تست تراکم استخوان

متخصص روماتولوژی با استفاده از نتیجه تست سنجش تراکم استخوان می تواند اقدام به غربالگری و تشخیص بیماری پوکی استخوان کند. نتایج حاصل از تست سنجش تراکم استخوان به صورت امتیاز T یا Z بیان می شود. امتیاز T اعداد را در مقایسه با شرایط استخوانی در افراد جوان همجنس با استخوان های سالم بیان می کند. امتیاز Z اعداد را در مقایسه با شرایط استخوان ها در افراد همسن نشان می دهد. امتیاز T در محدوده منفی نشان دهنده کاهش تراکم استخوان است. در صورتی که امتیاز T در تست سنجش تراکم استخوان پایین تر از 1- باشد احتمال شکستگی بیشتر خواهد بود:

1+ تا 1- (تراکم استخوانی نرمال): این نتیجه نشان می دهد تراکم استخوان نرمال می باشد و نیازی به درمان نیست اگر چه در این شرایط اقدامات پیشگیرانه مانند مصرف کلسیم، ویتامین دی و انجام ورزش های مناسب همچنان توصیه می شود تا از بروز استئوپنی یا استئوپورز جلوگیری شود.

1- تا 2.5- (استئوپنی): این امتیاز نشان می دهد فرد به استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) دچار است. این بدان معنی است که فرد هنوز به استئوپورز یا پوکی استخوان دچار نشده است اما در صورت عدم درمان احتمال بروز استئوپورز افزایش می یابد.

5- یا کمتر (استئوپورز): این بازه نشان دهنده کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال شکستگی می باشد. در این شرایط استفاده از داروهای پوکی استخوان همراه با کلسیم و ویتامین دی همچنین در نظر داشتن برخی اقدامات ورزشی بسیار اهمیت دارد.

تست سنجش تراکم استخوان به روش های متفاوتی انجام می شود. روش DXA یکی از قابل اعتمادترین روش ها برای سنجش تراکم استخوان است. در این روش از اشعه ایکس استفاده می گردد و اندازه گیری دقیقی از تراکم استخوان در موقعیت های مهم مانند ستون فقرات، لگن و ساعد انجام می شود. لازم به ذکر است در این روش مقدار تابش اشعه بسیار اندک می باشد. اولتراسونوگرافی نیز نوعی سونوگرافی می باشد که برای سنجش تراکم استخوان مخصوصا در پاشنه پا استفاده می شود. این روش در تعیین احتمال شکستگی موثر می باشد اما در مقایسه با روش DXA کمتر متداول است.

حتی اگر نتیجه تست سنجش تراکم استخوان نشان دهد شما به پوکی استخوان مبتلا نیستید در آن صورت باز هم نیاز به تکرار تست سنجش تراکم استخوان وجود خواهد داشت. فاصله بین انجام دو تست سنجش تراکم استخوان به نتایج تست اول و سایر فاکتورها بستگی دارد:

اگر نتیجه اولین تست سنجش تراکم استخوان امتیاز T را بین 2.00- تا 2.49- در هر نقطه ای از استخوان ها نشان دهد و یا اگر از داروهایی استفاده می کنید که احتمال کاهش تراکم استخوان ها را در پی دارد معمولا انجام تست سنجش تراکم استخوان هر 2 سال یک بار توصیه می گردد.

در خانم های بالای 65 سال که امتیاز T در آن ها 1.50 – تا 1.99- در هر نقطه ای از استخوان ها می باشد و فاکتور خطری مبنی بر تحلیل استخوان ها وجود ندارد معمولا انجام تست سنجش تراکم استخوان از نوع DXA هر 3 تا 5 سال یک بار توصیه می شود.

خانم های بالای 65 سال که امتیاز تست سنجش تراکم استخوان در آن ها نرمال می باشد و فاکتور خطری برای تسریع تحلیل استخوان ها در آن ها وجود ندارد انجام دوباره تست سنجش تراکم استخوان بین 10 تا 15 سال آینده می باشد.

فاکتورهای خطر شکستگی که سبب انجام تست سنجش تراکم استخوان زودتر از حد معمول می گردد عبارت است از: مصرف سیگار، استفاده طولانی مدت از گلوکوکورتیکوئیدهایی مانند پردنیزون، وزن کم بدن، ابتلا به روماتوئید آرتریت، سابقه شکستگی استخوان در خود فرد یا خانواده او، مصرف بیش از حد الکل، ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت، هایپرتیروئیدیسم درمان نشده، هایپرپاراتیروئیدیسم، یائسگی زودرس، سوء تغذیه و بیماری های مزمن کبدی.