آسیکلوویر

 آسیکلوویر یک داروی ضد ویروس است که اغلب برای درمان عفونت های ویروسی که عامل آن انواع ویروس هرپس باشد کاربرد دارد. آسیکلوویر در درمان تبخال لب و دهان، تبخال تناسلی (هرپس تناسلی)، انسفالیت هرپس و دیگر بیماری های ویروسی استفاده می شود. آسیکلوویر بصورت قرص، آمپول، کرم و پماد در بازار دارویی موجود است.

نام ژنریک:

آسیکلوویر

نام لاتین:

Aciclovir

نام تجاری:

®Zovirax

®Avirax

®Virovir

گروه دارویی- درمانی:

نوکلئوزید پورین صناعی

ضد ویروس

طبقه بندی در بارداری:

گروه C

اشکال دارویی:

قرص: 400 و 200 میلی گرم

تزریقی: 250 و 500 میلی گرم بر میلی لیتر(به صورت ملح با سدیم)

کرم موضعی: 5 %

پماد چشمی: 3 %

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

درمان اپی زودهای ابتدایی و عود هرپس تناسلی در بیماران خاص

بالغین:

200 میلی گرم هر 4 ساعت آسیکلوویر خوراکی ، 5 بار در روز به مدت 10 روز (درمان به فرم تزریق وریدی در موارد خاص و شدید

در درمان طولانی مدت برای پیشگیری از عود هرپس 400 میلی گرم دو بار در روز به فرم خوارکی حداکثر تا 12 ماه و بعد ارزیابی مجدد و بررسی نیاز به درمان. رژیم های دیگر شامل 200 میلی گرم آسیکلوویر خوراکی 3 تا 5 بار در روز می باشد.

درمان فاز حاد زونا و آبله مرغان

بالغین:

زونا: 800 میلی گرم آسیکلوویر خوراکی هر 4 ساعت، 5 بار در روز به مدت 7 تا 10 روز

آبله مرغان: 20 میلی گرم بر کیلوگرم (حداکثر 800 میلی گرم) 4 بار در روز به مدت 5 روز.

درمان هرپس تناسلی(مرحله حاد و عود)، زونا( در بیمارانی که دچار ضعف ایمنی هستند)، هرپس تناسلی شدید در بیماران واجد صلاحیت ایمنی، انسفالیت هرپس در اطفال بزرگتر از شش ماه

بالغین:

انفوزیون وریدی آسیکلوویر 5 تا 10 میلی گرم بر کیلوگرم با سرعت ثابت طی یک ساعت، هر هشت ساعت (15 تا 30 میلی گرم بر کیلوگرم در روز) به مدت 7 تا 10 روز.

کودکان (زیر 12 سال):

انفوزیون وریدی 250 تا 500 میلی گرم بر متر مربع با سرعت ثابت طی یک ساعت، هر هشت ساعت به مدت 7 تا 10 روز

کراتیت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (هرپس چشمی)

بالغین:

1 سانتی متر پماد چشمی آسیکلوویر در فضای ملتحمه پلک پایین 5 بار در روز تا سه روز

هرپس عود کننده لب ها (تبخال):

بالغین:

روزانه 4 تا 5 بار کرم موضعی آسیکلوویر (درمان هر چه سریع تر شروع شود موثر تر خواهد بود).

مکانیسم اثر:

تبدیل به شکل مونوفسفات توسط آنزیم تیمیدین کیناز ویروسی و به دنبال آن دی فسفات و تری فسفات فعال توسط انزیم های سلولی، مهار سنتز و همانند سازی DNA ویروس با ورود فرم تری فسفات فعال به زنجیره DNA و مهار DNA پلیمراز ویروس.

فارماکوکینتیک:

دفع آسیکلوویر عمدتا ادراری می باشد و در دوز وریدی عمدتا از طریق مدفوع دفع می شود.

آسیکلوویر در شیر مادر سه برابر غلظت پلاسمایی دارو در خون مادر توزیع می شود.

نکات با اهمیت:

در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، دوز آسیکلوویر باید تعدیل شود.

موارد منع مصرف:

ممنوعیت تزریق بولوس و ضرورت انفوزیون یک ساعته دارو

موارد احتیاط:

شیردهی

نازسایی کلیوی

بیماری زمینه ای نورولوژیک

اختلالات کبدی

اختلال آب و الکترولیت

دهیدراتاسیون

تداخلات دارویی:

آسیکلوویر اثر ضد رتروویرال زیدوودین را تشدید کرده و بروز اثرات سمیت عصبی، خواب آلودگی و منگی را در مصرف همزمان تقویت می کند.

مصرف همزمان آسیکلوویر با پروبنسید نیمه عمر پلاسمایی و سطح زیر منحنی غلظت پلاسمایی، زمان و کاهش دفع ادراری و کلیرانس کلیوی را افزایش می دهد

تقویت اثر وابسته به دوز ضدویروسی بر علیه هرپس سیمپلکس تیپ یک و دو در مصرف همزمان آسیکلوویر با کتوکونازول

افزایش اثرات ضد ویروسی بر علیه هرپس سیمپلکس تیپ دو در مصرف همزمان آسیکلوویر با اینترفرون

بروز اثرات نورولوژیک در تزریق اینتراتکال همزمان متوترکسات با آسیکلوویر وریدی

افزایش ریسک بروز اختلالات کلیوی در مصرف همزمان آسیکلوویر با داروهای نفروتوکسیک

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض جانبی آسیکلوویر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

CNS: سرگیجه، احساس عدم تعادل، بی خوابی، بی قراری، کاهش عملکرد مغزی، گیجی، منگی، ترمور توهم، تشنج، سردرد

Derm: بروز واکنش های موضعی در محل تزریق مانند تحریکات پوستی، التهاب، درد و فلبیت، راش، کهیر

GI: کرامپ شکمی، تهوع، استفراغ، نقخ و سوء هاضمه

Other: ترومبوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، لوکوپنی گذرا، تب، درد مفاصل، اختلالات قاعدگی

مصرف در بارداری و شیردهی:

مصرف آسیکلوویر در بارداری جز گروه C می باشد.

پرهیز از مصرف آسیکلوویر جهت درمان هرپس تناسلی یا پیشگیری از آن در خانم های باردار.

مصرف آسیکلوویر در دوران شیردهی ممنوع می باشد.

توجهات پزشکی - پرستاری:

نگهداری حجم ادرار به میزان 500 سی سی به ازاء هر گرم داروی مصرفی در تزریق وریدی آسیکلوویر

اندازه گیری غلظت BUN و کراتینین قبل و در حین درمان با آسیکلوویر

استفاده از آسیکلوویر به مدت کمتر از شش ماه برای جلوگیری از مقاومت ویروسی و بروز عوارض جانبی

جذب گوارشی آسیکلوویر تحت تاثیر غذا نمی باشد.

توجهات بیمار - خانواده:

دوز و روش مصرف آسیکلوویر را مطابق دستور پزشک اجرا کنید.

در طول درمان با آسیکلوویر در صورت مشاهده این علائم به پزشک اطلاع دهید: ضعف، سرگیجه، سردرد، درد عضلانی، اختلال تنفسی، درد اپیگاستر، تهوع و استفراغ، عدم تعادل، نبض سریع و نامنظ، هایپوتانسیون، تب و گلو درد.

شرکای جنسی خود را نسبت به ویروس هرپس آگاه کنید.

از دستکاری ضایعات هرپس بپرهیزید.

با توجه به هایپرپلازی لثه ها، مراقبت های دهان و دندان را مورد توجه قرار دهید.

روزانه 2 تا 3 لیتر مایعات استفاده کنید.

شرایط نگهداری دارو:

دارو را در درمای اتاق نگهداری نمائید.