احساس “از جا درآمدن” همراه است که معمولاً با درد همراه نیست. دستکاری مفصل را می‌توان بر روی اکثر مفصل‌های بدن انجام داد.