پرتاب دیسک

پرتاب دیسک یکی از رشته‌های ورزش دو و میدانی است که سابقه باستانی دارد و امروزه در بازی‌های المپیک طرفداران زیادی در هر دو بخش آقایان و بانوان دارد. در ادامه با ابزار پرتاب دیسک و قوانین مسابقات این ورزش بیشتر آشنا می‌شوید.

پرتاب دیسک  یکی از رشته های دو میدانی است که در آن پرتاب‌کنندگان باید وسیله‌ای به نام دیسک را به بیشترین مسافت نسبت به رقبای خود پرتاب کنند. این ورزش سابقه‌ای حدوداً پنج‌هزارساله دارد.

دیسک
بدنهٔ دیسک باید جامد یا توخالی باشد و از جنس چوب یا مادهٔ مناسب دیگری با لبه‌ای از فلز و به‌شکل دایرهٔ کامل و قرص‌مانند (به‌شکل عدس) ساخته شود. لبهٔ دیسک باید کاملاً گرد و شعاع آن ۶ میلی‌متر باشد. ضخامت دیسک در قسمت وسط بیشتر است و باید در حدود ۴۴ تا ۴۶ میلی‌متر باشد.

وزن دیسک برای مردان ۲ کیلوگرم و قطر آن حداکثر ۲۲۱ و حداقل ۲۱۹ میلی‌متر، و برای زنان ۱ کیلوگرم و قطر آن حداکثر ۱۸۲ و حداقل ۱۸۰ میلی‌متر است. دیسک‌ها باید طوری ساخته شوند که همواره دارای حالت تعادل باشند و دو طرف آنها متقارن باشد.

ناحیه پرتاب دیسک
نحوهٔ پرتاب دیسک از دایره‌ای به قطر ۲٫۵ متر که داخل یک قفس ساخته شده و تنها با حلقه‌ای از آهن که معمولاً با رنگ سفید رنگ‌آمیزی شده و به‌شکل دایره درآمده‌است تشکیل می‌شود. کف دایره باید از جنس سختی مانند سیمان یا آسفالت باشد و نباید خیلی صاف باشد به‌طوری‌که پرتاب‌کننده روی آن سُر بخورد. کفِ کاملاً مسطحِ دایره باید در حدود ۱۴ تا ۲۶ میلی‌متر پایین‌تر از لبهٔ بالاییِ حلقهٔ آهنی باشد.

ناحیهٔ فرود دیسک
ناحیهٔ فرود پرتاب دیسک محدوده‌ای با قِطاعِ ۴۰ درجه است که با دو خط یا نوار ۵سانتی‌متری مشخص می‌شود. این محل باید خاک نرم یا چمن باشد تا از شکسته شدن دیسک‌های پرتاب‌شده جلوگیری کند. برای تعیین قطاع ناحیهٔ فرود (۴۰ درجه)، از مرکز دایره ضلعی به‌طول ۲۰ متر به‌عنوان یک طرف قطاع ترسیم کنید، سپس ضلع دوم قطاع را طوری ترسیم کنید که فاصلهٔ دو ضلع به‌طول ۲۰ متر از مرکز دایره، ۱۳٫۶۸ متر شود و سپس این دو خط را امتداد دهید تا قطاع کامل یا ناحیهٔ فرود پرتاب دیسک به‌دست آید.

این روش برای افراد راست دست است و افراد چپ دست می‌توانند عکس آن را انجام دهند:

پا‌های خود را هم اندازه با عرض شانه‌ها باز کنید و بازو‌های دست خود را صاف نگه دارید. می‌توانید از تکنیک زانو-چانه-انگشت پا استفاده کنید، طوری که زانو و انگشت‌های پای چپ و چانه شما در یک امتداد قرار بگیرند. درون دایره پرتاب قرار بگیرید و پای چپ خود را سمت بیرون دایره و پای راست خود را با زاویه ۹۰ درجه نسبت به پای چپ خود قرار دهید. اگر یک ساعت را در نظر بگیرید پای چپ بر روی ساعت ۱۲ و پای راست بر روی ساعت سه قرار می‌گیرند.

در دست‌های خود نوسان ایجاد کنید تا طول اندازه حرکت بالاتنه خود را مشخص کنید. دست راست خود را بر روی دیسک و دست چپ را به عنوان تکیه گاه در زیر دیسک قرار دهید. انگشتان خود را در لبه‌های دیسک به اندازه یک بند انگشت خم کنید تا از افتادن آن جلوگیری نمایید. بازو‌های خود را صاف نگه دارید سر خود را پایین گرفته و آماده پرتاب شوید.

دست خود را تا زاویه ۴۰-۵۰ درجه حرکت دهید. بهترین زاویه برای پرتاب ۴۵ درجه است، چراکه  بیشترین برد ممکن را برای پرتاب دیسک بوجود می‌آورد. هنگامی که دست را حرکت می‌دهید پایین تنه خود را نیز تکان دهید تا چرخش بیشتر شود. زمانی‌که احساس کردید دست‌ها را به اندازه کافی حرکت داده اید شروع به پرتاب دیسک کنید. مواظب باشید که از دایره خارج نشوید.

مسابقات پرتاب دیسک
ترتيب پرتاب شرکت‌کنندگان با قرعه‌کشى تعيين مى‌شود. اگر تعداد شرکت‌کنندگان بيش از ۸ نفر باشد، به هر نفر اجازهٔ سه پرتاب داده مى‌شود و به ۸ نفرى که نتايج بهترى کسب کرده‌اند اجازهٔ سه‌ پرتاب ديگر (يعنى مجموعاً ۶ پرتاب) داده مى‌شود.

چنانچه تعداد پرتاب‌کنندگان ۸ نفر يا کمتر باشد، به هر نفر اجازهٔ ۶ پرتاب داده مى‌شود که چون در اين حالت مسابقات به‌صورت نهائى برگزار مى‌شود، رده‌بندى از روى بهترين نتايج هر شرکت‌کننده تعيين مى‌شود.

هر پرتاب‌کننده مجاز است پرتاب خود را در محدودهٔ زمانى يک دقيقه انجام دهد. قبل از شروع مسابقه معمولاً به هر پرتاب‌کننده اجازهٔ دو پرتاب تمرينى در داخل دايرهٔ مسابقه داده مى‌شود ولى پس از شروع مسابقه ورزشکار مجاز نيست و نمى‌تواند از دايرهٔ مسابقه براى تمرين استفاده کند.

اندازه‌گيرى مسافت پرتاب‌شده با متر نوارى غيرقابل انعطاف انجام و تا مقياس يک سانتى‌مترى خوانده مى‌شود. چنانچه دو نفر تساوى کنند، دومين پرتاب بهتر و در صورت تساوى مجدد سومين پرتاب بهتر تا آخر، در نظر گرفته مى‌شود.

در مسابقاتى که به‌صورت دو مرحله‌اى اجرا مى‌شود، معمولاً از سوى کميتهٔ فنى مسافتى به‌عنوان حدّ نصاب ورودى درنظر گرفته مى‌شود و هر پرتاب‌کننده که در يکى از سه پرتاب مجاز خود موفق به کسب حدّ نصاب ورودى گردد به مرحلهٔ نهائى راه پيدا خواهد کرد.

قوانين پرتاب ديسک
- هنگام پرتاب، پاى پرتاب‌کننده يا هيچ بخش از بدن او نبايد با لبهٔ بالائى حلقهٔ دايره يا زمين اطراف آن تماس پيدا کند.

- پس از انجام پرتاب، ورزشکار بايد از نيمهٔ دوم دايره خارج شود.

- ديسک پرتاب‌شده بايد به‌طور کامل در داخل قطاع فرود آيد.

- پرتاب‌کننده بايد تا بعد از فرود کامل ديسک در داخل دايره باقى بماند و سپس با اجازهٔ سرداور خارج شود.

- استفاده از دستکش يا نوار پيچ‌کردن انگشتان و يا پاشيدن هر نوع ماده بر کف دايره يا کفش‌ها مجاز نيست ولى استفاده از کمربند براى محافظت از ستون فقرات اشکالى ندارد.

- اگر پرتاب‌کننده‌اى طبق مقررات وارد دايره شود ولى پس از شروع پرتاب، آن را به هر دليلى متوقف کند مى‌تواند ديسک را در داخل يا خارج دايره قرار داده، از قسمت عقب دايره خارج شود. پرتاب مجدد وى نيز ممکن است مشروط بر اينکه در محدودهٔ زمانى مجاز يک دقيقه باشد.

- حتى‌الامکان هر پرتاب بايد اندازه‌گيرى شود.

- پرتاب ديسک معمولاً بايد از داخل قفس مخصوص که دهانهٔ آن با زاويهٔ ۴۰ درجه باز شده است صورت پذيرد.

رکوردهای جهان، آسیا و ایران
رکورد جهانیِ پرتاب دیسک مردان متعلق به یورگن شولْتِ آلمانی به میزان ۷۴٬۰۸ متر (۶ ژوئن ۱۹۸۶، نویبرندنبورگ، آلمان) است.

رکورد جهانیِ پرتاب دیسک زنان ازآنِ گابریِله راینْشِ آلمانی به میزان ۷۶٬۸۰ متر (۹ ژوئیهٔ ۱۹۸۸، نویبرندنبورگ، آلمان) است.

رکورد مردانِ آسیا و ایران در اختیار احسان حدادی به میزان ۶۹٬۳۲ متر (۳ ژوئن ۲۰۰۸، تالین، استونی) است.