انهدام داروهای تاریخ گذشته و غیرقابل مصرف

معمولاً در خیلی از موارد پس از مراجعه به پزشک و دریافت دارو، داروهای تجویز شده تا انتها مصرف نمی‌شوند. گرچه تصور اشتباه نگهداری این داروها در منزل برای روز مبادا بسیار خطرناک و نادرست است، اما شاهد آن هستیم که جمع‌آوری و انبار داروها در خیلی از منازل در محلی به نام‌های قفسه دارویی یا جعبه‌های دارویی در آشپزخانه یا یخچال صورت می‌گیرد.
از آنجا که داروخانه‌ها به هیچ عنوان مجاز به تحویل گرفتن داروی مصرف نشده از بیماران نیستند، گاهی اوقات مراکز هلال احمر وظیفه جمع‌آوری این داروهای بلااستفاده را بر عهده می‌گیرند. به این علت، بازگشت دارو به داروخانه غیرقابل انجام است که به محض خروج دارو از داروخانه، شرایط نگهداری دارو از کنترل خارج می‌شود. به همین دلیل سلامت داروی مرجوعی به داروخانه زیرسوال است. پس با غیرقانونی اعلام نمودن بازگشت دارو به داروخانه، سلامت مصرف کنندگانی که داروهای خود را فقط از داروخانه تهیه می‌کنند، حفظ خواهد شد. 
نظافت کلی عید، زمان مناسبی است تا در هر منزلی، به قفسه یا جعبه  دارویی منزل سری بزنیم و به آن سر و سامان دهیم. تاریخ انقضا معمولاً به تاریخ شمسی یا میلادی روی جعبه مقوایی داروها، همچنین در انتهای ورقه‌های آلومینیمی بسته‌بندی قرص‌ها و کپسول‌ها، روی شیشه آمپول‌ها و ویال‌های تزریقی و در خصوص پمادها و کرم‌های موضعی روی انتهای تیوپ پماد و کرم یا روی جعبه مقوایی آنها حک شده است. قطره‌ها و پمادهای چشمی که از باز شدن درب آن یک ماه گذشته است، دیگر استریل نیستند و باید دور ریخته شوند. کرم‌ها و فراورده‌های آرایشی و بهداشتی هم دارای تاریخ انقصایی از 6 ماه تا 24ماه پس از بازکردن هستند که به صورت یک عدد در کنار تصویر یک قوطی با درب باز شده روی بسته‌بندی فراورده ترسیم می‌شود.
گرچه داروها نقش مؤثری در درمان بسیاری از بیماری‌ها دارند؛ اما زمانی که دیگر نیازی به آنها نباشد، ضروری است برای جلوگیری از ضرررسانی آنها به دیگران، داروها را به شکل مناسبی معدوم کنیم. در برخی کشورها، روند مشخصی برای بازگرداندن دارو وجود دارد؛ اما از آنجا که در کشور ما این سیستم وجود ندارد، با استفاده از روش‌های زیر می‌توان برای دورریختن دارو از طریق زباله منزل استفاده کرد:
1. داروها را بدون خرد کردن قرص‌ها و کپسول‌ها از بسته‌بندی اصلی خارج کنید و با مواد ناخوشایندی مانند تفاله چای مخلوط کنید. مخلوط را در کیسه پلاستیکی دربسته قرار دهید و سپس داخل سطل زباله بیندازید. مخلوط حاصل را می‌توانید همچنین در قوطی حلبی خالی یا دیگر ظروف مشابه بریزید تا از نشت دارو یا ریختن آن به بیرون از سطل زباله جلوگیری شود.
2. شربت‌های تاریخ گذشته (به جز آنتی بیوتیک‌ها) را در فاضلاب ریخته و شیشه‌های آنها را دور بریزید. سوسپانسیون آنتی بیوتیک‌ها را بر اساس زمان نوشته شده روی جعبه یا بروشور معدوم کنید. بر اساس ملاحظات زیست محیطی محققان، از آنجا که تاکنون عارضه‌ای ناشی از باقی‌مانده دارو در محیط زیست انسان و خصوصاً آب ملاحظه نشده است، ریختن داروها در فاضلاب بلامانع است.
3. آمپول‌ها و سرنگ‌های تاریخ گذشته را در کیسه زباله بریزید و معدوم کنید.
4. قبل از دور انداختن بطری خالی دارو، دستور مصرف روی آن را برای جلوگیری از مصرف نابه‌جا مخدوش کنید.
5. تعداد کمی از داروها هستند که ممکن است ذاتاً خطرناک باشند یا فقط با یک بار مصرف در فردی که دارو به او تعلق ندارد، کشنده باشند. برای جلوگیری از مصرف این مواد توسط کودکان، حیوانات خانگی یا دیگر افراد، به محض اینکه دیگر مورد نیاز نباشند باید سریعاً از طریق فاضلاب دور ریخته شوند. مانند چسب پوستی فنتانیل که برای تسکین درد مصرف می‌شوند و باید به محض خاتمه مدت مصرف، آن را داخل فاضلاب توالت انداخت تا از مصرف اتفاقی آن جلوگیری شود.
6. در داخل اسپری داروهای استنشاقی که برای درمان بیماری‌هایی مانند آسم و بیماری انسدادی ریوی موجوداند، موادی به نام پروپلانت وجود دارد. این مواد گازهای بی‌اثری مانند کلرو فلوروکربن هستند که به عنوان حامل دارو محسوب می‌شوند و آزاد سازی آنها منجر به صدمه لایه ازون خواهد شد. از سال 2013 مقرر شده است که این ماده با ترکیبات دوست‌دار محیط جایگزین شود. پوکه این اسپری‌ها در صورتی که سوراخ شوند یا داخل آتش یا کوه زباله‌سوز قرار بگیرند، می‌تواند خطرناک باشد. نحوه درست انهدام این پوکه‌ها را از سیستم بازیافت زباله می‌توان جویا شد.
7. چنانچه شرکت سازنده دارو، روشی را برای معدوم‌سازی دارو روی بسته‌بندی آن ذکر کرده است، باید بر اساس آن عمل کنید.
8. داروها را به دوستان خود ندهید؛ چرا که پزشک براساس سابقه بیماری شما دارو را برای خود شما تجویز کرده است و دارویی که برای شما مؤثر بوده است، چه بسا برای دیگری خطرناک باشد.
9. اگر راه درست دور ریختن دارو را نمی‌دانید، از یک داروساز سوال کنید.