پیش‌بینی شدت اعتیاد به اینترنت بر اساس تعاملات خانوادگی و عزت نفس

امروزه ارتباطات از خلال رایانه و اینترنت بخشی از واقعیت زندگی است. شاید بتوان گفت در دنیای امروز، اینترنت و رایانه اثربخش ترین ابزار به حساب می آیند. فناوری اینترنت و رایانه در تمام حوزه های علمی، تجاری، تعلیم و تربیت و سیاست تأثیر گذار بوده است. با توجه به ویژگی های خاص اینترنت مانند در دسترس بودن، ۲۴ ساعته بودن، جستجوی سریع و آسان انواع موضوعات؛ تعداد کاربران آن روز به روز در حال افزایش است. به علاوه، مقتضیات زندگی نیز ضرورت استفاده از اینترنت را بیشتر کرده است. در واقع، امروزه یادگیری استفاده از اینترنت برای همه افراد لازم به نظر می رسد. چنان که به مرور، بسیاری از کارها به وسیله اینترنت انجام می گیرد. بنابراین، ما در دنیای واقعی، دنیای مجازی داریم که به سرعت در حال رشد و گسترش است .

فناوری به لحاظ ذاتی خوب یا بد نیست، اما بر سبک زندگی اثر می گذارد و باید به آثار و عوارض احتمالی آن توجه شود. بنابراین، با توجه به فراگیر شدن سریع اینترنت، جذابیت و کارکردهای قابل توجه آن و هم چنین رشد روزافزون کاربران آن از یک سو و ساخت جمعیتی جوان کشور و نیازهای آنان از سوی دیگر، مشکلات و چالش های ناشی از ورود این فناوری به جامعه در کنار آثار مثبت آن به دور از انتظار نیست. در سالهای اخیر، اینترنت به شدت مورد توجه اقشار مختلف مردم به خصوص دانشجویان قرار گرفته است و جذابیت آن باعث شده تا استفاده کنندگان، ساعت ها وقت خود را کنار رایانه صرف کنند و از سویی با همگانی شدن اینترنت مسأله استفاده مفرط و آسیب شناسانه از این فناوری و مسأله اعتیاد به اینترنت توجه معیارهای تشخیصی خودرا داده و از آن ها استفاده می کنند .

اعتیاد به معنای بروز شرایطی است که در آن افراد به صورت جسمی و روانی به یک نوع ماده خاص، به ویژه ماده مخدر وابستگی پیدا می کنند. بسیاری از پژوهشگران، مفهوم اعتیاد را برای توجیه انواع خاصی از رفتارهای مشکوک نیز به کار می برند، زیرا یافته ها و نشانه های اعتیاد در این حالت نیز دیده می شود. انواع غیر ماده ای اعتیاد به عنوان اعتیاد های رفتار محور طبقه بندی می شود. بنابراین، اعتیاد به اینترنت نیز اعتیاد رفتار محور محسوب می شود.

یانگ معتقد است واژه معتاد برای کاربران اینترنت هم به کار گرفته می شود، زیرا نشانه های اعتیاد به اینترنت همان ویژگی هایی را دارد که در اعتیاد به الکل و سیگار دیده می شود. اما در مقابل، برخی از محققان معتقدند که اصولا اختلالاتی به نام اعتیاد به اینترنت وجود ندارد و اینترنت صرفا بستر جدیدی را برای انجام همان فعالیت های همیشگی زندگی روزمره فراهم آورده است . با وجود این، حدود یک دهه است که با استفاده از پرسشنامه های رایج در این حوزه با پرسشنامه های محقق ساخته، در کشورهای مختلف، تحقیقاتی به منظور شناخت اثرها و عواقب اعتیاد به اینترنت انجام می شود.

با توجه به این که استفاده زیاد از اینترنت در جامعه امروز شیوع زیادی پیدا کرده است، بررسی عواملی که در ایجاد یا تشدید آن نقش دارند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دو دسته از عوامل مؤثر در این زمینه، میزان و کیفیت تعاملات خانوادگی و عزت نفس می باشد.

اعتیاد به اینترنت

مطالعات اخیر روانشناس ها در مورد اعتیاد به اینترنت به طور عمده بر روی سه دسته عوامل مؤثر تأکید دارد که عبارتند از عوامل فردی، عوامل روان شناختی اجتماعی و عوامل مربوط به اینترنت. عوامل فردی مانند خود اتکایی با درجه پایین ، ویژگی های درون گرایی، رفتارهای غریزی و تمایلات آنی و نقص مهارتهای ارتباطی، عوامل اجتماعی مانند حمایت ضعیف خانواده از اعضای خود و عوامل روان شناختی اجتماعی که از ارتباط ضعیف بين افراد خانواده با یکدیگر سرچشمه می گیرد و سرانجام عوامل مربوط به اینترنت مانند استفاده طولانی مدت از اینترنت، دستیابی سریع و آسان به آن و داشتن مهارت های بالا در استفاده از آن.

با توجه به پژوهش های گذشته و این که مسأله اعتیاد به اینترنت در بسیاری از جوامع مورد بحث و بررسی بوده، به نظر می رسد با افزایش روزافزون استفاده از اینترنت در ایران، این امر می تواند بهداشت جسمانی و روانی نوجوانان و جوانان را متأثر ساخته و در آینده شاهد معضلات ناشی از اعتیاد به اینترنت باشیم و توجه به عواقبی که اعتیاد به اینترنت برای فرد معتاد دارد، مثل تغییر دادن سبک زندگی به منظور صرف زمان بیشتر به اینترنت، کاهش عمومی فعالیت بدنی، بی توجهی به سلامت خود در نتیجه کار با اینترنت، اجتناب از فعالیت های مهم زندگی به منظور صرف وقت بیشتر در اینترنت، کاهش روابط اجتماعی، نادیده گرفتن خانواده و دوستان، مشکلات مالی ناشی از هزینه های استفاده از اینترنت، مشکلات تحصیلی و غیره ، به نظر می رسد لازم است نقش عوامل مختلفی که بر اعتیاد به اینترنت اثر می گذارد مورد بررسی قرار گیرد.

استفاده از اینترنت | آری یا خیر؟

در دسترس بودن اینترنت در دنیای امروز مزایای زیادی دارد و منجر به پیشرفت و تغییر الگوی زندگی بسیاری از خانواده‌های امروزی شده است. علی رغم تمام مزایایی که استفاده از اینترنت، فضای مجازی و تکنولوژی های جدید ارتباطی فراهم کرده است، استفاده نادرست از آن می‌تواند تبعات و پیامدهای سنگینی به همراه داشته باشد. به همین دلیل بهتر است قبل از استفاده از اینترنت و فضای مجازی ماهیت آن را بهتر بشناسید و اطلاعات کافی در مورد مزایا و معایب آن را به دست آورید. استفاده ناآگاهانه از اینترنت می‌تواند تبعات و پیامدهایی مانند مورد سرقت، تهدید و اخاذی قرار گرفتن، مواجه شدن با محتوای نامناسب (پورنوگرافی، آسیب به خود، خشونت، تبعیض نژادی)، و دچار شدن به علائم اعتیادی را در پی داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتردر مورد اثرات پورنوگرافی کلیک کنید. 

دلایل اعتیاد به اینترنت

هنوز هیچ دلیل مشخصی برای این مشکل مشخص نشده است اما متخصصین معتقدند که این شکل از اعتیاد نیز مانند سایر انواع اعتیاد می‌تواند ناشی از مشکلات درون روانی و ناتوانی در حل و فصل کردن آن‌ها باشد. برای مثال در بسیاری از موارد افراد به دلایلی مانند افسردگی، اضطراب و یا برای فرار از موقعیت های ناخوشایند و واقعیت های زندگی به استفاده افراطی از اینترنت روی می آورند. برای اطلاعات بیشتر در مورد افسردگی کلیک کنید. 

انواع اعتیاد به اینترنت

وابستگی به اینترنت انواع مختلفی دارد. در ادامه 4 مورد از شناخته شده ترین انواع آن اشاره کرده‌ایم.

-اعتیاد به بازی های کامپیوتری

-اعتیاد به دیدن وب سایت‌های غیر اخلاقی

-اعتیاد به قمارهای آنلاین

-اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی آنلاین

علائم و نشانه ها

 به طور کلی می‌توان از مولفه‌ها و علائم وابستگی به اینترنت به موارد زیر اشاره داشت.

- گذارندن زمان بیش از حد در اینترنت

- مشغولیت ذهنی بیش از حد برای استفاده از اینترنت

- ناتوانی در کنترل کردن میزان استفاده 

- بی قرار بودن در زمان عدم دسترسی
 

پیامد های اعتیاد اینترنتی 

کسی که به اینترنت اعتیاد دارد از زندگی باز می‌ماند. تمام وقت فرد معتاد صرف بازی کامپوتری یا چرخیدن در صفحات مجازی و شبکه های اجتماعی و... می‌شود. افراد معتاد به اینترنت معمولا افرادی تنها هستند که به خاطر استفاده بیش از حد از اینترنت تنها تر هم شده‌اند. آن‌ها روابط معنادار زندگی خود را از دست می‌دهند. این افراد از نظر مالی نیز دچار مشکلات عمده‌ای می‌شوند. از طرفی بخاطر صرف وقت زیاد در اینترنت فرد بسیاری از فرصت‌ها و موقعیت‌های خود را از دست می‌دهد و از طرف دیگر بخاطر انجام کارهایی مانند خرید اینترنتی و قمار اینترنتی با ضررهای مالی بسیاری مواجه می‌شود. 

اعتیاد به اینترنت در کودکان

دچار شدن به این مشکل برای کودکان ونوجوانان مسأله ای بسیار نگران کننده تر است. کودکان از دانش کافی برای مدیریت درست استفاده از رایانه خود برخوردار نیستند و به همین دلیل تحت آسیب‌های بالقوه زیادی در زمان استفاده از اینترنت قرار می‌گیرند که نمی‌توانند آن‌ها را درک کنند. امروزه اغلب کودکان با استفاده از گوشی های هوشمند به راحتی به اینترنت دسترسی دارند.

درست است که داشتن تماس دو طرفه بین والدین و کودک در مواقع ضروری، برای والدین اطمینان بخش است؛ اما دسترسی مداوم کودکان به اینترنت می‌تواند آن‌ها را در معرض خطرات جدی مانند کاهش ارتباط آنها با دنیای اطراف قرار دهد. در زمانی که کودکان آنلاین هستند، در خطر مزاحمت های سایبری و مواجهه با محتواهای غیراخلاقی نیز قرار دارند. 

جلوگیری از این مشکلات نیازمند آن است که قوانین روشنی برای استفاده از اینترنت وضع کنید و دسترسی به آن را برای کودک به ساعات مشخصی محدود کنید. 

روش های درمان 

این اعتیاد نیز همانند تمام اعتیادهای دیگر نیازمند توجه و مراقبت است، چرا که اگر درمان نشود می‌تواند تاثیرات شدیدی بر زندگی فرد معتاد بگذارد. راهکارهایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود می‌توانند در درمان اعتیادهای اینترنتی به شما کمک کند. 

- تعیین زمان های مشخصی برای استفاده از اینترنت

- نظارت اعضای خانواده بر برنامه استفاده از اینترنت

- استفاده از پاداش و تنبیه برای استفاده درست و نادرست از اینترنت

- هدفمند کردن استفاده از اینترنت

- پیدا کردن فعالیت و سرگرمی‌هایی خارج از دنیای مجازی

- بیشتر کردن ارتباط با خانواده و دوستان

با این حال در بسیاری از موارد افراد با استفاده از روش‌های خودیاری نمی‌توانند اعتیاد به اینترنت را در خود از بین ببرند؛ چرا که ممکن است این مشکل ناشی از مسائل درون روانی پیچیده‌ای بوده و نیازمند دریافت مداخلات حرفه ای باشد. در این شرایط مراجعه به روانشناس برای حل مشکل ضروری است. شما می‌توانید با مراجعه به روانشناس ریشه‌های اعتیاد را بشناسید و راهکارهای موثر در زمینه مقابله با وسوسه را نیز بیاموزید. روانشناسان با استفاده از رویکردهایی نظیر رفتار درمانی و یا درمان شناختی-رفتاری می‌توانند در حل این مسئله به شما کمک کنند.