تاریخچه ی کفش

تاریخچه تولید کفش در دنیا
با توجه به آسیب پذیر بودن پای انسان در گذشته های بسیار دور انسانها از قابل دسترس ترین مواد مانند پوست درختان، علفهای بافته شده، برگها یا پوست حیوانات، که با تسمه به پا بسته می شدندبرای محافظت از پای خود استفاده می کردند.
شکل ظاهری کفش ها در مناطق گرمسیر، به صندلهایی تبدیل گردید که از برگهای بافته شده نخل، علف یا فیبرهای گیاهان ساخته شده بود و به انگشتان پاپیچیده می شد و درمناطق سردسیر، کفشها به منظورگرم نگهداشتن ومحافظت بهتراز پاها، ازپوستهای‌ حیوانات ساخته می‌شدند.

هرچند از کفش دوران گذشته نمونه های زیادی باقی نمانده است و از پاپوشهای عصر برنز در حفاریها که باقی مانده اند نمی توان سبک و انواع کفش های مورد استفاده دراین دوران را شناسایی کرد اما از دوران رومیهابه بعد کفشهای زیادی باقی مانده که بیانگر آن است که انواع کفشها بیشتر از حد انتظار بوده است.

همچنین رد مصر ،یونان و روم انواع صندل مورد استفاده قرار میگرفته است و در ایران باستان در سال ۷۰۰ قبل از میلاد صندل تهیه شده از چرم نرم مورد استفاده قرار می گرفته است که تا حد زیادی شبیه صندل های رومی ها است .
نخستین قدم برای تکامل صندل ها برگرداندنشان به سمت قسمت جلوی آن بود تا پا در برخورد با اشیاء صدمه ای نبینداما پس از مدتی رومیان کفشهای پیشرفته تری ساختند که به آن کالسیوس می گفتند و این کفشها در دو طرف خود درز داشت و بندها در جلوگره می خورد و کفش رایج قرون وسطی نوعی چارق نرم چسبان بوده که تا قوزک پا می رسیده است که این کفش ها را با مخمل ،زری و چرم می ساختند .
کفش های قرن ۱۳ میلادی کفشهای درازی بودند و پس ازسال ۱۳۷۷ میلادی نوعی تخته چوبی رواج یافت که آن را به زیر کفش متصل می کردند تا پا را از رطوبت و گل نگاه دارد که این مقدمه پیدایش کفشهای پاشنه دار شد .
اما پس از سال ۱۵۰۰ میلادی مدل کفش عوض شد و پهنای نوک کفشها را بیش از اندازه بزرگ می‌‌گرفتند و غالباً کفش را با دورنگ و با چاک و شکاف می‌ساختند تا مکملی برای لباس باشد.
درفرانسه‌ در سالهای ۱۶۰۰ میلادی چکمه هایی با ساقه بلند رواج داشت که بعدها به صورت چکمه های دهان گشاد سواره نظام درآمد و کفشهای با نوک مربع و زبانه بلند و سگک دار در اواخر قرن ۱۷م تولید شد اما پاشنه ی کفش ها رفته رفته کوتاه شده و به صورت پاشنه های خمیده فرانسوی درآمد که در حدود سال ۱۷۸۰میلادی این نوع کفش ها در میان مردم رایج شد .
نخستین کفاشان در خانه خود یا در دکانهایی کوچک کار می کردند، یا دوره گردانی بودند که به خانه های مردم می رفتند و مدتی می ماندند و به اندازه احتیاج سالانه برای آنان کفش می دوختند و پس از اینکه تولید کفش در کشورهای مختلف رایج شد و هر روز بر تعداد واحدهای تولید کننده کفش افزوده شد سرانجام این واحدهای تولیدی در قرون وسطی تشکیلات صنفی برای کفشدوزان ایجاد کردند .
تاحدود سال ۱۸۳۳میلادی کار کفشدوزی منحصراً با دست انجام می شد اما از آن پس و با اختراع ماشین، انقلابی در صنعت کفشدوزی پدید آمد و با افزایش تخصص کار ماشین‌ها و رواج چرم، اسلوب و اندازه کفش نیز ظریف تر و دقیق تر شد.
تولید کفش در ایران یکی از صنایع بسیار قدیمی کشور محسوب می شود. در جوامع ایران باستان به تدریج کفش در فرمها و اشکال گوناگون به وجود آمد و تکامل یافت به طوریکه بسته به نوع اقلیم و شرایط فرهنگی هرمنطقه وشرایط زمانی ومکانی هربرهه از تاریخ، اشکال مختلف کفش تحت عناوین چارق، گیوه، ساق بند، گالش و . . . به وجود آمد که با توجه به هر منطقه جغرافیایی، مدل و طرحهای مختلفی به خود گرفت.
مهمترین مواد مصرفی در ساخت کفش شامل چرم، پارچه و اجزای مختلف پوست بوده است که در قرن اخیر همراه با رشد فزاینده جامعه بشری، استفاده از مواد مصنوعی نظیر پی.وی.سی و پی.یو و غیره نیز به طور گسترده در این صنعت رواج پیدا کرده است.

صنعت کفش در ایران در دهه های اخیر همگام با تحول صنعت در جوامع بین المللی و سوق دادن به سوی ماشینی شدن و استفاده از مواد مصنوعی، به عنوان یک ضرورت وارد میدان استفاده از فناوری جدید برای تولید کفش شده است .
نخستین گروه تولید صنعتی کفش درایران گروه صنعتی ملی است که به صورت واحد تولیدی کوچکی به نام کفش ملی در سال ۱۳۳۵ هجری شمسی با تولید کفشهای کتانی و لاستیکی شروع به کار کرد که با توجه به استقبال جامعه از کفشهای ماشینی به سرعت توسعه یافت و شرکت تولیدی صنعتی کفش سازی بلا نیز در سال ۱۳۴۱ با تهیه و تولید انواع کفش شروع به کار کرد.
مادها نخستین قوم ایرانی اند که از کفش پوشیدن آنها تصاویری در کتیبه‌ها موجود است. با توجه به نقش برجسته‌های باقیمانده از مادها در تخت جمشید کفشهای (پاپوش های) مادها مانند جوراب است، اما معلوم است که جنس آنها از چرم است و با بندهایی که از شلوارها آویزان است, این کفشها روی پاها محکم می‌شوند.
پس از آنها هخامنشیان به کفش همچون دیگر اجزای لباس اهمیت ویژه ای می‎دادند و آن را همچون تکه‌های دیگر لباس به دو بخش اشرافی و معمولی تقسیم بندی کردند.
در کاوشهای باستان شناسی, دو لنگه کفش بچگانه‌ در قلعه «شاه دژ» اصفهان پیدا شد که در واقع دومین و سومین کفشهایی هستند که در تاریخ باستان شناسی ایران پیدا شده‌اند؛ اما این تعداد کم بیانگر استفاده نکردن ایرانیان از پای‏پوش نیست و نقش برجسته‌ها و نقاشیهای ایرانی و اشاره های تاریخ‌نویسان، بیانگر استفاده تاریخی ایرانیان از کفش است.
لباس و پس از آن کفش, یکی از نادرترین اشیایی است که در تحقیقات باستان شناسی به دست می‌آید. کارشناس مردم شناسی که روی سه جلد «اطلس پوشاک ایران» کار می‌کند، در این باره می گوید: کفش اصطکاک زیادی دارد. شاید لباس جنبه‌های تزیینی داشته باشد, اما کفش کاربردی روزمره دارد و به همین علت بیشتر از باقی قطعات لباس احتمال از بین رفتن آن وجود دارد.
در مقاله‌ «لباس دوره مادها و هخامنشیان» در «دایره المعارف ایرانیکا» چنین آمده است: کفشهای شاهان هخامنشی در تخت جمشید قرمز رنگ است, در حالی که کماندارانی که در معماریهای خشتی – لعابی شوش دیده می‌شوند، کفشهایی زرد به پا دارند.
چکمه‌های جلو بسته که لبه‌ای متمایز با لبه‌های دیگر داشته اند و گاه رو به زانو برگشته‌اند, برای استفاده ماهیگیران و ساکنان نواحی آب‌خیز بوده است.

موبدانی که در لوحهای گنجینه جیحون و آتشکده «کاپادوکیه» به تصویر کشیده شده‌اند، چکمه‌هایی بلند با زیره‌ای ضخیم و پاشنه‌ای به نسبت بلند پوشیده‌اند.
پاشنه کفش در زمان مادها گاه از داخل کفش کار گذاشته می‌شد. در نقش‌ برجسته‌ها, قوس پاها بیشتر از آن چیزی است که باید باشد؛ که این امر نشان‌ دهنده داشتن پاشنه داخلی در کفش است. این ویژگی کم و بیش برای کفشهای هخامنشیان نیز هست. در دوره ساسانیان کفش پاشنه و زیره‌ای مجزا داشت که تصویر آن در نقش برجسته‌ها مشخص است.
برش اضافه‌ای که هخامنشیان در دوخت کفشهای خود ایجاد کردند، نه تنها برای زیبایی کفش که برای ایستایی بیشتر کفش روی پا بود.
«روت ترنر ویل کاکس»، نویسنده کتاب «تاریخ لباس»، درباره شیوه‌های تزیین کفش در دوره‌ هخامنشیان می‌نویسد: با شکل گیری کفش تزیینهایی از مروارید و سنگهای گرانبها همراه با رودوزیهای زیبا به کفش افزوده شد.
به موازات استفاده بشر از کفش چرمی در مناطق مختلف ایران بنا به آب و هوای منطقه, جنس کفشها نیز متفاوت می‎شد.
در مقاله «لباس دوران صفویه و قاجار» در «ایرانیکا» آمده است: در زمستان روستاییان قباهای نمدی کلفت و بالاپوشهایی از پوست بره می‌پوشیدند. آنها پابرهنه راه می‌رفتند یا پاهایشان را با نوارهای کتانی می‌پیچیدند و کفشهای تخت با زیره‌های چرمی سبز رنگی، به نام چاروق – که به آنها بندهایی متصل بود – به پا می‌کردند.
استفاده از نخ و کنف برای دوختن گیوه در کردستان نیز یکی از این موارد استفاده از مواد محلی در دوخت کفش بوده است.
نوعی کفش متداول در جنوب ایران وجود دارد که با برگ نخل دوخته می‌شود .این کفش در مناطق گرمسیری جنوب برای مردم راحت تر از کفشهای چرمی است.
با ورود سفیران خارجی به ایران در زمان صفویان, شکل و شمایل لباسهای خارجی نیز در میان ایرانیان رواج یافت و در زمان پهلوی شکل لباس ایرانیان به شکل لباس و کفش جهانی بدل ‌شد.

منبع:

http://tabshoes.com/index.php?route=information/news&news_id=6