میگرن و علتهای آن

میگرن از بیماری‌های شایع تخصص مغز و اعصاب که ویژگی آن سردردهای ملایم یا شدید پی در پی است. دلایل میگرن ناشناخته است.

میگرن چیست؟
سردردهای مکرری که اغلب یک طرف سر را درگیر می‌کند و با بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ همراه است. دردهای میگرنی نبض‌دار و به حدی شدید است که عملکرد فرد را مختل می‌کند. سردردها می‌تواند از لحاظ شدت، فرکانس (دفعات حمله در روز) و استمرار در بین بیماران مختلف بسیار متفاوت باشد. حساسیت به نور و صدا نیز از دیگر علائم این بیماری است.

سردرد میگرنی ممکن است در دوران کودکی شروع شود یا ممکن است تا اوایل بزرگسالی رخ ندهد. زنان بیشتر از مردان آسیب می‌بینند. سابقه خانوادگی یکی از رایج‌ترین علل این بیماری است. سردرد میگرنی می‌تواند موجب درد شدید در عرض چند ساعت تا چند روز شود و می‌تواند بسیار شدید باشد.

طبقه‌بندی میگرن
این بیماری می‌تواند به سه شکل بروز کند:

میگرن کلاسیک: همراه با مقدمه (aura)
میگرن متداول: بدون مقدمه
میگرن پیچیده: علاوه بر این بیماری نوع دیگری از سردرد (مثل سردرد خوشه‌ای یا کششی) نیز همزمان بروز می‌کند.
منظور از مقدمه یا aura حالتی است که قبل از سردرد در برخی افراد بروز می‌کند و به عنوان یک هشدار و زنگ خطر می‌تواند از شروع سردرد در ساعات آتی خبر دهد. دیدن جرقه یا لکه‌های سیاه، حساسیت به نور و صدا، تهوع و علائمی از این قبیل از جمله حالت aura هستند. همان طور که ذکر شد اغلب بیماران این مقدمه را تجربه نمی‌کنند. عواملی که می‌توانند موجب آغاز سردرد میگرنی شوند:

برخی غذاها مثل ادویه‌جات
به هم خوردن الگوی خواب
تغییرات هورمونی (مثل دوره ماهانه در زنان)
داروها
فعالیت فیزیکی
محرک بینایی، شنوایی و حتی چشایی
تغییرات دما
گرسنگی
عوامل روانی
علائم میگرن چیست؟
از شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم میگرن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سر درد در یک سمت سر
دیدن اشکال مختلف، نقاط روشن یا درخشان از نور
پین‌ها و سوزن‌ها در یک دست یا پا
ضعف یا بی حسی در صورت یا یک طرف بدن
مشکل صحبت کردن
حرکات غیر قابل کنترل یا حرکات دیگر
تهوع و استفراغ
تاری دید
نوسان خلق
گیجی
سر گیجه
ضعف

علت میگرن چیست؟
اگر چه علت اصلی این بیماری ناشناخته است؛ به نظر می‌رسد ژنتیک و عوامل محیطی در بروز میگرن موثر هستند. از دیگر علل میگرن می‌توان به عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز، از جمله سروتونین که به تنظیم درد در سیستم عصبی کمک می‌کند؛ اشاره کرد.

محققان هنوز در حال مطالعه نقش سروتونین در میگرن هستند. تعدادی از عوامل محیطی که ممکن است باعث میگرن شود؛ عبارتند از:

تغییرات هورمونی در زنان. به نظر می‌رسد نوسانات استروژن از علل میگرن در زنان باشد که سردرد‌های شدیدی در بسیاری از زنان ایجاد می‌‌کند. زنان با سابقه‌ی میگرن اغلب سردرد را بلافاصله قبل یا در دوره‌های زمانی که کاهش شدید استروژن دارند، گزارش می‌دهند. علت میگرن در دوران بارداری یا یائسگی نیز به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن است. داروهای هورمونی، مانند داروهای ضد بارداری خوراکی و درمان جایگزینی هورمون، ممکن است در ابتلا به میگرن نقش داشته باشد.

تنگ شدن، سپس گشاد شدن رگ‌های خونی که به پوست سر و مغز می‌روند می‌تواند از جمله علت‌های بروز میگرن باشد. سردرد زمانی آغاز می‌شود که رگ‌ها دوباره گشاد می‌شوند. تغییر الگوی خواب، بیدار ماندن شبانه، کار کردن زیاد و خستگی بیش از حد نیز می‌تواند باعث سردردهای میگرنی شود.

گاهی اوقات خانم‌ها بروز این سردردها را به دوران عادت ماهیانه نسبت می‌دهند و مصرف قرص‌های ضد بارداری را عامل مهمی برای به وجود آمدن میگرن می‌دانند. صدای بلند، نور زیاد، کنسرت موسیقی و فشار به گردن و حتی درد دندان نیز می‌تواند در ابتلا به میگرن نقش داشته باشد. مصرف برخی از خوراکی‌ها، پنیر، غذاهای شور و غذاهای فرآوری شده ممکن است باعث دردهای شدید میگرنی شوند.

افزودنی‌های مواد غذایی. آسپارتام شیرین‌کننده و گلوتامات که در بسیاری از غذاها یافت می‌شود ممکن است باعث میگرن شود. نوشیدنی‌های الکلی، به ویژه شراب و نوشابه‌های بسیار کافئین‌دار ممکن است باعث میگرن شود.

فشار. استرس در محل کار یا خانه می‌تواند از علل این بیماری باشد. تغییرات در محیط، تغییر آب و هوا یا فشار نیز می‌تواند خطر ابتلا به میگرن را افزایش دهد. داروهای ضد بارداری خوراکی و غربالگری، مانند نیتروگلیسیرین، میگرن را تشدید می‌کند.

چه افرادی در خطر ابتلا به میگرن هستند؟
سابقه خانوادگی. اگر یک عضو خانواده شما میگرن داشته باشد شما در خطر ابتلا به آن هستید.
سن. میگرن می‌تواند در هر سنی آغاز شود، هر چند اولین بار اغلب در دوران نوجوانی اتفاق می‌افتد. خطر ابتلا به میگرن با افزایش سن بیشتر می‌شود.
جنسیت. زنان سه بار بیشتر احتمال دارد که میگرن داشته باشند.
تغییرات هورمونی. اگر شما یک زن مبتلا به میگرن هستید، ممکن است متوجه شوید که سردرد شما درست قبل یا بعد از شروع قاعدگی شروع می‌شود. این بیماری به طور کلی بعد از یائسگی بهبود می‌یابد.
استرس
نوشیدن الکل
سیگار کشیدن

عوارض جانبی سردردهای میگرنی
مشکل مبتلایان به میگرن، تنها سردرد نیست. اکثر افراد کامل بیمار می‌شوند و نمی‌توانند کارهای روزمره خود را انجام دهند و مجبور می‌شوند که در یک اتاق تاریک و ساکت بی حرکت دراز بکشند تا حمله میگرنی پایان یابد. بعضی‌ها حتی نمی‌توانند فکر غذا خوردن را هم داشته باشند؛ چون دچار استفراغ می‌شوند. مبتلایان به میگرن دچار خواب‌آلودگی و رخوت می‌شوند. در طول حمله میگرن فعالیت و عملکرد طبیعی معده مختل می‌شود و به همین دلیل داروهایی که بیمار برای تسکین این بیماری خورده را به طور کامل جذب نمی‌کند.

تاثیر میگرن بر کیفیت زندگی
امروزه 1 تا 10 درصد از مردم درگیر بیماری میگرن هستند. بیماری که به شدت کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد و فرد را از فعالیت بهینه می‌اندازد تا حدی که سازمان بهداشت جهانی سردرد میگرنی را بین بیشترین بیماری‌های ناتوان‌کننده (disabling) دسته‌بندی می‌کند. بیماری میگرن یکی از علل شایع بروز سردردهای مکرر است.

بیش از دو سوم بیماران یا به پزشک مراجعه نمی‌کنند یا مراجعات خود را قطع می‌کنند. به همین دلیل، این بیماری اغلب تشخیص داده نشده یا به خوبی درمان نمی‌شود. این بیماری در زنان بیشتر شیوع دارد (تقریباً ۳ برابر)، در حالی که در سنین زیر دوازده سال، پسران بیشتر دچار این مشکل می‌شوند.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنم؟

میگرن اغلب تشخیص داده نشده و درمان نشده است. اگر به طور منظم علائم و نشانه‌های حملات میگرنی را تجربه کرده‌اید، برای بررسی دقیق‌تر و یافتن علل این بیماری حتماً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

سخن آخر
میگرن یک بیماری عصبی است که می‌تواند علائم متعددی ایجاد کند. غالباً این بیماری با سردرد شدید و خسته‌کننده شناخته می‌شود. علائم ممکن است شامل تهوع، استفراغ، مشکل در صحبت کردن، بی حسی یا سوزن شدن و حساسیت به نور و صدا باشد. میگرن در تمام سنین افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تشخیص سردردهای میگرنی بر اساس تاریخ بالینی، علائم گزارش شده و با حذف علل دیگر تعیین می‌شود.