تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک شرایطی است که در آن پریودها به طور بی نظمی رخ می دهد زیرا تخمک گذاری به طور ماهانه اتفاق نمی افتد و میزان هورمون های آندروژن (هورمون مردانه) در خانم ها افزایش می یابد. 5 تا 10 درصد خانم ها به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار می شوند. افزایش مقدار آندروژن در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب رویش موی زائد مردانه درصورت، بروز آکنه و نازک شدن مو می گردد.

برخی خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به اضافه وزن یا چاقی دچار هستند. علاوه بر این احتمال بروز بیماری هایی مانند دیابت یا آپنه انسدادی خواب در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد. خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است برای باردار شدن به استفاده از برخی قرص ها برای تنظیم تخمک گذاری نیاز داشته باشند (سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری). با استفاده از برخی گزینه ها می توان به کاهش علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک در خانم ها کمک کرد اما باید یادآور شد درمان قطعی تخمدان پلی کیستیک در حال حاضر چندان روشن نیست و تنها گزینه هایی برای کنترل علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک در دسترس داریم که در ادامه به آن می پردازیم.

کنتراسپتیوهای خوراکی

کنتراسپتیوهای خوراکی که معمولا ترکیبی از استروژن و پروژستین می باشند اغلب در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک به کار می روند زیرا به منظم کردن پریودهای قاعدگی در سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک می کند. کنتراسپتیوهای خوراکی در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مانع از هایپرپلازی آندومتر یا سرطان آندومتر می شود. کنتراسپتیوهای خوراکی در درمان هیرسوتیسم و آکنه در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر می باشد. علاوه بر قرص های کنتراسپتیو استفاده از پچ پوستی و یا حلقه واژینال نیز در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر می باشد. اما استفاده از دستگاه درون رحمی یا آی یو دی برای درمان آکنه و موی زائد در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر نیست. اگر چه استفاده از کنتراسپتیوهای خوراکی سبب بروز خونریزی ماهانه می شود اما این به معنی درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیست. با قطع مصرف کنتراسپتیوهای خوراکی بی نظمی در پریودها آغاز می شود. استفاده از کنتراسپتیوهای خوراکی سبب کاهش تولید آندروژن می شود، هم چنین استفاده از داروهای آنتی آندروژن (مانند اسپیرونولاکتون) نیز تاثیرات آندروژن را تقلیل می دهد. استفاده از داروهای آنتی آندروژن و کنتراسپتیوهای خوراکی رشد موها را آهسته می سازد. استفاده از کنتراسپتیوهای خوراکی و آنتی آندروژن ها در کاهش آکنه در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز موثر می باشد. استفاده از سایر درمان های پوستی و آنتی بیوتیک های خوراکی نیز در کاهش آکنه نقش دارد. قبل از نسخه کردن داروهای کنتراسپتیو در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ابتدا متخصص زنان معاینه فیزیکی انجام داده و سپس برای اطمینان از عدم بارداری آزمایش خون انجام می دهد.

استفاده از قرص های کنتراسپتیو در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک عوارضی مانند اضافه وزن را به همراه دارد که البته فرمولاسیون های جدید کنتراسپتیوها سبب شده بروز این عارضه محدود شود. برخی خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است به دنبال مصرف کنتراسپتیوها دچار علائمی مانند تهوع، حساس شدن پستان ها یا نفخ شوند. احتمال رفع این علائم در طول دو تا سه ماهه بعد از آغاز درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد.

استفاده از کنتراسپتیوها در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک گزینه ای موثر و بی خطر می باشد، اگرچه اندکی احتمال بروز لخته های خونی در پا یا ریه ها را به دنبال دارد. احتمال بروز این عارضه در جوانان و خانم های غیر سیگاری بسیار نادر می باشد اما در خانم هایی که دچار اضافه وزن هستند همچنین در خانم های میانسال ممکن است به عنوان یک نگرانی مطرح شود.

پروژستین

روش دیگر برای منظم کردن چرخه های قاعدگی در سندرم تخمدان پلی کیستیک مصرف هورمونی به نام پروژستین به مدت 10 تا 14 روز هر یک تا سه ماه می باشد. استفاد از این رژیم درمانی در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب القای پریود می شود اما در رفع مواردی مانند هیرسوتیسم و آکنه در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر نمی باشد. همچنین از وقوع بارداری نیز پیشگیری نمی کند. استفاده از پروژستین کاهش احتمال ابتلا به سرطان رحم را در پی دارد.

 متفورمین

متفورمین با نام تجاری گلوکوفاژ برای بهبود اثربخشی انسولین تولید شده در بدن استفاده می شود. متفورمین به عنوان درمان دیابت نوع دو مطرح می شود اما ممکن است در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز مورد توجه قرار داشته باشد

اگر فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک چرخه های قاعدگی منظمی نداشته باشد در آن صورت استفاده از کنتراسپتیوها در خط اول درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک قرار دارد. اگر فرد قادر به استفاده از کنتراسپتیوها نباشد در آن صورت متفورمین مورد توجه واقع می شود. ممکن است علاوه بر متفورمین، پروژستین نیز به مدت شش ماه در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تجویز شود تا چرخه های قاعدگی منظم گردد.

مصرف متفورمین ممکن است در کاهش وزن موثر واقع شود. اگر چه متفورمین داروی کاهش وزن نمی باشد اما برخی تحقیقات نشان داده خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که از رژیم غذایی کم کالری استفاده می کنند با مصرف متفورمین کمی کاهش وزن بیشتری خواهند داشت. علاوه بر مصرف متفورمین برای لاغر شدن استفاده از رژیم غذایی مناسب و ورزش نیز توصیه می شود زیرا اضافه وزنی که به دنبال مصرف متفورمین ایجاد می شود در طول زمان ممکن است به سرعت جایگزین شود.

خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که در باردار شدن مشکلاتی دارند معمولا از متفورمین استفاده نمی کنند زیرا در این شرایط دارویی مانند کلومیفن برای القای تخمک گذاری بهتر خواهد بود. استفاده از متفورمین در رفع موهای زائد و هیرسوتیسم موثر نمی باشد. در این شرایط استفاده از کنتراسپتیو خوراکی به تنهایی یا همراه با داروی آنتی آندروژن انتخاب موثرتری می باشد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری

اگر تست های تشخیص ناباروری در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نشان دهد علت ناباروری اختلال در تخمک گذاری می باشد در آن صورت گزینه های درمانی مطرح می شود که در خانم های غیر چاق بسیار موثر می باشد. درمان اولیه سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری کاهش وزن می باشد. حتی کاهش وزن متوسط نیز می تواند در نرمال سازی تخمک گذاری موثر واقع شود. علاوه بر این از دست دادن وزن سبب تقویت اثر بخشی سایر درمان های ناباروری می شود. کلومیفن یکی از داروهای خوراکی مورد تایید سازمان غذا و دارو می باشد که تخمدان ها را به تخمک گذاری تحریک می کند. 80 درصد خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک با استفاده از کلومیفن قادر به تخمک گذاری هستند و از این میان حدود 50 درصد باردار می شوند.

لتروزول دارویی است که از سوی سازمان غذا و دارو برای درمان سرطان پستان تایید شده است اما در القای تخمک گذاری مورد تایید نمی باشد. برخی تحقیقات نشان داده است نرخ زنده زایی در بین افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به هنگام استفاد از لتروزول و در مقایسه با کلومیفن بیشتر است.

تحقیقات اندکی در دست است که نشان می دهد مصرف توام متفورمین با کلومیفن سبب افزایش نرخ تخمک گذاری در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می شود. همچنین مشخص نیست آیا استفاده از متفورمین در بارداری بی خطر می باشد یا خیر. به خانم هایی که پیش از بارداری از متفورمین استفاده می کنند توصیه می شود به محض اطلاع از بارداری از مصرف متفورمین امتناع کنند. اگر کلومیفن در القای تخمک گذاری در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر نباشد تزریق آمپول های گنادوتروپین (هورمون محرک فولیکول) ممکن است توصیه شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک و کاهش وزن

از دست دادن وزن با تکیه بر ورزش و رژیم غذایی مناسب یکی از موثرترین رویکردهایی می باشد که در کنترل مقاومت به انسولین، منظم تر شدن پریودها و بهبود سایر علائم موثر باشد. برای مثال از دست دادن 5 تا 10 درصد از وزن بدن در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب منظم تر شدن پریودها می شود. علاوه بر رژیم غذایی و ورزش این روزها درمان های متعددی برای چاقی وجود دارد. در مواردی که شدت چاقی در فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک زیاد باشد انجام جراحی می تواند به عنوان یک گزینه مطرح شود. کاهش وزن قابل توجه بعد از جراحی می تواند به منظم تر شدن چرخه های قاعدگی، کاهش مقدار آندروژن و هیرسوتیسم کمک کند همچنین به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع دو می انجامد.