انواع بازارها؟

انواع بازار بورس جهانی

۱- بازار سهام (Stock Market)

بازار سهام یکی از نو‌ع‌های بورس جهانی به حساب می‌آید و به عبارتی این بازار، بازاری است که معامله گران با سرمایه گذاری و خرید سهم یا سهامی از یک شرکت یا مجموعه ای از شرکت‌ها و کارخانه‌ها در سود و زیان تفاوت قیمت سهام آن بنگاه اقتصادی و یا در سود و زیان حاصل از فعالیت آن بنگاه شریک می‌شوند. نمونه این بازار، بورس اوراق بهادار تهران و سهام شرکت‌های داخل آن می‌باشد.

۲- بازار کالاها (Commodity)

بازار کالا هم جزئی از بورس جهانی می‌باشد و شامل بورس‌هایی است که قیمت تبادلات کالاها به صورت جهانی یا منطقه ای بر اساس عرضه و تقاضا ارزش گذاری می‌شود. بورس‌های کالا به سه دسته عمده تقسیم می‌شود.

• • Hard: طلا، نقره، سیمان، فلزات و غیره
  • Soft: قهوه، اقلام خوراکی و غیره
  • Energy : نفت، گاز، برق، ذغال سنگ و غیره

۳- بازار اوراق بهادار (Bond Market)

اوراق مشارکتی است که اغلب از طرف دولت‌ها برای مشارکت مردم و جذب سرمایه‌های آنها برای طرح‌های سودآور جذب می‌شود. مانند اوراق مشارکت وزارت خانه‌ها در ایران.

۴- بازار تبادلات ارزی – بازار فارکس (Foreign Exchange)

بازار تبادلات ارزی فارکس بازاری است که در آن مانند بورس‌های فوق الذکر، ارزش گذاری پول ملی کشورها بر اساس عرضه و تقاضا در مقابل سایر ارزها سنجیده می‌شود. مانند نرخ برابری یورو به دلار.

مزایای بورس جهانی

در ادامه این مطلب به بررسی دقیق تر بازار تبادلات ارزی خواهیم پرداخت، اما پیش از آن، در ادامه علت تمرکزمان بر روی بازار تبادلات ارزی را بیان کرده و مزایای این بورس را نسبت به سایر بورس‌ها در بورس جهانی به صورت خلاصه بررسی می‌کنیم.

۱- فعالیت ۲۴ساعته بازار:

به علت باز بودن بانک‌ها و موسسات مالی گوناگون در سراسر جهان و وظیفه اعلام قیمت در هر ساعتی از شبانه روز (به جز شنبه و یکشنبه) در هفته بازار تبادلات ارزی فعال و امکان معاملات وجود دارد.

وجود همیشگی خریدار و فروشنده: حجم بالای معاملات و تعدد شرکت کنندگان باعث شده در هر زمانی، امکان نقد شوندگی معاملات وجود داشته باشد و همیشه خریدار و فروشنده ای در نقطه مقابل فعالیت شما در بازار وجود دارد. همیشه بانک‌ها و موسسات طرف تجاری معامله گران مسئول نقد کردن دستورات شما در بازار هستند و از این نظر هیچ نگرانی مانند بورس‌های دیگر برای پیدا شدن خریدار و فروشنده وجود ندارد.

۲- معاملات دو طرفه:

برای کسب سود در مورد کالاها فقط می‌توان از پیش بینی روند صعودی قیمت‌ها استفاده کرد ولی در بازار ارز به علت اینکه معاملات بر اساس ارزش گذاری دو نوع پول تعیین می‌گردد، با افزایش ارزش یک ارز متقابلا ارزش ارز مقابل کاهش می‌یابد به همین دلیل نه تنها از روند صعودی افزایش ارزش یک ارز بلکه از روند نزولی کاهش ارزش یک ارز می‌توان سود گرفت. روند نزولی ارزش یک ارز در اصل روند صعودی ارزش ارز متقابل می‌باشد.

۳- معاملات لحظه‌ای:

خرید و فروش لحظه ای از هر نقطه ای از جهان، تنها با دسترسی به اینترنت یا تلفن فراهم است. مزیت دیگر معاملات لحظه ای شفاف در بازار است که تا خبری به صورت جهانی و عمومی انتشار نیابد تاثیری بر بازار ندارد.

۴- احتمال کم تغییرات قیمت:

به علت حجم بالای جابجایی مالی در بازار تبادلات ارزی و درعین حال تعداد زیاد معامله گران، به همراه نوع قراردادهای متفاوتشان در بازار، احتمال کمی برای جابجایی شدید و زیاد در بین جفت ارزهای اصلی وجود دارد. معمولا در بازار تبادلات ارزی در بین جفت ارزهای اصلی و مهم، روزانه بصورت میانگین یک تا دو درصد جابجایی را نسبت به ارزش ذاتی آن جفت ارز شاهد هستیم که در مقایسه با بازارهای کالا یا سهام مقدار کمتری است.

۵- اهرم افزایش سرمایه:

تسهیلات سرمایه گذاری از سوی کارگزار به صورت اهرم به خریدار برای انجام معاملات انجام می‌شود. میزان این تسهیلات در بازارهای مختلف متفاوت و گاه تا چند صد برابر اصل سرمایه می‌باشد.

فارکس چیست؟

بازار فارکس (foreign exchange market) به معنی بازار تبادل ارزهای خارجی و بزرگترین بازار مالی دنیاست که بسیاری از معامله‌گران به دلیل این حجم بالای پول در گردش و قدرت نقدشوندگی بسیار بالای فارکس، ساعات معاملاتی طولانی و امکان استفاده از اهرم معاملاتی بالا (high leverage) جذب آن می‌شوند. بازار ارز (معاملات ارز) هنگامی بوجود می‌آید که دو ارز به صورت پایاپای با یکدیگر مورد معامله قرار گیرند. در بازار تبادل ارز جهانی، ارزهای مختلفی همچون دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و … توسط مؤسسات مالی بزرگ، بانک‌ها، شرکت‌های چندملیتی، تجار، شرکت‌های بیمه‌‌ای، شرکت‌های صادرات و واردات، سفته‌بازها و اشخاص حقیقی مورد معامله قرار می‌گیرد .فعالیت در بازار فارکس نیاز به مهارت و اطلاعات بسیار بالایی دارد و با توجه به ریسک و نوسانات بالا، فقط مناسب افرادی است که آموزش‌های حرفه ‌ای را دیده باشند و به منابع خوبی دسترسی داشته باشند. در ایران فعالیت در فارکس غیرقانونی اعلام شده است. این بازار مکان فیزیکی مشخصی ندارد و بانک‌ها، مؤسسات و معامله ‌گران از طریق شبکه الکترونیکی، یک ارز را در مقابل ارز دیگر معامله می‌کنند. هرچند ماهیت معاملات فارکس، خارج از بورس (OTC) یعنی Over the counter است. اما مراکز اصلی تجارت ارز به‌ترتیب در لندن، نیویورک و توکیو قرار دارد و بانک‌ها از سراسر جهان در این معاملات شرکت می­‌کنند.

ابزار پیش بینی فارکس

برای تحلیل حرکات قیمتی جفت ارزهای مختلف در بازار فارکس مانند تمام بازارهای مالی دیگر، از تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود. برای تحلیل بنیادی یک جفت ارز می‌بایست وضعیت اقتصادی و سیاسی دو ارز مورد بررسی قرار گیرد. ازجمله عوامل اقتصادی می‌توان به سیاست‌های پولی بانک مرکزی و تمایل آن‌ها به افزایش و یا کاهش نرخ بهره، میزان رشد اقتصادی، نرخ تورم و … اشاره کرد که لیست کامل این اطلاعات و رویدادهای اقتصادی تحت عنوان تقویم اقتصادی در بسیاری از سایت‌های معتبر مانند forexfactory.com، fxstreet.com و … به‌همراه پیش ­‌بینی کارشناسان خبره ارائه می‌شود و باتوجه به عدد گزارش‌ شده و تفاوت آن با میزان پیش ‌بینی شده یا مقادیر دوره‌های قبل، ارزش یک جفت ارز در مقابل جفت ارز دیگر تقویت یا تضعیف خواهد گشت.

این مطلب را حتما بخوانید:  آشنایی و معرفی بورس فرانسه (پاریس)

اخبار سیاسی مانند انتخابات، جنگ و … نیز تأثیر مستقیم بر چشم ‌­­انداز سرمایه‌ گذاران از روند آتی نرخ ارز کشورهای مختلف داشته و می‌بایست به‌طور مستمر توسط معامله ­‌گران مورد توجه قرار گیرد. به‌عنوان‌ مثال با انتشار نتیجه رفراندوم جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا، ارزش پوند در مقابل ارزهای دیگر کاهش شدیدی را تجربه نمود. در بازار معاملات ارزی در کنار تحلیل بنیادی (فاندامنتال) به‌دلیل حجم بالای معاملات و حضور سرمایه ­‌گذاران بزرگ، نمودار تغییرات قیمتی نیز از اعتبار بالایی برخوردار است و بهره‌ گیری از تحلیل تکنیکال می‌تواند کمک مؤثری به پیش ‌بینی رفتار آینده قیمت نماید.

سود و زیان در فارکس

در بازار فارکس سود و زیان حساب معاملاتی در لحظه، با توجه به تغییرات ارزش جفت ارزها و متناسب با حجم پوزیشن‌های معاملاتی به مانده ‌حساب آن‌ها افزوده و از آن کاسته می‌شود. لزوم توجه ویژه به مبحث مدیریت سرمایه و رعایت حجم مناسب حساب معاملاتی نیز در اینجا نمود پیدا می‌کند؛ زیرا ممکن است تحلیل شما از روند میان‌مدت یا بلندمدت یک جفت ارز کاملاً صحیح باشد، اما اگر قبل از اقدام به انجام معامله نسبت به تعیین حد زیان خود اقدام ننمایید و بر مبنای آن حجم معاملاتی مناسب را انتخاب نکنید، تنها یک اصلاح عمیق در خلاف روند اصلی حرکت می‌تواند موجب زیان سنگین یا از بین رفتن کل حساب معاملاتی شما گردد و با تحمل این زیان علاوه‌ بر بار روانی فراوان، حتی درصورتی‌که شما سرمایه مجدد برای ورود به بازار داشته باشید، به یک تلاش دوچندان نیاز خواهید داشت تا به پله قبل بازگردید و مانند معاملات سهام، مسکن و … در شرایط نزول قیمتی نمی‌توانید دارایی خود را نگه‌ دارید تا براساس تحلیل بلندمدت خود در آینده آن را به قیمت مدنظر خود به فروش برسانید. همیشه به خاطر داشته باشید که در فارکس انجام معامله بدون قرار دادن حد زیان، مانند پریدن از یک هواپیما بدون چتر نجات است.

معاملات در فارکس

قدم اول برای انجام معاملات در بازار ارز انتخاب یک کارگزار مناسب است و برای انجام معاملات ارزی افراد بایستی با کارگزار موردنظر خود قرارداد ببندند و مبلغی که برای سرمایه ‌گذاری در این بازار در نظر دارند را به‌عنوان سپرده به ‌حساب کارگزار واریز نمایند. این سپرده درواقع پشتوانه انجام معاملات است و به نام خود مشتری گشایش می‌شود. در مرحله بعد کارگزار، نام کاربری و رمز عبوری را به‌ حساب معاملاتی گشایش شده، اختصاص می‌دهد تا به‌ وسیله آن مشتری بتواند از طریق نرم‌افزار معاملاتی بر خط کارگزاری به انجام معاملات ارزی خود بپردازد. همان‌طور که اشاره شد هر کارگزار جهت انجام دستورات معاملاتی مشتریان خود، نرم‌افزار معاملاتی خاصی را طراحی می‌کند تا از طریق آن بتواند با مشتری‌های خود ارتباط برقرار کرده و درعین ‌حال که آن‌ها را از روند قیمت‌ها آگاه می‌سازد، شرایطی را فراهم سازد که بر اساس آن بتوانند مراحل انجام یک معامله را به ثبت برسانند.

اصولاً این مراحل شامل دریافت تقاضاهای پیش ‌خرید، پیش ‌فروش و باز کردن و بستن معاملات بر روی کالاها یا ارزهای بخصوص است که هر کارگزار با استفاده از نرم­‌افزار (پلتفرم) خاصی این خدمات را ارائه می‌دهد و گاهی ممکن است این پلتفرم در میان بسیاری از کارگزاری‌ها مشترک باشد؛ مانند نرم‌افزار متاتریدر (Metatrader)، از معروف‌ ترین نرم­‌افزارهای معاملات بازار فارکس که شرکت روسیه ای به نام MetaQuotes آن را طراحی کرده است. آخرین نسخه این نرم‌افزار بیش از ۲۰ زبان مختلف دنیا ازجمله فارسی را پشتیبانی می‌نماید. به‌طورکلی هر فرد مواردی مانند نوع ارز مورد معامله، قیمت انجام‌شده معامله، حجم معامله و تعیین نوع عملیات (خرید یا فروش) را در اکانت نرم‌افزار معاملاتی خود مشاهده می­‌کند و کارگزاران در ازای این خدمات کارمزد معاملاتی (Spread) دریافت می‌نماید.

نمادها در فارکس

معاملات در بازار فارکس به‌صورت جفت ارز صورت می‌پذیرد؛ یعنی همواره ارزش یا قیمت هر ارز در بازار فارکس با ارز دیگری تعیین می­‌شود. به‌ عنوان ‌مثال ارزش یورو باید براساس ارز دیگری بیان شود. برای مثال قیمت یورو در مقابل دلار (هر یک یورو چه میزان برابری نسبت به دلار ارزش دارد) یا قیمت یورو در مقابل پوند (برای هر یک یورو چه مقدار پوند باید پرداخت شود). نماد ارزها به شرح جدول زیر است:

جفت ارزها با نماد اختصاری دو ارز مشخص می‌شوند مانند:

• EUR/USD میزان برابری یورو در مقابل دلار
• GBP/USD میزان برابری پوند در مقابل دلار
• USD/CHF میزان برابری دلار در مقابل فرانک سوئیس
• USD/JPY میزان برابری دلار در مقابل ین ژاپن

شرح کامل این جفت ارزها در جدول زیر آورده شده است:

مقایسه بورس تهران و فارکس

۱- استراتژی سرمایه گذاری

مهمترین عامل تصمیم‌ گیری بین انتخاب بورس و فارکس، میزان ریسکی است که می‌توانید متحمل شوید و سبک معاملات شما. برای مثال، سرمایه‌گذاران بلندمدت به احتمال قوی بورس را گزینه مناسب‌تری برای سرمایه‌ گذاری بیابند، در حالی که معامله‌ گران کوتاه ‌مدت و نوسان‌ گیران به بازاری علاقه ‌مندند که نوسانات قیمت در آن بیشتر باشد. در بازار سهام شرکت‌هایی با پایداری بالا وجود دارند که می‌توانند در شرایطی که اقتصاد چالش ‌برانگیز می‌شود به فعالیت خود ادامه دهند و بسیاری از آنها به سهامداران‌شان سود نقدی پرداخت کرده‌اند. منظور از نوسانات قیمتی، بالا و پایین شدن قیمت‌ها در کوتاه مدت است. در حالیکه برخی معامله‌گران مخصوصا نوسان‌ گیران از بالا و پایین شدن قیمت‌ها در زمان‌های کوتاه برای کسب سود استفاده می‌کنند، سرمایه‌ گذاران با موقعیتی که نوسانات و ریسک کمتری داشته باشد راحت‌تر هستند. به همین دلیل نوسان‌ گیران و افرادی که به بازارهای با سرعت و ریسک بالا علاقه مند هستند بیشتر به سمت فارکس جذب می‌شوند، اما سرمایه‌گذارانی که به استراتژی “خرید و نگهداری” اعتقاد دارند، پایداری بیشتر و بورس را انتخاب می‌کنند.

۲- اهرم

اهرم یکی دیگر از ملاحظات است. در بورس تهران هیچ اهرمی برای معاملات سهام در نظر گرفته نمی‌شود و شما به همان میزانی که سرمایه‌ دارید می‌توانید سهام بخرید (البته موضوع اعتبار معاملاتی یا credit با اهرم تفاوت دارد). در معاملات فارکس اما اهرم معاملاتی قابل ملاحظه ‌ای قابل استفاده است. مثلا فرض کنید سرمایه اولیه شما ۱۰۰۰$ باشد. کارگزاران فارکس معمولا ضرایب اهرمی ۱:۱۰۰ یا ۱:۲۰۰ ارائه می‌کنند. پس با فرض این که بروکر شما ضریب اهرمی ۱:۱۰۰ به حساب شما اختصاص دهد، شما قادر خواهید بود تا سقف ۱۰۰,۰۰۰$ (سرمایه اولیه × ضریب اهرمی) به خرید و فروش زوج ارزهای قابل معامله بپردازید. البته شما مجبور نیستید از کل این سرمایه مجازی (چون سرمایه واقعی شما ۱۰۰۰$ است) استفاده کنید و هر مقداری که علاقمند باشید در معاملات خود به کار می‌گیرید. درست است که می‌توان با استفاده از اهرم، با مقدار کمی سرمایه، معاملات بزرگتری انجام داد اما این اهرم می‌تواند به راحتی کلیه موجودی حساب شما را نابود کند.

این مطلب را حتما بخوانید:  بازار بورس نزدک چیست؟ چگونه می توان خارج از ساعت های اصلی در این بازار معامله کرد؟

۳- ساعات معاملات

ساعات باز بودن بورس جهانی سهام محدود است (در بورس تهران از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ روزهای شنبه تا چهارشنبه معامله صورت می‌گیرد) اما فارکس در دنیا منحصر به فرد است زیرا که در تمام ۲۴ ساعت شبانه‌ روز باز است. در هر لحظه از زمان و از هرجای دنیا می‌توان در آن به معامله پرداخت و فارکس شب و روز ندارد. ساختار غیرمتمرکز بازار فارکس پویایی خاصی به این بازار داده و باعث شده است که از روز دوشنبه تا جمعه ۲۴ ساعت شبانه روز امکان تبادلات ارز وجود داشته باشد. حجم تبادلات در زمان‌های مختلف بستگی به ساعت کاری کشورهای مشارکت ‌کننده در فارکس دارد. لازم به ذکر است در هر بازار شاید قیمت‌ها صدها پیپ بالا و پایین بروند و هیچ وقت نمی‌توان از تمام این نوسانات استفاده کرد .

۴- بازار دو جهته

فارکس برخلاف بورس تهران یک بازار دو جهته است. یعنی هر جفت ارزی به غیر از قابلیت خرید (Buy) قابلیت فروش (Sell) نیز دارد. (حتی اگر صاحب آن نباشید) به عنوان مثال فرض کنید شما پیش ‌بینی کرده ‌اید که خرید جفت ارز USDCAD برای شما سوددهی خواهد داشت. پس به خرید آن اقدام می‌کنید. اگر پس از ورود شما به بازار، نرخ جفت ارز USDCAD ترقی کرده و به بالاتر از نقطه ورود شما برسد شما به همان مقدار سود می‌کنید. همچنین اگر نرخ به پایین ‌تر از نقطه ورود سقوط کند، به معنی ضرر است. اگر شما قبل از ورود به معامله، تحلیلی مبنی بر نزول قیمت این جفت ارز طی ساعات آتی می‌داشتید و در زمان ورود به جای خرید (Buy) آن زوج ارز، اقدام به فروش (Sell) آن می‌کردید، با نزول قیمت جفت ارز سود نصیب شما می‌شد.

۵- مالکیت

در فارکس خرید یا فروش هر جفت ارز به معنی تصاحب مجازی آن در زمان مورد نظر می‌باشد و جنس واقعی جابجا نمی‌شود. یعنی موقع خرید یا فروش هر ابزار مالی (برخلاف بورس که تصاحب سهام خریداری شده واقعی است) شما فقط با شرط بستن معامله (پوزیشن) صاحب مجازی آن ابزار مالی هستید. در بورس و یا بورس جهانی شما با خرید سهام یک شرکت، بخشی از مالکیت و سودآوری آن شرکت را به صورتی قانونی از آن خود می‌کنید و حتی اگر میزان سهام به حدی باشد که جز سهامداران عمده شرکت باشید می‌توانید در تصمیم ‌گیری‌های اساسی شرکت کنید.

ریسک‌های فارکس

به طور کلی در هر نوعی از تجارت میزان مشخصی از ریسک‌های منتظره و غیر منتظره وجود دارد، اما بهتر است بدانیم که ریسک معاملات ارز در بازار فارکس بسیار بالا می‌باشد، بنابراین لازم است تا قبل از هر سرمایه ‌گذاری ابتدا از خطرات و نوع آن‌ها مطلع گردید:

• جهت نوسانات بازار می‌تواند دقیقا بر خلاف آنچه شما پیش ‌بینی نموده‌اید پیش رود، علاوه بر اینکه بازار فارکس یک بازار با نوسانات شدید و سریع می‌‌باشد، تا حدی که اگر شما هم اکنون معامله ‌ایی را باز کرده و فقط چند دقیقه بعد پی به اشتباه بودن آن ببرید و تصمیم به بستن آن بگیرید، ممکن است با یک ضرر هنگفت و یا سود هنگفت مواجه شوید.
• چنانچه سرمایه اولیه شما در این بازار پایین باشد و از ریسک بالائی در معاملات خود استفاده کنید، امکان دارد ظرف چند روز سرمایه خود را از دست بدهید و یا بعد چند روز به سرمایه هنگفتی برسید.
• یک مثل قدیمی انگلیسی می‌گوید (هیچ گاه بر روی مزرعه خود شرط نبندید). این بدین معناست که شما فقط جایز هستید از سود ناشی از فعالیت‌های اقتصادی دیگر خود یا نهایتا از پولی که به صورت غیرفعال رها شده، برای معاملات در بازار فارکس استفاده کنید که در صورت از بین رفتن آن سرمایه، زندگی عادی شما دچار مشکل نشود.

اصطلاحات مهم فارکس بورس جهانی

• واحد سنجش تغییرات جفت ارزها (Pips)

به علت حجم بالای معاملات در فارکس، معمولاً نرخ برابری ارزها تا چهار یا پنج رقم اعشار محاسبه می‌شوند و به رقم چهارم بعد از اعشار پیپ (Pips) یا (Point) می‌گویند. مثلاً اگر قیمت یورو به دلار از ۱٫۱۶۰۲ به ۱٫۱۶۰۹ برسد، می‌گوییم ارزش یورو نسبت به دلار ۷ پیپ افزایش‌ یافته است.

• مفهوم اسپرد (Spread) و قیمت خرید و فروش (Bid & Ask)

در بازار فارکس بورس جهانی، برای هر جفت ارز در هرلحظه دو قیمت متفاوت وجود دارد. یکی قیمتی است که شما می‌توانید در آن قیمت خرید انجام دهید که این نرخ را Ask می‌گویند و دیگری قیمتی است که شما می‌توانید در آن قیمت فروش انجام دهید و این قیمت را Bid می‌گویند. تفاوت این دو قیمت را اسپرد (Spread) می‌­نامیم که در بروکرهای گوناگون نرخ متفاوتی برای آن در نظر گرفته می‌شود. اسپرد در واقع هزینه‌ای است که معامله ‌گر برای انجام معامله خود می‌پردازد.

• واحد اندازه‌ گیری حجم معاملات

واحد اندازه ‌گیری حجم معامله در بازار مبادلات ارز لات (Lot) است. در بیشتر قراردادها هر لات برابر با ۱۰۰۰۰۰ واحد ارز پایه است که در اکثر جفت ارزها معادل ۱۰ دلار سود یا زیان در هر پیپ است. حداقل حجم معامله نیز در اغلب بروکرها برابر ۰٫۰۱ لات است.

https://khanesarmaye.com/world-stock-exchange/#gref

بازار واژه‌ای است که امروزه در بسیاری مجالس از آن سخن به میان می‌آید, بدون آن که در نظر گرفته شود که در حقیقت بازار چیست و چه تاثیری در تصمیمات مهم اقتصادی و اجتماعی و غیره می‌گذارد, برای مثال بسیار شنیده می شود که بازار تلفن همراه رو به رشد است, بازار فلان اتومبیل کساد است و یا بازار بورس ارزش سهام شرکت یا کارخانه‌ای پایین آمده است, اما واقعیت ین است که حتی عادت به کار بردن این کلمات و جملات نیز نیاز به اطلاعاتی در این خصوص دارد.هر چند واژه بازار نمایانگر مفهوم و معنای خود است, اما عالمان علم اقتصاد، بازار را مکان فیزیکی که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا و خدمات دور هم جمع می‌شوند, می‌دانند. به عبارت بهتر به معنای کل خریداران (مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی) و فروشندگان (شرکت‌ها و کارگاه‌های تولیدی) کالای خود را مبادله می‌کنند. بنابراین بازار اتومبیل شامل فروشندگان اتومبیل (خودروسازان) و خریداران (مشتریان و مصرف کنندگان) است.گاه بازار صورتی بالقوه و گاه بالفعل به خود می‌گیرد که در صورت بالقوه بودن نیز بازار تابع شرایط محیط است. در وضعیت اقتصادی شکوفا و در حال رشد بازار بالقوه کاملاً متفاوت از بازار بالقوه در شرایط رکود اقتصادی است, اما در رابطه با شرکت‌ها در صورتی که گفته شود بازار بالقوه است به معنای حد نهایی تقاضا برای محصول است. این امر زمانی حاصل می شود که فعالیت‌های بازاریابی شرکت نسبت به رقبا افزایش یابد و به بالاترین حد خود برسد. در این صورت مدیریت بازرگانی شرکت‌ها نیروی خود را روی بهترین مناطق سرمایه‌گذاری کرده, بودجه مربوطه را به نحو مطلوب و بهینه میان این مناطق تقسیم می‌کنند. که لازمه این امر تشخیص بازار بالقوه مناطق و میزان تقاضا برای کل صنعت در این مکان برآورد می‌شود در کشورهای پیشرفته, برای هر صنعت, سازمان‌هایی وجود دارند که سهم هر شرکت را برای هر صنعت برآورد می‌کند و شرکت‌ها باید طبق آن سهم حرکت کرده و بازار خود را نسبت به رقبا حفظ کنند یا حداقل همراه‌ آنها باشند. البته موقعیت کالا در بازار و پایگاهی که کالا در ذهن مشتریان در مقایسه با رقبا دارد, نیز در این امر تاثیر گذار است.هر کالایی ممکن است از جهت یک یا چند صفت در بازار مشهور شود. به عنوان مثال زمانی که یک اتومبیل در ذهن مصرف کنندگان به عنوان یک خودرو محکم در نظر گرفته شود, این صفت موقعیت آن کالا را در بازار مشخص می‌کند.بازارها هر چند به دو صورت بازار کالا, نوع کالایی که در بازار به فروش می‌رسد و بازار عوامل تولید, بر حسب تولیدکنندگان نیز می‌توانند تقسیم بندی شوند, اما به طور کلی بازارها به شکلبازار رقابت کامل, رقابت ناقص, رقابت انحصاری, بازار بین‌المللی و بازارهای چند ملیتی تقسیم بندی می‌شوند.

بازار رقابت کامل

در این گونه بازار تعداد زیادی از فروشندگان, کالاهای مشابهی را به تعداد زیادی از خریداران عرضه می‌کنند. از نظر اقتصادی هر گاه مبادله‌ای انجام می شود, یک نوع بازار ایجاد شده است. در بازار آنچه که بسیار دارای اهمیت است و پایه و اساسی برای ایجاد بازار است وجود عرضه و تقاضا است. عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت کالا به شمار می روند. هر چند که قیمت کالاها از نظر مشتریان بسیار مهم است و از دید آنها پوشیده نیست و بر حسب میزان و تعادل قیمت‌ها کالاها از سوی مشتریان خریداری می‌شوند. اگر مصرف کننده قادر به پرداخت هزینه کالا نباشد در حقیقت تقاضای او در بازار نادیده گرفته می شود و به عبارت دیگر تقاضایی برای اکتساب کالا نمی‌تواند داشته باشد. بنابراین مصرف کنندگان تقاضای خود را بر حسب قیمت تغییر می‌دهند. تولیدکنندگان نیز برای این که روند تولیداتشان مقرون به صرفه باشد باید عوامل تولید در دسترس خود را طوری با یکدیگر ترکیب کنند که بیشترین میزان تولید را با حداقل هزینه به دست آورند تا با فروش تولیدات خود سود قابل توجهی به دست آورده و بازار را در دست گیرند. در این بازار عواملی موثرند که از آن جمله همگن بودن کالاهاست. به این معنا که کالاهای واحدهای تولیدی در یک صنعت خاص در بازار کاملاً مشابه هستند به طوری که خرید از هر واحد تولیدی برای مصرف کنندگان بی تفاوت است. از آنجا که کالاهای تولیدی مشابه هستند, هیچ خریداری حاضر به خرید کالا با قیمت بالا نسبت به سایر واحدهای تولیدی نیست.

• تعداد زیاد تولیدکننده
• تعداد فروشندگان و یا تولیدکنندگان بسیار زیاد است که مقدار فروش هر کدام از آنها نسبت به کل میزان فروش بازار ناچیز است لذا فروشندگان به تنهایی قدرت در تعیین و یا تغییر جهت بازار ندارند.
• تعداد زیاد مصرف کننده
• در بازار رقابت کامل تعداد خریداران و مشتریان زیاد است, اما خرید آنها در مقایسه با خرید در بازار ناچیز است و لذا مصرف کنندگان و مشتریان نیز به تنهایی تاثیری در تعیین و یا تغییر قیمت کالا در بازار ندارند.

البته این عوامل در بازار رقابت کامل بسیار اهمیت دارند. برای کاملتر شدن این عوامل می‌توان از سیال بودن عوامل و صنایع تولیدی در بازار, شفافیت بازار و حداکثر سود مطلوبیت در بازار را نیز نام برد.

بازار انحصاری

بازارهای انحصاری نیز دارای شرایطی خاص هستند و این بازار برای کالاهایی همگن تنها یک فروشنده وجود دارد، قیمتی برای فروش کالا تعیین شده است که ورود برای سایر واحدهای تولیدی به بازار سود آور نیست و یا واحد تولیدی موجود عرضه و فروش مواد اولیه اساس برای تولید کالا را کنترل می‌کند. گاه نیز با روش تولید و تکنولوژی لازم برای تولید، کالا را در انحصار خود درمی‌آورد. همچنین گاهی از طرف دولت اجازه تولید انحصاری کالا را داشته یا به وسیله مقررات بازرگانی به وسیله دولت از واحد تولیدی حمایت می‌شود. البته قیمت کالا در بازار انحصاری برای انحصارگر به دلیل وجود یک عرضه کننده ثابت نیست. در این بازار واحد تولیدی انحصارگر در رابطه با قیمت کالا و رابطه میزان تولید کالا دو نوع تصمیم‌گیری اتخاذ می‌کند. اول آنکه می‌تواند قیمت کالای تولید شده را تعیین کند و تعیین مقدار فروش براساس این قیمت را برای حداکثر سود به عهده تابع تقاضای بازار بگذارد. دوم آنکه می‌تواند مقدار فروش را تعیین کند و اجازه دهد تابع تقاضای بازار قیمتی را تعیین کند که به ازای آن سود تولید کننده به حداکثر برسد. انحصارگر که صاحب بازار انحصاری است زمانی بازار را در حالت تعادل می‌داند که حداکثر سود را در کوتاه مدت به دست آورد. کسب حداکثر سود متوسط انحصارگر زمانی عملی می‌شود که بتواند میزان تولید را انتخاب کند که به ازای آن تابع درآمد نهایی مساوی با قیمت حداکثر سود است.

بازار رقابت انحصاری

در بازار رقابت انحصاری کالای فروشندگان بیشمار به جای اینکه با هم مشابه باشند از نظر کیفیت و یا بسته بندی با یکدیگر متفاوت است. در این بازار هدف جلب و جذب مشتری است. فروشندگان که همان واحدهای تولیدی هستند باید قیمت‌هایی را تعیین کنند که بتوانند مشتریان بیشتری را جلب و جذب کنند، زیرا در غیر این صورت مشتریان به کالاهایی با کیفیت مشابه و یا پایین‌تر، اما ارزان قیمت‌تر مراجعه می‌کنند. در این زمان است که رقبا بازار را به دست می‌آورند. در این بازار نقش تبلیغات و آگهی‌ها نمایان می‌شود و واحدهای تولیدی برای ایجاد تمایز و تفاوت میان کالاها و خدمات خود و سایر تولیدکنندگان به آگهی‌های تجاری متوسل می‌شوند. هرچند این سازمان و شرکت‌ها هزینه‌هایی برای جلب مشتریان متحمل می‌شوند، اما پس از مدت زمان کوتاهی با سودآوری بالا این هزینه جبران می‌شود که به این ترتیب تعادل در بازار رقابت انحصاری به وجود می‌آید.

بازار چند قطبی

این بازار در اغلب جوامع صنعتی، یعنی چند عرضه کننده در مقابل تعداد کثیری تقاضا کننده یا مشتری قرار گرفته‌اند. البته در بخش تولید چند فروشنده، تقاضای انبوه خریداران را به نحوی برآورده می‌کنند که اتخاذ سیاست هر یک از آنها در وضع بازار و وجود دیگر فروشندگان موثر باشد، در چنین حالتی بازار چند قطبی ایجاد می‌شود. تولیدکنندگان در این نوع بازار می‌توانند تاثیر زیادی بر قیمت بازار گذارند، اما نمی‌توانند به طور مستقل قیمت کالا را تعیین کنند. باید عکس‌العمل رقبا را در نظر گیرند، زیرا الگوی واکنش رقبا در این حالت می‌تواند اشکال زیادی به خود گیرد. به عنوان مثال حالتی از بازار چندقطبی می‌تواند وجود داشته باشد که در بنگاه‌های اقتصادی تصمیم به توافق با یکدیگر بگیرند که وضعیتی شبیه انحصار ایجاد می‌شود. در این حالت مقدار تولید، فروش و قیمت کالا مشابه وضعیت انحصاری تعیین می‌شود.

بازار بین‌المللی

در پنجاه سال گذشته، گسترش مبادلات کالا آن هم تا این اندازه که فاصله و مسافت فرهنگ‌ها را به چند گام تبدیل کرده، به ذهن هیچ انسانی خطور نمی‌کرد. هر چند امروز همه این کم و بیش در همه جای دنیا اتفاق افتاده است. شعار خودکفایی، جای خود را به شعارهایی نظیر تلاش برای یافتن جایگاهی مناسب در بازار بین‌المللی داده است. با توجه به این مسائل سازمان باید به صورت و شکلی از درک کامل محیط بازار بین‌المللی برسند. این بازار در دو دهه اخیر تغییرات شگرفی داشته است که موجبات ایجاد فرصت‌ها و موانع بسیاری شده است. حجم مبادلات بین‌المللی در صنایع اتومبیل سازی، الکترونیک و غیره رشد چشمگیری داشته است. شرکت‌های چند ملیتی علاوه بر گسترش فعالیت‌های بازار یابی خود، امکانات تولید خود رد کشورهای مختلف را افزایش داده‌اند که این گونه شرایط موجب ایجاد اقتصاد صنعتی در کشورهای جهان شده است و جهان را به سوی صنعتی شدن می‌کشاند. برخی کشورها صادرکنندگان عمده کالاهای صنعتی و سرمایه هستند. آنها مبادلات بسیاری با هم انجام می‌دهند و واردکنندگان مواد خام و کالاهای نیمه ساخته به شمار می‌آیند. همچنین این کشورها یا واردکنندگان بازار خوبی برای کالاهای صنعتی با ارزش افزوده کم و انواع گوناگون کالاهای مصرفی‌اند. هر چند بسیاری از کشورهای دنیا در تلاش هستند که از رقبا پیشی گیرند و بازار صادرات را به دست آورند.

بازارهای چندملیتی

شرکت‌های غول آسای چند ملیتی دست به ابداع یک سیستم کل زده‌اند. هر گاه که منع قانونی و فرهنگی برای فعالیت آنها وجود نداشته، آنها اهمیت مرزهای ملی را به حداقل رسانده‌اند و استراتژی‌های خود را بیشتر بر حسب جنبه‌های اقتصادی جهان ایجاد کرده‌اند. این شرکت‌ها تا حدود زیادی غیر سیاسی هستند و بیشتر به منافع سهامداران خود در هر نقطه که باشند علاقه‌مندند، تا منافع یک کشور خاص، چنانچه شرکتی به فروش مواد دارویی اشتغال دارد سودآورترین روش کار این است که استراتژی خود را بیشتر بر اساس بازارهای بین‌المللی طراحی کند تا بازار خاص یک کشور، هرچند آنچه که گفته شد تنها مثالی برای روشن شدن مطلب بود.این سیستم موجب شناخت بازارهایی می‌شود که به صورت بالقوه می‌تواند محصولات شرکت را جذب کرده یا شرکت خود را با ویژگی‌های آن بازار تطبیق دهد. در این بازارها ممکن است تنها احتیاج به سرمایه‌گذاری در تسهیلات تولیدی باشد. اگر بازار بالقوه مناسب سرمایه‌گذاری باشد این کار باید انجام شود. عوامل سیاسی و اجتماعی چنانچه به سودآوری قضیه تاثیر داشته باشند باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین بازار از بخش‌های ناهمگن از مصرف کنندگان تشکیل می‌شود. هدف از اینکه بازارها دسته بندی می‌شوند نیز شناسایی گروه‌های هم نیاز و هم پسند یا هم سلیقه در میان مشتریان است. در همه حال مشتریان حرف اول را می‌زنند و بازار بر اساس نظرات آنها تشکیل، تغییر و تداوم می‌یابد.

مکانیسم بنیادین بازار

در اقتصاد مبتنی بر بازار، تصمیم‌گیری در باره اختصاص منابع، توسط تعداد بیشماری تولیدکننده و مصرف کننده مستقل انجام می‌شود. در این میان تغییر سلیقه مصرف کنندگان از جمله این مکانیسم‌هاست که پیدایش تغییر در سلیقه مصرف کنندگان موجب می‌شود تااز طریق مکانیسم قیمت‌ها، تخصیص منابع تولید نیز با این تغییر هماهنگ شود. در این میان شناخت بازار کالا به افراد کمک می‌کند تا به این امر واقف شوند که چه چیزی تولید کنند و دیگر سخن این که قیمت در بازار به منزله صدور علایم انجام وظیفه می‌کند. قیمت‌ها با صدور علایمی سبب می‌شوند تا مقدار مصرف و تولید این کالا در برابر تغییرات قیمت واکنش نشان دهند. بنابراین قیمت‌ها در بازار به تولیدکنندگان نشان می‌دهند تا چه کالا و خدماتی تولید کنند و به مصرف کنندگان تعیین می‌کنند خرید چه کالایی و استفاده از چه خدماتی برای آنها مقرون به صرفه است.

مکانیزم‌های بازارهای بین‌المللی

مکانیزم‌های بازارهای بین‌المللی با بازارهای داخلی متفاوت است. در آنها مسائلی همچون: موازنه پرداخت‌های بین‌المللی، ارز خارجی، تعرفه و سود گمرکی کالاهای وارداتی، شیوه‌های بسیار گوناگون امور اعتبارات، شیوه‌های مختلف انتقال حق مالکیت‌ کالاها از چه طریق تجارت متقابل و شیوه‌های گوناگون حمل و نقل مطرح است.

بازار خودرو کشور

با توجه به هزینه‌های سنگین واردات خودرو و قطعات یدکی آنها به نظر می‌رسد که این آزادسازی بتواند به تمام نیازهای منطقی کشور پاسخ دهد. لذا بازنگری در قسمت خودرو برای بهینه سازی آن ضروری است و صنعت خودروسازی در کشور نزدیک به نیم قرن سابقه فعالیت دارد. با این وجود صنعت خودرو کشور در چند سال اخیر توسعه درخور توجهی داشته و بخش اعظم نیازهای بازار داخلی را تامین و در بازارهای منطقه برای صدور حضور یافته است این پیشرفت‌ها برای اقتصاد ایران درخور توجه است