کبد چرب

اصطلاح کبد چرب یا چربی کبد، به معنای تجمع ذرات چربی به دلایل مختلف در سلول‌های کبدی یا «هپاتوسیت‌ها» است. تجمع چربی در هپاتوسیت‌ها ممکن است بر اثر عوامل و علل مختلف رخ دهد که از متداول‌ترین آن‌ها می‌توان به مصرف الکل، بیماری سیروز و رژیم غذایی چرب می توان نام برد.

انواع کبد چرب
به طور کلی، بیماری چربی کبد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود؛ کبد چرب الکلی و کبد چرب غیر الکلی. در اغلب موارد، منظور از اصطلاح کبد چرب در واقع بیماری کبد چرب غیر الکلی یا Nonalcoholic Fatty Liver Disease است که به اختصار به آن NAFLD گفته می‌شود.

تفاوت انواع کبد چرب غیر الکلی و الکلی به علت چرب شدن کبد برمی‌گردد. بیماری چربی کبد غیر الکلی وضعیتی است که دلیل چرب شدن کبد چیزی غیر از مصرف الکل یا سایر بیماری‌ها مانند بیماری التهاب کبد باشد. این بیماری در مراحل پیشرفته با آسیب به هپاتوسیت‌ها منجر به التهاب کبدی یا Nonalcoholic Steatohepatitis  (به اختصار NASH) خواهد شد.

در واقع، بیماری کبد چرب غیر الکلی شایع ترین بیماری کبدی و التهاب کبدی و همچنین بزرگ‌ترین دلیل پیوند کبد به دنبال نارسایی کبد در جهان است. از همین رو، در صورت عدم توجه به علائم کبد چرب و پیشرفت این بیماری، در آینده مشکلات بسیاری برای سلامت بیمار ایجاد خواهد کرد.

علل بروز بیماری چربی کبد
چاقی و چربی دور شکمی، مقاومت به انسولین و مصرف زیاد کربوهیدرات های تصفیه شده از مهمترین عوامل خطری هستند که باعث بروز علائم کبد چرب و ابتلا به این بیماری می‌شوند.

چاقی پیامد‌های منفی بر روی سوخت و ساز سلولی داشته و باعث پیشرفت التهاب و تبدیل کبد چرب غیر الکلی به التهاب کبدی می‌شود که مرحله غیر قابل برگشت این بیماری به حساب می‌آید. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که افراد با وزن طبیعی نیز در صورتی که چربی دور شکم آن‌ها از مقدار سالم بیشتر باشد به اندازه افراد چاق در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و باید مراقب بروز علایم کبد چرب باشند.

نوشیدنی های شیرین به دلیل داشتن میزان قند زیاد یکی از مضرترین مواد غذایی در ایجاد بیماری هستند. بدن ما انواع قند‌ها را به گلوکوز تبدیل می‌کند که بخشی از آن به عنوان سوخت برای عملکرد ارگان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشکل اما جایی آغاز می‌شود که بدن گلوکز مازاد نیاز خود را به چربی تبدیل می‌کند و این چربی‌های اضافی در کبد ذخیره‌ خواهند شد.

مقاومت به هورمونانسولین به عنوان عامل اصلی در بروز و پیشرفت بیماری کبد چرب غیر الکلی به شمار می‌رود. مقاومت به انسولین باعث عدم توانایی ورود آن به سلول ها می شود که این مسئله به افزایش قند خون و دیابت منجر خواهد گردید. علاوه بر این، مقاومت به انسولین ارتباط مستقیمی با افزایش ذخیره سازی چربی در سلول های کبدی دارد. از همین رو، شانس ابتلا به بیماری چربی کبد در افراد مبتلا به دیابت یا چاقی بالاتر از سایرین خواهد بود.

علایم کبد چرب
بیشتر علائم بیماری کبد چرب علائمی غیر اختصاصی هستند و در صورت مشاهده آن‌ها نمی‌توان حتما از ابتلا فرد به این بیماری اطمینان حاصل کرد.

خستگی، ضعف و احساس پری و نفخ در سمت راست و بالای شکم از جمله نخستین علائم کبد چرب به حساب می‌آیند که در صورت مشاهده بیش از یکی از آن‌ها در فرد، آن هم در شرایطی که دلیل قابل قبول دیگری برای بروز چنین علائمی وجود نداشته باشد بهتر است به کبد چرب مشکوک شوید.

با پیشرفت بیماری به سمت التهاب کبدی، علایم کبد چرب بیشتر آشکار شده و معمولا به شکل کاهش اشتها، تهوع استفراغ، زردی ( یرقان ) و یا درد گرفتن کبد نمایان خواهد شد. با بروز این علائم بیماری کبد چرب حتما باید به پزشک مراجعه شود. به احتمال زیاد پس از معاینه، پزشک معالج آزمایشات بیوشیمی مربوط  به عملکرد کبد را تجویز خواهد کرد که در دو دسته زیر قرار می‌گیرند:

آزمایش‌هایی که عملکرد کبد را بررسی می کنند نظیر اندازه گیری آلبومین، اندازه گیری وضعیت انعقادی خون (PT) و سطح بیلیروبین خون.
آزمایش‌هایی که سطح آنزیم‌های کبدی را مورد سنجش قرار می‌دهند مانند اندازه گیری سطح دو آنزیم AST و ALT.

علائم کبد چرب در تصویربرداری و نمونه پاتولوژی
علاوه بر روش های آزمایشگاهی، پزشک می تواند سونوگرافی، ام آر آی (MRI) یا سی تی اسکن (CT-scan) را جهت تشخیص انواع کبد چرب تجویز نماید.

نمونه برداری بافتی نیز روشی قطعی و نهایی برای تشخیص سلول های چربی فراوان در بافت کبدی است و دقیق‌ترین راه برای تشخیص کبد چرب به حساب می‌آید.

در بین این دو روش، سونوگرافی به صرفه ترین و معمول ترین آنها است. در صورت بروز کبد چرب، ممکن است اندازه کبد بزرگ شده باشد یا وجود چربی زیاد در میان هپاتوسیت‌ها باعث می شود کبد به رنگ سفید و درخشان در سونوگرافی دیده شود.

درمان بیماری
در درجه اول باید دانست که این بیماری، یک بیماری متابولیک است. کنترل و پیشگیری از چربی کبد ارتباط ناگسستنی با روش زندگی بیمار دارد. همچنان که اشاره شد، این بیماری با چاقی و پرخوری رابطه مستقیمی دارد؛ و در واقع علت ابتلای افراد به این بیماری پرخوری و عدم فعالیت کافی در هفته است. در حال حاضر داروهایی برای بیماران مبتلا به کبد چرب به بازار عرضه شده‌اند.

یکی از داروهای گیاهی برای درمان این بیماری Livergol  است. البته، اثر بخشی این دارو در درمان کبد چرب مورد بحث بسیاری از پزشکان است و بنابر آنچه تا کنون عنوان شده است، می‌توان با قطعیت گفت که فارغ از موثر بودن هر نوع داروی گیاهی یا شیمیایی، کاهش وزن موثرترین راهکار برای جلوگیری و کنترل این بیماری است.

برای اطلاع کامل از روش‌های درمان کبد چرب خواندن مقاله “راهکارهای درمان کبد چرب بدون دارو” را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

کلام آخر
کبد چرب یک بیماری شایع است که معمولا در اثر چاقی، چربی شکمی زیاد، مصرف غذاهای چرب و کربوهیدرات‌های تصفیه شده به وجود می‌آید. خستگی، ضعف و احساس پری و نفخ در سمت راست و بالای شکم از جلمه علایم کبد چرب در مراحل اولیه هستند و با پیشرفت بیماری ممکن است بیمار کاهش اشتها، تهوع استفراغ، زردی (یرقان) و یا درد گرفتن کبد را تجربه کند. بهترین روش درمان کبد چرب کاهش وزن و چربی شکمی و همچنین بهره‌گیری از یک رژیم غذایی سالم است که غذاهای چرب و کربوهیدرات‌های تصفیه شده در آن به حداقل برسند.