مقدمه

برای سهولت مطالعه ویروسها آنها را به روشهای مختلفی طبقه بندی می‌کنند. یکی از روشها این است که آنها را بر حسب نوع میزبان به ویروسهای جانوری ، ویروسهای گیاهی و باکتریوفاژها تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی گرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌کند ولی مبنای علمی ندارد. قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای جانوری بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را علایم بیماری می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد بیش از یک نوع بیماری پدید آورد لذا این نوع رده بندی از نظر میکروبیولوژی رضایت بخش نیست.

در چند دهه اخیر صدها نوع ویروس از گیاهان ، جانوران و انسانها جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند. سیستم رده بندی امروزی بر پایه عواملی نظیر صفات شکلی ، نوع اسید نوکلئیک ، اندازه کپسید و تعداد کپسومرها استوار است. در بعضی رده بندیها صفاتی نظیر حساسیت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی ، خواص ایمونولوژیک ، محل تکثیر و راههای طبیعی انتقال مورد توجه قرار می‌گیرد.


 

طبقه بندی بر اساس اندام آلوده کننده

این طبقه بندی برای پزشکان سهولت ایجاد می‌کند. ولی برای بیولوژیستها قابل قبول نیست. چون یک ویروس به ارگانهای مختلف بدن می‌تواند حمله کند. پس یک ویروس در گروههای مختلف می‌تواند قرار گیرد. در این طبقه‌بندی دو دسته بیماری خواهیم داشت.

 

بیماریهای منتشر یا (General)

بیماریهای ویروسی هستند که ویروس توسط خون به تمام ارگانهای بدن پخش می‌شود چندین ارگان را آلوده می‌کند. ممکن است بثورات جلدی ایجاد شود. مثل آبله ، سرخک ، آبله گاوی ، تب زرد و ... .

بیماریهای لوکالیزه

بیماریهایی هستند که بطور اولیه یک ارگان بخصوص را آلوده می‌کند یا بیماری محدود به ارگان ویروس پس از ورود به بدن از راه خون یا اعصاب محیطی یا راههای دیگر خودش را به ارگان مورد نظر می‌رساند. در اینجا 8 دسته بیماری خواهیم داشت.

• بیماریهای سیستم عصبی مرکزی: ویروس بعد از ورود به بدن منحصرا سیستم عصبی مرکزی را مورد حمله قرار می‌دهد. مثل هاری ، فلج اطفال
   
• بیماریهای راههای تنفسی: مثل آنفلوآنزا و RSV که ایجاد پنومونی و برونشیت می‌کند.
   
• بیماریهای محدود پوست و مخاط: ویروسهای مثل HSV1 که دهانی است و HSV2 که در دستگاه تناسلی است.
   
• بیماریهای چشمی: به صورت التهاب ملتحمه مثل آدنو ویروسها دیده می‌شود.
   
• بیماریهای کبدی: مثل ویروس هپاتیت A (عفونی) هپاتیت B (سرمی) ویروسهای دیگری نیز ایجاد حالت هپاتیت می‌کنند مثل ویروس تب زرد و سرخجه.
   
• بیماریهای غدد بزاقی: مثل ویروس Mumps (اوریون)
   
• بیماریهای دستگاه گوارش: مثل ویروس روتا (Ota Virus و نووانک Nor walk Virus)
   
• بیماریهای دستگاه تناسلی: این بیماریها با آمیزش جنسی منتقل می‌شود. مثل هپاتیت B ، هرپس ویروسها ، رترو ویروسها مانند ویروس ایدز.

طبقه بندی جدید ویروسها

در این طبقه بندی ویروسها در 2 خانواده بزرگ یا فامیلی ویروسهای DNA دار و RNA دار تقسیم شده‌اند. خصوصیاتی که بر اساس آن طبقه بندی جدید ویروسها را پایه ریزی کرده‌اند عبارتند از :

 

• نوع اسید نوکلئیک برحسب اینکه DNA باشد یا RNA ، تک رشته‌ای یا دو رشته‌ای و نوع عملکرد این اسید نوکلئیک در زمان تکثیر ویروس.
   
• اندازه و مورفولوژی و وجود یا عدم وجود ممبران Naked یا Enveloped
   
• وجود آنزیمهای اختصاصی DNA پلیمراز یا RNA پلیمراز.
   
• حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی.
   
• خواص ایمونولوژیکی ویروس. (یعنی ویروس پس از ورود به بدن به چه صورت با سیستم ایمنی بدن انسان مقاومت می‌کند. یا با چه مکانیسمی از نظارت و مقامت سیستم ایمنی فرار می‌کند.)
   
• راههای انتقال یا سرایت ویروس.
   
• تروپسیم یا گرایش ویروس به سلول ، بافت یا میزبان.
   
• پاتولوژی یا تشکیل اجسام انکلوزیون ویروس پس از ورود به بدن چه تغییراتی در بافت ایجاد می‌کند.

گروه ویروسهای DNA دار

• پوکس ویروسها: دارای DNA دو رشته‌ای هستند و از بزرگترین ویروسها هستند مثل ویروس آبله.
   
• هرپس ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. این ویروسها بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان را ایجاد می‌کنند.
   
• پاپو ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. ویروسهایی این گروه اکثرا سرطانزا هستند.
   
• پارو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA تک رشته‌ای. ویروسهای این گروه کوچکترین ویروسها هستند.
   
• هپادنا ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA حلقوی. مهمترین عضو خانواده این ویروس هپاتیت B می‌باشد.
   
• آدنو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA و دو رشته‌ای. این دسته از ویروسها در چشم و راههای تنفسی و راههای گوارشی ایجاد عفونت می‌کنند.

گروه ویروسهای RNA‌دار

• رئو ویروسها: ویروسهای دارای RNA دو رشته‌ای هستند. مهمترین عضو پاتوژن این گروه ویروسهای روتا هستند که ایجاد اسهال شدید در گروه سنی زیر دو سال می‌کند.
   
• پارامیکسو ویروسها: ویروسهای RNA‌دار تک رشته‌ای هستند ویروس سرخک و اوریون در این گروه قرار دارند.
   
• رابدو ویروسها: این ویروسها به شکل گلوله تفنگ دیده می‌شود. این ویروسها داری RNA تک رشته‌ای‌اند. عامل هاری در این گروه قرار دارند.
   
• کورنا ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و عامل بسیاری از عفونتهای دستگاه تنفسی می‌باشند.
   
• پیکورنا ویروسها ویروسهایی با RNA تک رشته‌ای هستند. از جمله ویروسهای این گروه فلج اطفال و هپاتیت A در این گروه قرار دارند.
   
• رترو ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و ویروسهای عامل بعضی از سرطانها در این گروه قرار دارد.
   
• توگا ویروسها: این ویروسها دارای RNA تک رشته ای هستندو بوسیله بند پایان منتقل میشوند و عامل تب زرد در این گروه قرار دارد.

رده بندی ویروسها

اطلاعات اولیه

برای رده بندی ویروسها ، سعی می‌شود که از فعالیت ذاتی ویروسها ، ساختار ساختمان اسید نوکلئیک و پوشش پروتئینی اطراف آن ، اندازه ویریون ، نوع اسید نوکلئیک ، صفات ژنتیکی ، حساسیت در مقابل عوامل فیزیکی ، شیمیایی و ... استفاده شود.

در رده بندی ویروسها سعی بر این است که از خصوصیات مربوط به میزبان مانند نشانه گذاری کمتر ، استفاده شود، چون بسیاری از ویروسها بخصوص ویروسهای گیاهی ، با آنکه از نظر ریخت شناسی کاملا با هم متفاوت هستند، ولی در میزبان خود علائم ظاهرا مشابهی ایجاد می‌کنند.

سیر تحولی رده بندی

• برای سهولت مطالعه ویروسها آنها را بر حسب نوع میزبان به ویروسهای جانوری ، ویروسهای باکتریایی و ویروسهای گیاهی ، تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی اگرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌سازد، ولی مبنای علمی ندارد.
   
• قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای حیوانی بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را مبنای علائم می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد، بیش از یک نوع بیماری پدید آورد، لذا این نوع رده بندی از نظر میکروبیولوژیکی رضایت بخش نیست.
   
• در چند دهه گذشته صدها نوع ویروس از گیاهان ، جانوران و انسان جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند.

اساس طبقه بندی

میران اطلاعات قابل دسترسی در هر زمینه برای تمامی ویروسها ، یکسان نیست و روشی که بر اساس آن ویروسها شناسایی می‌شوند، به سرعت در حال تغییر است. امروزه اکثرا از بررسی توالی ژنی به عنوان یک روشی اولیه برای شناسایی ویروس استفاده می‌شود و بدین ترتیب نیاز به سایر اطلاعات کلاسیک نظیر چگالی شناوری ویروس، کاهش یافته است. داده‌های مربوط به توالی ژنی ، معیارهای پیشرفته طبقه بندی محسوب شده و گاهی باعث ایجاد خانواده‌های جدیدی از ویروسها می‌شوند. اساسهای طبقه بندی به صورت زیر است:

 

• مورفولوژی ویریون شامل اندازه ، شکل ، نوع تقارن و وجود یا عدم وجود غشا.
   
• خصوصیات فیزیکی _ شیمیایی ویریون شامل توده مولکولی ، چگالی شناوری ، پایداری در برابر تغییرات PH و حرارت ، حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی بویژه اتر و پاک کننده‌ها.
   
• خصوصیات ژنومی ویروس شامل نوع اسید نوکلئیک (RNA یا DNA) ، اندازه ژنوم ، نوع زنجیره (تکی یا مضاعف) خطی یا حلقوی بودن.
   
• خصوصیات پروتئینی شامل تعداد ، اندازه ، عملکرد پروتئین‌های ساختمانی و غیر ساختمانی ، ترتیب اسیدهای آمینه و تغییرات پس از ترجمه.
   
• سازمان ژنی و همانند سازی آن شامل طبقه بندی ژنی ، تعداد و موقعیت قالبهای خواندنی باز و نحوه همانندسازی.
   
• خصوصیات آنتی ژنی ویروس.
   
• خصوصیات بیولوژیک شامل تعداد میزبان طبیعی ، انتقال ویروس ، حشرات عامل ویروس ، پاتوژنز و پاتولوژی.

سیستم جهانی طبقه بندی ویروسها

در این سیستم ویروسها را بر اساس مورفولوژی ویریون ، ساختمان ژن و نحوه همانندسازی به گروههای بزرگتری تحت عنوان خانواده تقسیم بندی کرده و در انتهای نام هر خانواده ویروسی از پسوند « ویریده » استفاده می‌نمایند. در هر خانواده ویروس بر اساس تفاوتهای فیزیکی _ شیمیایی ، تقسیمات کوچکتری به نام جنسی نیز وجود دارد. معیارهایی که برای شناسایی هر جنس بکار می‌رود، از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوت است. چند خانواده ویروسی که خصوصیات مشترکی با یکدیگر دارند، یک راسته ویروسی را تشکیل می‌دهند.

در سال 1995 ، کمیته بین‌الملی طبقه بندی ویروسها بیش از 4000 ویروس جانوری و گیاهی را به 71 خانواده ، 11 زیر خانواده و 164 جنس و صدها ویروس که هنوز جایگاه آنها تعیین نشده است، تقسیم بندی کرد. امروزه مشخص گردیده که اعضای 24 خانواده ویروسی برای انسان و جانوران ، بیماریزا هستند.

گروههای اصلی باکتریوفاژها (ویروسهای باکتریایی)

• ویروس دارای دم درازی است که توسط غلافی قابل انقباض پوشیده شده است.
   
• ویروس دارای دم دراز و باریک و قابل ارتجاع ، فاقد غلاف قابل انقباض بر روی دم است.
   
• ویروس داری دم کوتاه و سر چند وجهی است.

گروههای اصلی ویروسهای جانوری

• پوکس ویروسها :
  
  این ویروسها مولد بیماری آبله در انسان ، گاو ، خرگوش و پرندگان هستند.
   
• میکسو ویروسها :
  
  ویروسهای این گروه مولد بیماریهایی مانند آنفلوآنزا در جانوران مختلف هستند.
   
• پارامیکسو ویروسها :
  
  مولد بیماریهایی مانند سرخک ، اوریون ، پاراآنفلوآنزا و نیوکاسل در جانوران هستند.
   
• هرپس ویروسها :
  
  ویروسهای این گروه بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان ایجاد می‌کنند.
   
• آدنو ویروسها :
  
  بیماریهای گوناگون در دستگاه تنفسی جانوران ایجاد می‌کنند، در انسان عامل نوعی تومور سرطانی شناخته شده‌اند.

گروههای اصلی ویروسهای گیاهی

• گروه توبرا ویروس :
  
  ویروس جغجغه‌ای توتون (TRV) عضو اصلی این گروه است که بوسیله نماتدها انتقال می‌یابد. در شیره گیاهی بسیار پایدارند و معمولا در میزبان علائم نکروز ظاهر می کنند.
   
• گروه توبامو ویروس :
  
  ویروس موزائیک توتون ، عضو اصلی این گروه است. ویروسی است بسیار پایدار و در گیاه علائم موزائیکی ایجاد می‌کند ناقل طبیعی خاصی برای این گروه شناخته نشده است.
   
• ویروس پژمردگی گوجه فرنگی :
  
  در بسیاری از گیاهان تولید موزائیک و نکروز می‌کند، در شیره گیاهی ناپایدار است و به آسانی به طریق مکانیکی (مالش) منتقل می‌شود. ظاهرا به ویروس آنفلوآنزا شباهت دارد.
   
• گروه رابدو ویروسها :
  
  ویروسهای این گروه در جانوران مهره‌دار ، بی‌مهره و در گیاهان یافت می‌شوند. از نمونه‌های گیاهی آن یکی ویروس زردی نکروزی کاهو است که بوسیله شته منتقل می‌شود و دیگری ویروس کوتولگی زرد سیب زمینی است که توسط زنجره‌ها انتقال می‌یابد.

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=طبقه+بندی+ویروسها&SSOReturnPage=Check&Rand=0

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=رده%20بندی%20ویروسها&SSOReturnPage=Check&Rand=0

مقدمه

برای سهولت مطالعه ویروسها آنها را به روشهای مختلفی طبقه بندی می‌کنند. یکی از روشها این است که آنها را بر حسب نوع میزبان به ویروسهای جانوری ، ویروسهای گیاهی و باکتریوفاژها تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی گرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌کند ولی مبنای علمی ندارد. قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای جانوری بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را علایم بیماری می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد بیش از یک نوع بیماری پدید آورد لذا این نوع رده بندی از نظر میکروبیولوژی رضایت بخش نیست.

در چند دهه اخیر صدها نوع ویروس از گیاهان ، جانوران و انسانها جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند. سیستم رده بندی امروزی بر پایه عواملی نظیر صفات شکلی ، نوع اسید نوکلئیک ، اندازه کپسید و تعداد کپسومرها استوار است. در بعضی رده بندیها صفاتی نظیر حساسیت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی ، خواص ایمونولوژیک ، محل تکثیر و راههای طبیعی انتقال مورد توجه قرار می‌گیرد.


 

طبقه بندی بر اساس اندام آلوده کننده

این طبقه بندی برای پزشکان سهولت ایجاد می‌کند. ولی برای بیولوژیستها قابل قبول نیست. چون یک ویروس به ارگانهای مختلف بدن می‌تواند حمله کند. پس یک ویروس در گروههای مختلف می‌تواند قرار گیرد. در این طبقه‌بندی دو دسته بیماری خواهیم داشت.

 

بیماریهای منتشر یا (General)

بیماریهای ویروسی هستند که ویروس توسط خون به تمام ارگانهای بدن پخش می‌شود چندین ارگان را آلوده می‌کند. ممکن است بثورات جلدی ایجاد شود. مثل آبله ، سرخک ، آبله گاوی ، تب زرد و ... .

بیماریهای لوکالیزه

بیماریهایی هستند که بطور اولیه یک ارگان بخصوص را آلوده می‌کند یا بیماری محدود به ارگان ویروس پس از ورود به بدن از راه خون یا اعصاب محیطی یا راههای دیگر خودش را به ارگان مورد نظر می‌رساند. در اینجا 8 دسته بیماری خواهیم داشت.

• بیماریهای سیستم عصبی مرکزی: ویروس بعد از ورود به بدن منحصرا سیستم عصبی مرکزی را مورد حمله قرار می‌دهد. مثل هاری ، فلج اطفال
   
• بیماریهای راههای تنفسی: مثل آنفلوآنزا و RSV که ایجاد پنومونی و برونشیت می‌کند.
   
• بیماریهای محدود پوست و مخاط: ویروسهای مثل HSV1 که دهانی است و HSV2 که در دستگاه تناسلی است.
   
• بیماریهای چشمی: به صورت التهاب ملتحمه مثل آدنو ویروسها دیده می‌شود.
   
• بیماریهای کبدی: مثل ویروس هپاتیت A (عفونی) هپاتیت B (سرمی) ویروسهای دیگری نیز ایجاد حالت هپاتیت می‌کنند مثل ویروس تب زرد و سرخجه.
   
• بیماریهای غدد بزاقی: مثل ویروس Mumps (اوریون)
   
• بیماریهای دستگاه گوارش: مثل ویروس روتا (Ota Virus و نووانک Nor walk Virus)
   
• بیماریهای دستگاه تناسلی: این بیماریها با آمیزش جنسی منتقل می‌شود. مثل هپاتیت B ، هرپس ویروسها ، رترو ویروسها مانند ویروس ایدز.

طبقه بندی جدید ویروسها

در این طبقه بندی ویروسها در 2 خانواده بزرگ یا فامیلی ویروسهای DNA دار و RNA دار تقسیم شده‌اند. خصوصیاتی که بر اساس آن طبقه بندی جدید ویروسها را پایه ریزی کرده‌اند عبارتند از :

 

• نوع اسید نوکلئیک برحسب اینکه DNA باشد یا RNA ، تک رشته‌ای یا دو رشته‌ای و نوع عملکرد این اسید نوکلئیک در زمان تکثیر ویروس.
   
• اندازه و مورفولوژی و وجود یا عدم وجود ممبران Naked یا Enveloped
   
• وجود آنزیمهای اختصاصی DNA پلیمراز یا RNA پلیمراز.
   
• حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی.
   
• خواص ایمونولوژیکی ویروس. (یعنی ویروس پس از ورود به بدن به چه صورت با سیستم ایمنی بدن انسان مقاومت می‌کند. یا با چه مکانیسمی از نظارت و مقامت سیستم ایمنی فرار می‌کند.)
   
• راههای انتقال یا سرایت ویروس.
   
• تروپسیم یا گرایش ویروس به سلول ، بافت یا میزبان.
   
• پاتولوژی یا تشکیل اجسام انکلوزیون ویروس پس از ورود به بدن چه تغییراتی در بافت ایجاد می‌کند.

گروه ویروسهای DNA دار

• پوکس ویروسها: دارای DNA دو رشته‌ای هستند و از بزرگترین ویروسها هستند مثل ویروس آبله.
   
• هرپس ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. این ویروسها بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان را ایجاد می‌کنند.
   
• پاپو ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. ویروسهایی این گروه اکثرا سرطانزا هستند.
   
• پارو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA تک رشته‌ای. ویروسهای این گروه کوچکترین ویروسها هستند.
   
• هپادنا ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA حلقوی. مهمترین عضو خانواده این ویروس هپاتیت B می‌باشد.
   
• آدنو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA و دو رشته‌ای. این دسته از ویروسها در چشم و راههای تنفسی و راههای گوارشی ایجاد عفونت می‌کنند.

گروه ویروسهای RNA‌دار

• رئو ویروسها: ویروسهای دارای RNA دو رشته‌ای هستند. مهمترین عضو پاتوژن این گروه ویروسهای روتا هستند که ایجاد اسهال شدید در گروه سنی زیر دو سال می‌کند.
   
• پارامیکسو ویروسها: ویروسهای RNA‌دار تک رشته‌ای هستند ویروس سرخک و اوریون در این گروه قرار دارند.
   
• رابدو ویروسها: این ویروسها به شکل گلوله تفنگ دیده می‌شود. این ویروسها داری RNA تک رشته‌ای‌اند. عامل هاری در این گروه قرار دارند.
   
• کورنا ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و عامل بسیاری از عفونتهای دستگاه تنفسی می‌باشند.
   
• پیکورنا ویروسها ویروسهایی با RNA تک رشته‌ای هستند. از جمله ویروسهای این گروه فلج اطفال و هپاتیت A در این گروه قرار دارند.
   
• رترو ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و ویروسهای عامل بعضی از سرطانها در این گروه قرار دارد.
   
• توگا ویروسها: این ویروسها دارای RNA تک رشته ای هستندو بوسیله بند پایان منتقل میشوند و عامل تب زرد در این گروه قرار دارد.

ویروس‌شناسی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

گاما فاژ، نمونه‌ای از یک ویروس

ویروس‌شناسی (به انگلیسی Virology) شاخه‌ای از میکروبیولوژی می‌باشد. ویروس‌شناسی علم مطالعه ویروس‌ها می‌باشد، که ذراتی بسیار ریز و غیر میکروسکوپی می‌باشند. ویروس‌ها انگل‌های داخل سلولی بوده در مواد ژنتیکی آن‌ها در پوششی پروتئینی جای دارند. ویروس‌ها را از لحاظ ساختار آنها، طبقه‌بندی و تکامل، نحوه عفونی کردن و چگونگی تخریب سلول میزبان، چگونگی تعامل با ارگانیسم میزبان و سیستم ایمنی آن، بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنند، تکنیک‌های جداسازی و کشت آن‌ها و استفاده آن‌ها در مطالعات تحقیقاتی و درمان، مورد مطالعه قرار می‌دهند. ویروس‌شناسی در دو زیر شاخه میکروبیولوژی و پزشکی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.^[۱]

محتویات

• ۱تاریخچه
• ۲صفات عمومی ویروس‌ها
• ۳ساختار و رده‌بندی ویروس‌ها
• ۴روش‌های انتقال و انتشار ویروس‌ها
• ۵منشأ تکاملی ویروس‌ها
  • ۵.۱تئوری اول
  • ۵.۲تئوری دوم
• ۶تکثیر ویروس‌ها
• ۷جستارهای وابسته
• ۸منابع

تاریخچه[ویرایش]

مارتینیوس بیچرنیک

علم ویروس‌شناسی، پس از استفاده از واکسن آبله به وسیله ادوارد جنر (۱۷۹۸)، تهیه واکسن علیه بیماری هاری به وسیلهٔ پاستور (۱۸۸۴) و انتقال بیماری موزائیک توتون از گیاه آلوده به گیاه سالم توسط مایر در سال ۱۸۸۶ آغاز شده‌است. در سال ۱۸۹۲ ایوانوسکی، اثبات کرد که عامل مولد بیماری موزائیک توتون از صافی‌های بسیار ریز نگهدارنده باکتری عبور می‌کند؛ ولی چندان به مهم بودن این مسئله پی نبرد. تا این که بیچرنیک (۱۸۹۸) دانشمند هلندی که پدر ویروس‌شناسی نامیده شده‌است ادعا کرد که عامل بیماری موزائیک توتون، باکتری نیست و عامل مسری دیگری است. استنلی در سال ۱۹۳۵ با استفاده از روش‌های جدید خالص کردن، پروتئین‌ها، ویروس را خالص کرد و به خاطر این خدمتی که انجام داد، موفق به دریافت جایزه نوبل شد.

صفات عمومی ویروس‌ها[ویرایش]

ویروس‌ها عواملی هستند که واجد یک نوع اسید نوکلئیک هستند. دارای پوشش پروتئینی در اطراف اسید نوکلئیک می‌باشند. در درون سلول‌های زنده با بکار گرفتن ماشین سنتزی سلول میزبان تکثیر پیدا می‌کنند و اسید نوکلئیک ویروسی را به سایر سلول‌ها منتقل می‌سازند. چون ویروس‌ها فاقد آنزیم‌های لازم برای متابولیسم هستند، لذا برای تکثیر یافتن بایستی از ماشین متابولیکی سلول میزبان استفاده نمایند. این کیفیت از نظر پزشکی جهت پیدا کردن داروهای ضد ویروسی بسیار اهمیت دارد. زیرا اکثر داروهایی که تکثیر ویروس‌ها را متوقف می‌سازند، بر اعمال سلول میزبان نیز اثر می‌گذارند؛ ولی وجود لیپیدها در سطح خارجی برخی از ویروس‌ها آن‌ها را در برابر حلال‌های لیپیدها نظیر اتر، آسیب‌پذیر می‌سازد.

ساختار و رده‌بندی ویروس‌ها[ویرایش]

شاخه اصلی ویروس‌شناسی طبقه‌بندی آن‌ها می‌باشد. ویروس‌ها را می‌توان بر اساس سلول‌های میزبانی که آلوده می‌کنند طبقه‌بندی کرد. به‌طور مثال: ویروس‌های حیوانی، ویروس‌های قارچ‌ها، باکتریوفاژها (ویروس‌هایی که میزبان آن‌ها باکتری‌ها می‌باشند)، که شامل پیچیده‌ترین ویروس‌ها می‌باشد. تقسیم‌بندی دیگر بر اساس شکل کپسید (بیشتر مارپیچ یا چند وجهی) یا ساختار ویروس می‌باشد (به‌طور مثال وجود ویا عدم وجود پوشش لیپیدی). اندازه ویروس‌ها از حدوداً 30 nm تا 450 nm می‌باشد. این به معنی می‌باشد که اکثر ویروس‌ها را نمی‌توان با میکروسکوپ نوری مشاهده کرد. شکل و ساختار ویروس‌ها توسط میکروسکوپ الکترونی، طیف‌سنجی NMR و کریستالوگرافی اشعه ایکس مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

مفیدترین و گسترده‌ترین روش تقسیم‌بندی ویروس‌ها بر اساس نوع اسید نوکلدیک (ماده ژنتیکی) آن‌ها و نوع همانندسازی و تکثیر آن‌ها در سلول میزبان می‌باشد. این تقسیم‌بندی شامل:

1. DNA ویروس‌ها (به دو دسته DNA ویروس‌های ۲ رشته‌ای و تک رشته‌ای تقسیم می‌شوند)

1. RNA ویروس‌ها (به سه دسته RNA ویروس‌های تک رشته‌ای با پلاریته مثبت، RNA ویروس‌های تک رشته‌ای با پلاریته منفی و گروه خیلی غیرمعمول تر RNA ویروس‌های دو رشته‌ای تقسیم می‌شوند)
2. ویروس‌های رونوشت بردار معکوس (به دو دستهDNA ویروس رونوشت بردار معکوس دو رشته‌ای و RNA ویروس رونوشت بردار معکوس تک رشته که شامل retroviruses می‌باشد، تقسیم می‌شوند)

بر اساس آخرین گزارش کمیته بین‌المللی در طبقه‌بندی ویروس‌ها، ویروس‌ها شامل ۵۴۵۰ ویروس، بیش از ۲۰۰۰ گونه، ۲۸۷ جنس، ۷۳ خانواده و ۳ راسته می‌باشد.

ویروس‌شناس‌ها بر روی ذرات ریزتر و ساده‌تر از ویروس نیز مطالعه می‌کنند، مانند:

1. ویروئیدها (RNA حلقوی لخت که گیاهان را عفونی می‌کند)
2. ستالایت‌ها (مولکول‌های اسید نوکلئیک که همراه یا بدون کپسید می‌باشد که نیاز به یک ویروس دیگر برای همانندسازی و عفونت زایی دارد)
3. پریون‌ها

گونه در ویروس‌شناسی لزوماً وابسته به یک ریشه واصل نیست، , و همچنین روابط تکاملی در ویروس‌های مختلف واضح نمی‌باشد. سه فرضیه در مورد منشأ آن‌ها وجود دارد:

1. ویروس‌ها از مواد غیر زنده به وجود آمده‌اند، به صورت جداگانه و موازی با سلول‌ها.
2. اشکال مساعدتر زندگی سلولی است که به صورت انگل داخلی سلول میزبان شده‌است و پس از آن بیشتر قابلیت‌های خود را از دست داده‌است. از چنین انگل‌هایی می‌توان به پروکاریت‌هایی چون مایکوپلاسما و نانوآرکی‌ها اشاره کرد.
3. ویروس‌ها از عناصر ژنتیکی قابل حمل (مانند ترنسپوزون‌ها، رتروترنسپوزون‌ها ویا پلازمیدها) به وجود آمده‌اند؛ که توسط پروتئین‌های کپسید محصور شده، و توانایی «رهایی» از سلول میزبان و آلوده کردن سلول‌های دیگر را بدست آورده‌است.

mimivirus بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد؛ یک ویروس غول پیکر که آمیب را آلوده کرده و بسیار از اجزای مولکولی مرسوم همراه باکتری را کد می‌کند. آیا این یک نسخه ساده از یک انگل پروکاریوتی می‌باشد یا یک ویروس ساده است که ژن‌ها را از میزبان خود بدست آورده‌است؟

تکامل ویروس‌ها اغلب با تکامل میزبان آن‌ها رخ می‌دهد؛ و در رشته تکامل ویروس‌ها مطالعه می‌شود.

در زمانی که ویروس‌ها در حال تکثیر و تکامل هستند، خود را در متابولیسم سلول درگیر نمی‌کنند، حرکت نمی‌کنند و با توجه به سلول میزبان تکثیر میابند. سؤال مورد بحث این است که آیا ویروس‌ها زنده هستند یا خیر؟

روش‌های انتقال و انتشار ویروس‌ها[ویرایش]

ویروس‌های مختلف دارای مکانیزم‌های دقیق و پیچیده‌ای برای ادامه حیات و انتقال از یک میزبان به میزبانی دیگر هستند. روش انتقال یک ویروس از یک میزبان به میزبان دیگر به ماهیت واکنش متقابل بین ویروس و میزبان بستگی دارد. ویروس‌ها به روش‌های مختلفی انتقال می‌یابند، مثلاً انتقال از فردی به فرد دیگر در اثر تماس مستقیم. بیشترین راه‌های انتقال ویروس‌ها توسط قطرات تنفسی، ذرات عفونی معلق در هوا و در تماس جنسی هم به همین صورت است. ویروس‌های گیاهی بیشتر از طریق بند پایان منتقل می‌شوند.

منشأ تکاملی ویروس‌ها[ویرایش]

تکامل ویروس‌ها ویروس‌ها موجودات غیرزنده‌ای هستند که از مواد ژنتیکی محصورشده در یک پوشش پروتئینی تشکیل شده‌اند. هنگامی که ویروس یک ارگانیسم زنده را آلوده کند، می‌تواند خود را تکثیر کرده و چرخه خود را ادامه دهد.

شما همچنین می‌توانید جدیدترین یافته‌ها در مورد ویروس‌ها را در بیولند بخوانید:

اسکنر ویروس در گوشی‌های هوشمند پوشش پروتئینی ویروس‌ها را عفونی‌تر کرده و آنها را به بیماری آلزایمر مرتبط می‌کند اما اگر ویروس فاقد ابزار مناسب برای آلوده کردن ارگانیسم باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ چگونه می‌تواند تکثیر شود؟

در یک همکاری بین‌المللی به رهبری دانشمندان دانشگاه کشاورزی و فناوری توکیو (TUAT) در ژاپن، محققان ویروس جدیدی را کشف کردند که ممکن است به پاسخ به این سؤالات کمک کند.

ویروس‌ها به‌طور مداوم تغییر می‌کنند، ترکیب می‌شوند و در گونه‌های مختلف از خودشان از نو ترکیب می‌شوند. آنها عملکرد خود را از دست می‌دهند یا عملکردی به دست می‌آورند یا از بین می‌روند یا از همیشه قوی‌تر می‌شوند.

این فرایند به خصوص در مزارع خوک، که در آن بسیاری از خوک‌ها در محیط‌های کثیف تعامل دارند رخ می‌دهد؛ این یک گزینه ایده‌آل برای تکامل ویروس‌ها است.

این تیم به سرپرستی پروفسور Tetsuya Mizutani، نویسنده این مقاله و مدیر مرکز تحقیقات و آموزش برای پیش‌گیری از بیماری عفونی جهانی حیوانات، TUAT، ویروس منحصر به فردی را در چنین مکانی کشف کردند.

Mizutani گفت:

نوترکیبی در بین خانواده‌های ویروسی مختلف در مزارع خوک در سراسر جهان اتفاق می‌افتد. این ویروس‌های نوترکیب این امکان را دارند که به روش جدیدی با میزبان ارتباط برقرار کنند. گونه جدید این مشخص شده‌است که enterovirus G معمولی (EV-G) ایجادکننده اسهال در خوک‌ها است. در این مطالعه، محققان نوع جدید 2 EV-G را در مدفوع خوک‌ها پیدا کردند.

آنها همچنین دریافتند که این EV-G تیپ ۲ جدید احتمالاً نمی‌تواند به تنهایی به یک سلول میزبان حمله کند.

Mizutani گفت:

ویروس نوترکیب ما در این مطالعه فاقد پروتئین ساختاری است. این بدان معنی است که ویروس نوترکیب نمی‌تواند ذرات ویروسی ایجاد کند. ویروس‌ها برای حمله به یک سلول میزبان زنده باید یک ذره ویروسی ایجاد کنند. بدون آن، آنها نمی‌توانند وارد سلول میزبان شوند و از امکانات آن برای تکثیر خود استفاده کنند.

Mizutani گفت:

این ویروس خاص ممکن است برای دستیابی به سلول میزبان با ویروس کمکی (helper virus) همکاری کند، اما مکانیسم اساسی این فرایند مشخص نیست.

ما ممکن است با سیستم کاملاً جدیدی از تکامل ویروسی روبرو شویم. ما شگفت‌زده هستیم که چگونه این ویروس جدید به وجود آمده‌است، چگونه سلول‌ها را آلوده می‌کند یا چگونه ذره ویروسی ایجاد می‌کند.

کار آینده ما، حل این رمز و راز تکامل ویروسی خواهد بود. ویروس‌ها از نظر منشأ تکاملی با همدیگر متفاوت هستند. دو تئوری مطرح شده در این مورد به شرح زیر می‌باشد:

تئوری اول[ویرایش]

منشأ ویروس‌ها ممکن است از دی ان ای و آر ان ای یا از هر دو نوع اسید نوکلئیک سلول‌های میزبان باشد که به‌طور خودمختار همانندسازی کرده و روند تکاملی خود را طی نموده‌اند؛ و در واقع ویروس‌ها شبیه ژنهایی هستند که توانایی موجودیت مستقل از سلول را کسب کرده‌اند. توالی ژنی در برخی از ویروس‌ها با ژن‌های سلولی رمزکننده پروتئین‌های عملکردی قرابت دارند. به نظر می‌رسد که حداقل برخی از ویروس‌ها بدین روش، تکامل یافته‌اند.

تئوری دوم[ویرایش]

ویروس‌ها ممکن است اشکال انحطاط یافته انگل‌های داخل سلولی باشند. هیچ گونه مدرکی در دست نیست که نشان دهد ویروس‌ها از باکتری‌ها تکامل یافته‌اند. اما ممکن است منشأ تکاملی ارگانیسم‌های داخل سلولی اجباری نظیر ریکتزیاها و کلامیدیاها، مربوط به باکتری باشد. به هر حال پوکس ویروس‌ها به قدری بزرگ و پیچیده هستند که احتمالاً از تکامل بعضی اجداد سلولی به وجود آمده‌اند.

طبقه‌بندی ویروس‌ها‍ فرایند نام گذاری ویروس‌ها و قرار دادن آن‌ها در یک سیستم طبقه‌بندی مشابه سیستم‌های طبقه‌بندی مورد استفاده برای سایر موجودات مانند یوکاریوت‌ها و پروکاریوت‌ها می‌باشد.

از زمان کشف ویروس‌ها روش‌های مختلفی برای نام گذاری و طبقه‌بندی آن‌ها پیشنهاد شده‌است. ویروس‌ها بر اساس ویژگی‌های مختلف فنوتیپی، مانند مورفولوژی، نوع اسید نوکلئیک، نحوهٔ تکثیر، ارگانیسم‌های میزبان و نوع بیماری ایجاد شده توسط ویروس طبقه‌بندی شده‌اند. طبقه‌بندی و نام گذاری رسمی ویروس‌ها بر عهدهٔ کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها (ICTV) است.

به دلیل تفاوت‌های بارز ویروس‌ها با سایر اشکال حیات تا کنون استاندارد مشخصی برای نام گذاری ویروس‌ها مشابه نام‌های دو قسمتی موجوداتی مثل جانوران و گیاهان و باکتری‌ها تعیین نشده‌است.^[۱]

تکثیر ویروس‌ها[ویرایش]

اسید نوکلئیک هر ویروس فقط تعداد معدودی از ژن‌های لازم برای سنتز ویروس‌های جدید را دارا می‌باشد. این ژن‌ها شامل ژن‌های سازنده اجزای سازنده آنزیم‌های لازم در چرخه زندگی ویروس می‌باشد. برای تکثیر ویروس بایستی ویروس سلول میزبان را مورد حمله قرار داده و اختیار دستگاه متابولیکی آن را به عهده گیرد. در جریان تکثیر ویروسی، یک ذره ویروسی، صدها حتی هزاران ویروس تولید می‌کند. این تغییرات شدید در سلول میزبان، به مرگ آن منجر می‌گردد.

ویروس‌های دارای DNA[ویرایش]

• گروه I: ویروس‌های این گروه دارای DNA دو رشته‌ای هستند. مانند ویروس آبله مرغان و تبخال
• گروه II: ویروس‌های این گروه دارای DNA تک رشته‌ای هستند.^[۳]

نمونه‌هایی از ویروس‌های DNA دارخانوادهٔ ویروسمثال‌ها (نام‌های عمومی)برهنه / پوشیده شدهتقارن

کپسید

نوع ژنومگروه

۱ آدنوویریدهویروس هپاتیت سگ، برخی از انواع سرماخوردگیبرهنهآیکوزاهدرالدو رشته‌ایI

2 Papovaviridaeویروس JC، HPVبرهنهآیکوزاهدرالدو رشته‌ای دایره ایI

3 Parvoviridaeپاروویروس انسانی B19، پاروویروس سگبرهنهآیکوزاهدرالتک رشته‌ایII

۴ هرپس‌ویریدهویروس هرپس سیمپلکس، ویروس واریسلا-زوستر، سیتومگالوویروس، ویروس Epstein-Barrپوشیده شدهآیکوزاهدرالدو رشته‌ایI

5 Poxviridaeویروس آبله، آبله گاو، ویروس میکسوما، آبله میمون، ویروس واکسینپیچیدهمجتمعدو رشته‌ایI

6. Anelloviridaeویروس گشتاور تنوبرهنهآیکوزاهدرالتک رشته‌ای دایره ایII

7. PleolipoviridaeHHPV1، HRPV1پوشیده شدهتک رشته‌ای / دو رشته‌ای خطی / دایره ایI / II

ویروس‌های دارای RNA[ویرایش]

• گروه III: ویروس‌ها دارای ژنوم RNA و دو رشته‌ای هستند. به عنوان مثال روتا ویروس
• گروه IV: ویروس‌ها دارای ژنوم RNA تک رشته‌ای با جهت مثبت هستند. ویروس‌های شناخته شده زیادی در این گروه جای دارند از جمله پیکورناویروس‌ها (خانواده ای از ویروس‌ها که شامل ویروس‌های شناخته شده‌ای مانند ویروس هپاتیت A، انتروویروس‌ها، راینو ویروس‌ها، ویروس فلج اطفال و ویروس پا و دهان)، ویروس نشانگان تنفسی حاد، هپاتیت سی، ویروس تب زرد و ویروس سرخچه.^[۴]
• گروه V: ویروس‌ها دارای ژنوم RNA تک رشته‌ای با جهت منفی هستند. ویروس‌های ابولا و ماربورگ به همراه ویروس آنفلوانزا، سرخک، اوریون و هاری از اعضای شناخته شده این گروه هستند.

نمونه‌هایی از ویروس‌های RNA دار

خانوادهٔ ویروسمثال‌ها (نام‌های عمومی)برهنه / پوشیده شدهتقارن کپسیدنوع ژنومگروه

1. ReoviridaeReovirus, rotavirus

(روتاویروس)

برهنهآیکوزاهدرالدو رشته‌ایIII2. Picornaviridae

(پیکورناویروس)

Enterovirus(انتروویروس), rhinovirus(راینوویروس), hepatovirus, cardiovirus(کاردیوویروس), aphthovirus, poliovirus(پولیوویروس), parechovirus, erbovirus, kobuvirus, teschovirus, coxsackieبرهنهآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV3. Caliciviridae

(ویروس کالیسی)

Norwalk virus (نوروویروس)برهنهآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV

4. TogaviridaeEastern equine encephalitisدارای پوششآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV

5. ArenaviridaeLymphocytic choriomeningitis virus, Lassa feverدارای پوششمجتمعتک رشته‌ای(-)V

6. FlaviviridaeDengue virus (ویروس تب دنگی)

hepatitis C virus (هپاتیت سی)

yellow fever (تب زرد)

Zika virus (ویروس زیکا)

دارای پوششآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV7. Orthomyxoviridae

(ارتومیکسوویریده)

Influenzavirus A ویروس آنفلوانزای A), influenzavirus B, influenzavirus C, isavirus, thogotovirus (ویروس کنه)دارای پوششمارپیچتک رشته‌ای(-)V

8. ParamyxoviridaeMeasles virus, mumps virus(ویروس اوریون), respiratory syncytial virus(ویروس سین‌سیشیال تنفسی), Rinderpest(طاعون گاوی) virus, canine distemper virus(هاری سگ‌سانان)دارای پوششمارپیچتک رشته‌ای(-)V

9. Bunyaviridae

(بانیاویرالز)

California encephalitis virus, Sin nombre virusدارای پوششمارپیچتک رشته‌ای(-)V10. Rhabdoviridae

(ویرویس‌های میله‌ای)

Rabies virus, Vesicular stomatitisدارای پوششمارپیچتک رشته‌ای(-)V

11. FiloviridaeEbola virus(ویروس ابولا), Marburg virus(ویروس ماربورگ)دارای پوششمارپیچتک رشته‌ای(-)V

12. Coronaviridae

(کروناویریده)

SARS-CoV-2 (کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲), MERS(نشانگان تنفسی خاورمیانه)دارای پوششمارپیچتک رشته‌ایIV

13. AstroviridaeAstrovirusبرهنهآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV

14. BornaviridaeBorna disease virusدارای پوششمارپیچتک رشته‌ای(-)V

15. ArteriviridaeArterivirus, equine arteritis virusدارای پوششآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV

16. HepeviridaeHepatitis E virusبرهنهآیکوزاهدرالتک رشته‌ایIV

ویروس‌های رونوشت بردار معکوس[ویرایش]

• گروه VI: این ویروس‌ها دارای RNA تک رشته‌ای هستند و از طریق یک DNA واسط تکثیر می‌شوند. این دسته شامل خانوادهٔ رتروویروس‌ها بوده و ویروس اچ‌آی‌وی نیز در همین خانواده طبقه‌بندی می‌شود.
• گروه VII: این ویروس‌ها دارای ژنوم DNA دو رشته‌ای هستند و با رونوشت‌برداری معکوس تکثیر می‌شوند. ویروس هپاتیت B را می‌توان در این گروه یافت.^[۵]

نمونه‌هایی از ویروس‌های رونویسی معکوس

خانوادهٔ ویروسمثال‌ها (نام‌های عمومی)برهنه / پوشیده شدهتقارن کپسیدنوع ژنومگروه

۱ Retroviridaeاچ‌آی‌ویپوشیده شدهRNA دیمرششم

2 Caulimoviridaeبرهنههفتم

3. Hepadnaviridaeویروس هپاتیت B۴آیکوزاهدرالدایره ای، تا حدی دو رشته‌ایهفتم

پیوند به بیرون

جستارهای وابسته[ویرایش]

• ویروس
• کپسید
• پوشش ویروس

منابع[ویرایش]

1. ↑ «ویروس‌شناسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۹.

انجمن ویروس‌شناسی ایران دانشکده علوم پزشکی مشهد

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Virology». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ مه ۲۰۱۲.

.

مقدمه

برای سهولت مطالعه ویروسها آنها را به روشهای مختلفی طبقه بندی می‌کنند. یکی از روشها این است که آنها را بر حسب نوع میزبان بهویروسهای جانوری ، ویروسهای گیاهی و باکتریوفاژها تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی گرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌کند ولی مبنای علمی ندارد. قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای جانوری بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را علایم بیماری می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد بیش از یک نوع بیماری پدید آورد لذا این نوع رده بندی از نظر میکروبیولوژی رضایت بخش نیست.

در چند دهه اخیر صدها نوع ویروس از گیاهان ، جانوران و انسانها جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند. سیستم رده بندی امروزی بر پایه عواملی نظیر صفات شکلی ، نوع اسید نوکلئیک ، اندازه کپسید و تعداد کپسومرها استوار است. در بعضی رده بندیها صفاتی نظیر حساسیت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی ، خواص ایمونولوژیک ، محل تکثیر و راههای طبیعی انتقال مورد توجه قرار می‌گیرد. 


 

طبقه بندی بر اساس اندام آلوده کننده

این طبقه بندی برای پزشکان سهولت ایجاد می‌کند. ولی برای بیولوژیستها قابل قبول نیست. چون یک ویروس به ارگانهای مختلف بدن می‌تواند حمله کند. پس یک ویروس در گروههای مختلف می‌تواند قرار گیرد. در این طبقه‌بندی دو دسته بیماری خواهیم داشت.

 

بیماریهای منتشر یا (General)

بیماریهای ویروسی هستند که ویروس توسط خون به تمام ارگانهای بدن پخش می‌شود چندین ارگان را آلوده می‌کند. ممکن است بثورات جلدی ایجاد شود. مثل آبله ، سرخک ، آبله گاوی ، تب زرد و ... . 

بیماریهای لوکالیزه

بیماریهایی هستند که بطور اولیه یک ارگان بخصوص را آلوده می‌کند یا بیماری محدود به ارگان ویروس پس از ورود به بدن از راه خون یااعصاب محیطی یا راههای دیگر خودش را به ارگان مورد نظر می‌رساند. در اینجا 8 دسته بیماری خواهیم داشت. 

• بیماریهای سیستم عصبی مرکزی: ویروس بعد از ورود به بدن منحصراسیستم عصبی مرکزی را مورد حمله قرار می‌دهد. مثل هاری ، فلج اطفال
   
• بیماریهای راههای تنفسی: مثل آنفلوآنزا و RSV که ایجاد پنومونی و برونشیت می‌کند.
   
• بیماریهای محدود پوست و مخاط: ویروسهای مثل HSV1 که دهانی است و HSV2 که در دستگاه تناسلی است.
   
• بیماریهای چشمی: به صورت التهاب ملتحمه مثل آدنو ویروسها دیده می‌شود.
   
• بیماریهای کبدی: مثل ویروس هپاتیت A (عفونی) هپاتیت B (سرمی) ویروسهای دیگری نیز ایجاد حالت هپاتیت می‌کنند مثل ویروس تب زرد و سرخجه.
   
• بیماریهای غدد بزاقی: مثل ویروس Mumps (اوریون)
   
• بیماریهای دستگاه گوارش: مثل ویروس روتا (Ota Virus و نووانک Nor walk Virus)
   
• بیماریهای دستگاه تناسلی: این بیماریها با آمیزش جنسی منتقل می‌شود. مثل هپاتیت B ، هرپس ویروسها ، رترو ویروسها مانند ویروس ایدز.

طبقه بندی جدید ویروسها

در این طبقه بندی ویروسها در 2 خانواده بزرگ یا فامیلی ویروسهای DNA دار و RNA دار تقسیم شده‌اند. خصوصیاتی که بر اساس آن طبقه بندی جدید ویروسها را پایه ریزی کرده‌اند عبارتند از :

 

• نوع اسید نوکلئیک برحسب اینکه DNA باشد یا RNA ، تک رشته‌ای یا دو رشته‌ای و نوع عملکرد این اسید نوکلئیک در زمان تکثیر ویروس.
   
• اندازه و مورفولوژی و وجود یا عدم وجود ممبران Naked یا Enveloped
   
• وجود آنزیمهای اختصاصی DNA پلیمراز یا RNA پلیمراز.
   
• حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی.
   
• خواص ایمونولوژیکی ویروس. (یعنی ویروس پس از ورود به بدن به چه صورت با سیستم ایمنی بدن انسان مقاومت می‌کند. یا با چه مکانیسمی از نظارت و مقامت سیستم ایمنی فرار می‌کند.)
   
• راههای انتقال یا سرایت ویروس.
   
• تروپسیم یا گرایش ویروس به سلول ، بافت یا میزبان.
   
• پاتولوژی یا تشکیل اجسام انکلوزیون ویروس پس از ورود به بدن چه تغییراتی در بافت ایجاد می‌کند.

گروه ویروسهای DNA دار

• پوکس ویروسها: دارای DNA دو رشته‌ای هستند و از بزرگترین ویروسها هستند مثل ویروس آبله.
   
• هرپس ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. این ویروسها بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان را ایجاد می‌کنند.
   
• پاپو ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. ویروسهایی این گروه اکثرا سرطانزا هستند.
   
• پارو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA تک رشته‌ای. ویروسهای این گروه کوچکترین ویروسها هستند.
   
• هپادنا ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA حلقوی. مهمترین عضو خانواده این ویروس هپاتیت B می‌باشد.
   
• آدنو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA و دو رشته‌ای. این دسته از ویروسها در چشم و راههای تنفسی و راههای گوارشی ایجاد عفونت می‌کنند.

گروه ویروسهای RNA‌دار

• رئو ویروسها: ویروسهای دارای RNA دو رشته‌ای هستند. مهمترین عضو پاتوژن این گروه ویروسهای روتا هستند که ایجاد اسهالشدید در گروه سنی زیر دو سال می‌کند.
   
• پارامیکسو ویروسها: ویروسهای RNA‌دار تک رشته‌ای هستند ویروسسرخک و اوریون در این گروه قرار دارند.
   
• رابدو ویروسها: این ویروسها به شکل گلوله تفنگ دیده می‌شود. این ویروسها داری RNA تک رشته‌ای‌اند. عامل هاری در این گروه قرار دارند.
   
• کورنا ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و عامل بسیاری از عفونتهای دستگاه تنفسی می‌باشند.
   
• پیکورنا ویروسها ویروسهایی با RNA تک رشته‌ای هستند. از جمله ویروسهای این گروه فلج اطفال و هپاتیت A در این گروه قرار دارند.
   
• رترو ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و ویروسهای عامل بعضی از سرطانها در این گروه قرار دارد.
   
• توگا ویروسها 
• تک رشته ای هستندو بوسیله بند پایان منتقل
• میشوند و عامل تب زرد در این گروه قرار دارد.
•  

. 

سیر تحولی رده بندی

• برای سهولت مطالعه ویروسها آنها را بر حسب نوع میزبان به ویروسهای جانوری ، ویروسهای باکتریایی و ویروسهای گیاهی ، تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی اگرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌سازد، ولی مبنای علمی ندارد.
   
• قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای حیوانی بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را مبنای علائم می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد، بیش از یک نوع بیماری پدید آورد، لذا این نوع رده بندی از نظر میکروبیولوژیکی رضایت بخش نیست.
   
• در چند دهه گذشته صدها نوع ویروس از گیاهان ، جانوران و انسان جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند.

اساس طبقه بندی

میران اطلاعات قابل دسترسی در هر زمینه برای تمامی ویروسها ، یکسان نیست و روشی که بر اساس آن ویروسها شناسایی می‌شوند، به سرعت در حال تغییر است. امروزه اکثرا از بررسی توالی ژنی به عنوان یک روشی اولیه برای شناسایی ویروس استفاده می‌شود و بدین ترتیب نیاز به سایر اطلاعات کلاسیک نظیر چگالی شناوری ویروس، کاهش یافته است. داده‌های مربوط به توالی ژنی ، معیارهای پیشرفته طبقه بندی محسوب شده و گاهی باعث ایجاد خانواده‌های جدیدی از ویروسها می‌شوند. اساسهای طبقه بندی به صورت زیر است:

 

• مورفولوژی ویریون شامل اندازه ، شکل ، نوع تقارن و وجود یا عدم وجود غشا.
   
• خصوصیات فیزیکی _ شیمیایی ویریون شامل توده مولکولی ، چگالی شناوری ، پایداری در برابر تغییرات PH و حرارت ، حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی بویژه اتر و پاک کننده‌ها.
   
• خصوصیات ژنومی ویروس شامل نوع اسید نوکلئیک (RNA یا DNA) ، اندازه ژنوم ، نوع زنجیره (تکی یا مضاعف) خطی یا حلقوی بودن.
   
• خصوصیات پروتئینی شامل تعداد ، اندازه ، عملکرد پروتئین‌های ساختمانی و غیر ساختمانی ، ترتیب اسیدهای آمینه و تغییرات پس از ترجمه.
   
• سازمان ژنی و همانند سازی آن شامل طبقه بندی ژنی ، تعداد و موقعیت قالبهای خواندنی باز و نحوه همانندسازی.
   
• خصوصیات آنتی ژنی ویروس.
   
• خصوصیات بیولوژیک شامل تعداد میزبان طبیعی ، انتقال ویروس ، حشرات عامل ویروس ، پاتوژنز و پاتولوژی.

سیستم جهانی طبقه بندی ویروسها

در این سیستم ویروسها را بر اساس مورفولوژی ویریون ، ساختمان ژن و نحوه همانندسازی به گروههای بزرگتری تحت عنوان خانواده تقسیم بندی کرده و در انتهای نام هر خانواده ویروسی از پسوند «ویریده » استفاده می‌نمایند. در هر خانواده ویروس بر اساس تفاوتهای فیزیکی _ شیمیایی ، تقسیمات کوچکتری به نام جنسی نیز وجود دارد. معیارهایی که برای شناسایی هر جنس بکار می‌رود، از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوت است. چند خانواده ویروسی که خصوصیات مشترکی با یکدیگر دارند، یک راسته ویروسی را تشکیل می‌دهند.

در سال 1995 ، کمیته بین‌الملی طبقه بندی ویروسها بیش از 4000 ویروس جانوری و گیاهی را به 71 خانواده ، 11 زیر خانواده و 164 جنس و صدها ویروس که هنوز جایگاه آنها تعیین نشده است، تقسیم بندی کرد. امروزه مشخص گردیده که اعضای 24 خانواده ویروسی برای انسان و جانوران ، بیماریزا هستند. 

گروههای اصلی باکتریوفاژها (ویروسهای باکتریایی)

• ویروس دارای دم درازی است که توسط غلافی قابل انقباض پوشیده شده است.
   
• ویروس دارای دم دراز و باریک و قابل ارتجاع ، فاقد غلاف قابل انقباض بر روی دم است.
   
• ویروس داری دم کوتاه و سر چند وجهی است.

گروههای اصلی ویروسهای جانوری

• پوکس ویروسها :
  
  این ویروسها مولد بیماری آبله در انسان ، گاو ، خرگوش و پرندگان هستند.
   
• میکسو ویروسها :
  
  ویروسهای این گروه مولد بیماریهایی مانند آنفلوآنزا در جانوران مختلف هستند.
   
• پارامیکسو ویروسها :
  
  مولد بیماریهایی مانند سرخک ، اوریون ، پاراآنفلوآنزا و نیوکاسل در جانوران هستند.
   
• هرپس ویروسها :
  
  ویروسهای این گروه بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان ایجاد می‌کنند.
   
• آدنو ویروسها :
  
  بیماریهای گوناگون در دستگاه تنفسی جانوران ایجاد می‌کنند، در انسان عامل نوعی تومور سرطانی شناخته شده‌اند.

گروههای اصلی ویروسهای گیاهی

• گروه توبرا ویروس :
  
  ویروس جغجغه‌ای توتون (TRV) عضو اصلی این گروه است که بوسیله نماتدها انتقال می‌یابد. در شیره گیاهی بسیار پایدارند و معمولا در میزبان علائم نکروز ظاهر می کنند.
   
• گروه توبامو ویروس :
  
  ویروس موزائیک توتون ، عضو اصلی این گروه است. ویروسی است بسیار پایدار و در گیاه علائم موزائیکی ایجاد می‌کند ناقل طبیعی خاصی برای این گروه شناخته نشده است.
   
• ویروس پژمردگی گوجه فرنگی :
  
  در بسیاری از گیاهان تولید موزائیک و نکروز می‌کند، در شیره گیاهی ناپایدار است و به آسانی به طریق مکانیکی (مالش) منتقل می‌شود. ظاهرا به ویروس آنفلوآنزا شباهت دارد.
   
• گروه رابدو ویروسها :
  
  ویروسهای این گروه در جانوران مهره‌دار ، بی‌مهره و در گیاهان یافت می‌شوند. از نمونه‌های گیاهی آن یکی ویروس زردی نکروزی کاهو است که بوسیله شته منتقل می‌شود و دیگری ویروس کوتولگی زرد سیب زمینیاست که توسط زنجره‌ها انتقال می‌یابد.

اطلاعات اولیه

برای رده بندی ویروسها ، سعی می‌شود که از فعالیت ذاتی ویروسها ، ساختار ساختمان اسید نوکلئیک و پوشش پروتئینی اطراف آن ، اندازه ویریون ، نوع اسید نوکلئیک ، صفات ژنتیکی ، حساسیت در مقابل عوامل فیزیکی ، شیمیایی و ... استفاده شود.

در رده بندی ویروسها سعی بر این است که از خصوصیات مربوط به میزبان مانند نشانه گذاری کمتر ، استفاده شود، چون بسیاری از ویروسها بخصوص ویروسهای گیاهی ، با آنکه از نظر ریخت شناسی کاملا با هم متفاوت هستند، ولی در میزبان خود علائم ظاهرا مشابهی ایجاد می‌کنند.

سیر تحولی رده بندی

برای سهولت مطالعه ویروسها آنها را بر حسب نوع میزبان به ویروسهای جانوری ، ویروسهای باکتریایی و ویروسهای گیاهی ، تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی اگرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌سازد، ولی مبنای علمی ندارد.

قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای حیوانی بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را مبنای علائم می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد، بیش از یک نوع بیماری پدید آورد، لذا این نوع رده بندی از نظر میکروبیولوژیکی رضایت بخش نیست.

در چند دهه گذشته صدها نوع ویروس از گیاهان ، جانوران و انسان جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند.

اساس طبقه بندی

میران اطلاعات قابل دسترسی در هر زمینه برای تمامی ویروسها ، یکسان نیست و روشی که بر اساس آن ویروسها شناسایی می‌شوند، به سرعت در حال تغییر است. امروزه اکثرا از بررسی توالی ژنی به عنوان یک روشی اولیه برای شناسایی ویروس استفاده می‌شود و بدین ترتیب نیاز به سایر اطلاعات کلاسیک نظیر چگالی شناوری ویروس، کاهش یافته است. داده‌های مربوط به توالی ژنی ، معیارهای پیشرفته طبقه بندی محسوب شده و گاهی باعث ایجاد خانواده‌های جدیدی از ویروسها می‌شوند. اساسهای طبقه بندی به صورت زیر است:

مورفولوژی ویریون شامل اندازه ، شکل ، نوع تقارن و وجود یا عدم وجود غشا.

خصوصیات فیزیکی _ شیمیایی ویریون شامل توده مولکولی ، چگالی شناوری ، پایداری در برابر تغییرات PH و حرارت ، حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی بویژه اتر و پاک کننده‌ها.

خصوصیات ژنومی ویروس شامل نوع اسید نوکلئیک (RNA یا DNA) ، اندازه ژنوم ، نوع زنجیره (تکی یا مضاعف) خطی یا حلقوی بودن.

خصوصیات پروتئینی شامل تعداد ، اندازه ، عملکرد پروتئین‌های ساختمانی و غیر ساختمانی ، ترتیب اسیدهای آمینه و تغییرات پس از ترجمه.

سازمان ژنی و همانند سازی آن شامل طبقه بندی ژنی ، تعداد و موقعیت قالبهای خواندنی باز و نحوه همانندسازی.

خصوصیات آنتی ژنی ویروس.

خصوصیات بیولوژیک شامل تعداد میزبان طبیعی ، انتقال ویروس ، حشرات عامل ویروس ، پاتوژنز و پاتولوژی.

سیستم جهانی طبقه بندی ویروسها

در این سیستم ویروسها را بر اساس مورفولوژی ویریون ، ساختمان ژن و نحوه همانندسازی به گروههای بزرگتری تحت عنوان خانواده تقسیم بندی کرده و در انتهای نام هر خانواده ویروسی از پسوند « ویریده » استفاده می‌نمایند. در هر خانواده ویروس بر اساس تفاوتهای فیزیکی _ شیمیایی ، تقسیمات کوچکتری به نام جنسی نیز وجود دارد. معیارهایی که برای شناسایی هر جنس بکار می‌رود، از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوت است. چند خانواده ویروسی که خصوصیات مشترکی با یکدیگر دارند، یک راسته ویروسی را تشکیل می‌دهند.

در سال 1995 ، کمیته بین‌الملی طبقه بندی ویروسها بیش از 4000 ویروس جانوری و گیاهی را به 71 خانواده ، 11 زیر خانواده و 164 جنس و صدها ویروس که هنوز جایگاه آنها تعیین نشده است، تقسیم بندی کرد. امروزه مشخص گردیده که اعضای 24 خانواده ویروسی برای انسان و جانوران ، بیماریزا هستند.

گروههای اصلی باکتریوفاژها (ویروسهای باکتریایی)

ویروس دارای دم درازی است که توسط غلافی قابل انقباض پوشیده شده است.

ویروس دارای دم دراز و باریک و قابل ارتجاع ، فاقد غلاف قابل انقباض بر روی دم است.

ویروس داری دم کوتاه و سر چند وجهی است.

گروههای اصلی ویروسهای جانوری

پوکس ویروسها :

این ویروسها مولد بیماری آبله در انسان ، گاو ، خرگوش و پرندگان هستند.

میکسو ویروسها :

ویروسهای این گروه مولد بیماریهایی مانند آنفلوآنزا در جانوران مختلف هستند.

پارامیکسو ویروسها :

مولد بیماریهایی مانند سرخک ، اوریون ، پاراآنفلوآنزا و نیوکاسل در جانوران هستند.

هرپس ویروسها :

ویروسهای این گروه بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان ایجاد می‌کنند.

آدنو ویروسها :

بیماریهای گوناگون در دستگاه تنفسی جانوران ایجاد می‌کنند، در انسان عامل نوعی تومور سرطانی شناخته شده‌اند.

گروههای اصلی ویروسهای گیاهی

گروه توبرا ویروس :

ویروس جغجغه‌ای توتون (TRV) عضو اصلی این گروه است که بوسیله نماتدها انتقال می‌یابد. در شیره گیاهی بسیار پایدارند و معمولا در میزبان علائم نکروز ظاهر می کنند.

گروه توبامو ویروس :

ویروس موزائیک توتون ، عضو اصلی این گروه است. ویروسی است بسیار پایدار و در گیاه علائم موزائیکی ایجاد می‌کند ناقل طبیعی خاصی برای این گروه شناخته نشده است.

ویروس پژمردگی گوجه فرنگی :

در بسیاری از گیاهان تولید موزائیک و نکروز می‌کند، در شیره گیاهی ناپایدار است و به آسانی به طریق مکانیکی (مالش) منتقل می‌شود. ظاهرا به ویروس آنفلوآنزا شباهت دارد.

گروه رابدو ویروسها :

ویروسهای این گروه در جانوران مهره‌دار ، بی‌مهره و در گیاهان یافت می‌شوند. از نمونه‌های گیاهی آن یکی ویروس زردی نکروزی کاهو است که بوسیله شته منتقل می‌شود و دیگری ویروس کوتولگی زرد سیب زمینی است که توسط زنجره‌ها انتقال می‌یابد.

ویروس یک عامل عفونی است که به علتِ فقدانِ ساختمانِ سلولی و هرگونه متابولیسم و فعل وانفعالِ شیمیایی، قادر به مشابه سازی خود نبوده و برای این عمل می‌باید به داخل سلولی حساس راه یافته، سپس محتاجِ انرژی و دستگاهِ پروتئین سازیِ سلولِ زنده می‌باشند.

ویروس در بدن میزبان تکثیر پیدا میکند (در سلول بدن میزبان سنتز پیدا میکند و فعالیت اصلی باخته‌های میزبان را مختل می‌کند. ویروسها برای تکثیر باید به داخل سلولی نفوذ کرده برنامه تولیدی سلول را به نفع خود تغییرداده و کارگاه پروتئین سازی سلول را همه جانبه برای تولید پروتئینها و آنزیم‌های لازم بکار گیرند.). و با استفاده از امکانات سلولی بدن میزبان، که با عمل آندوسیتوز، درهم آمیختگی و انتقال تکثیر میابد. و يك ويروس تا زماني كه خارج از سلول ميزباني است از نظر متابوليكي غير فعال است.

ویروس برای تکثیر در بدن دام نیاز به سلول زنده + دمای نزدیک به دمای بدن دام را نیاز دارد.

ویروس ها شامل یک ژنوم اسید نوکلئیک (جزء ژنتیکی).

(مؤلف) نکته: بیماری های ویروسی درمان ندارند بلکه این بیماری ها را صرفاً با درمان های کمکی میتوان کنترل نمود و با کمک پیشگیری نیز از بروز آنها می توان جلوگیری نمود.

مروری بر گذشته: کار DNA: دارای دستورالعمل‌های ژنتیکی است که برای کار کرد و توسعه بیولوژیکی موجودات زنده و ویروس مورد استفاده قرار می‌گیرد. نقش اصلی مولکول دن‌آ ذخیره سازی طولانی مدت اطلاعات ژنتیکی می‌باشدو قطعه هایی از دنا که پیام های ژنتیکی را باخود حمل می‌کنند ژن نامیده می‌شوند (این در مورد RNA نیز صدق میکند).

ژنوم ویروسی شامل، دئوکسی‌ریبونوکلئیک‌ اسید DNA) Deoxyribonucleic acid) یا ریبو نوکلئیک اسید RNA ) Ribonucleic acid ) ولی به طور معمول هر دو را شامل نمیشود. و بر اساس این نوع ژنوم نیز میتوان آنها را طبقه بندی کرد به ویروس های خانواده گروه DNA و خانواده گروه RNA.

 نامگذاری ویروس ها:

نامگذاری ویروس ها از بالا به پایین بترتیب عبارتند از:

A- رده (Order) که با پسوند Virales در آخر نام ویروس نشان داده میشود.

B- خانواده (Family) که با پسوند Viridae در آخر نام ویروس نشان داده میشوند.

C- تحت خانواده (Subfamily) که با پسوند Virinae در آخر نام ویروس نشان داده میشوند.

D- جنس (Genera) که با پسوند Virus در آخر نام ویروس نشان داده میشوند.

E- گونه (Species) که همانند جنس با پسوند Virus در آخر نام ویروس نشان داده میشوند.

چند تعریف مهم:

کپسید: لایه متقارن پروتئینی (کپسید). همین تقارن تفاوت کپسید ها را از هم مشخص میکند که این تقارن کاملاً به طبیعت پیوندی کپسومرها بستگی دارد، و بر این اساس 2 نوع تقارن وجود دارد بیست وجهی یا مکعبی و تقارن مارپیچی.

کپسومر: تعداد واحدهایی که کپسید را بوجود می آورند.

نوکلئوکپسید: به مجموع ژنوم + کپسید اطراف ویروس گویند.

ویریون (اجرام عفونی ویروس): ذره عفونی کامل متشکل از نوکلئوکپسید (کپسید+اسیدنوکلوئیک همراه آن). البته در ساده ترین ویروس ها و در ویروس های دیگر یک لایه پوشش خارجی هم روی کپسید را فرا میگیرد.

پوشش خارجی (Envelop): لایه خارجی ضروری که حاوی چربی است که از پیلومر ساخته شده و ویروس را در مقابل عوامل از بین برنده ویروس محافظت میکند که این لایه سطح روی کپسید را می پوشاند. Poxvirus ها دارای پوشش خارجی پیچیده ای هستند.

تعریف قطبیت: به RNA ای سنس مثبت میگن که از روی همان RNA به طور مستقیم عملیات ساخت پروتئین صورت بگیره یا در واقع به عنوان یک RNA پیامبر یا messenger RNA یا mRNA عمل کنه. ولی سنس منفی RNA ای است که اول باید از روی آن یک RNA مکمل سنتز بشه بعد اون RNA سنتز شده به عنوان mRNA عمل کنه. 

 تکثیر ویروس ها

جذب و اتصال :

ویروس با غشاء سلولی تماس پیدا نموده گیرنده‌های (رسپتورهای) آشنا و اختصاصی سبب جذب واتصال ویروس شده و شروع عفونت پایه گذاری می‌شود. حرارت محیط، پی اچ مناسب، نیروی الکترواستاتیک و وجود نمکهای معدنی درجذب ویروس و اتصال به رسپتور‌های آشنای سطح سلول از اهمیت زیادی برخوردارند. نوع رسپتورهای آشنا برای ویروسهای مختلف یکسان نیست برای مثال ویروس فلج اطفال جذب نوعی لیپوپروتئین و ویروس آنفولانزا جذب موکوپروتئین سلول می‌گردد. همچنین رسپتور ویروس HIV مولکول CD4 ورسپتور ویروس ابشتن بار مولکولCD21 و رسپتوررینوویروس مولکول ICAM-1 می‌باشد. اما هرسلولی می‌تواند بمرور گیرنده لازم برای جذب ویروس جدیدی بسازد.

داخل شدن (ورود به سلول)

ویروس‌های غلافدار در این مرحله بطور کامل جذب غشاء سلولی می‌شوند. غلاف ویروس با غشاء سلولی یکی شده ونوکلئوکاپسید ویروس از غشاء سلولی عبور کرده وارد سیتوپلاسم سلول می‌شود. درمورد ویروسهای بدون غلاف باید ذکر شود، که گرچه یروس کوچکترین کاری نمی‌کند اما این سلول است که ویروس را بطور کامل به داخل سیتوپلاسم منتقل می‌کند. ویروس که در داخل سلول جای گرفت، از او پوشش برداری به عمل میاید. در این مرحله عمل بلع یا پینوسینوزانجام می‌شود.  

پوشش برداری

پس از دخول ویروس به سلول، در داخل سیتوپلاسم و تحت تاثیرآنزیم‌های داخل سلولی پوشش پروتئینی ویروس ازهم گسسته و اسید نوکلئیک آزاد می‌گردد. ازآغاز تا این مرحله را می‌توان با کمک میکروسکوپ الکترونی تغییرات ویروس را دنبال کرده، مشاهده نمود.

ناپدید شدن

اسید نوکلئیک آزاد شده ویروس به قطعات کوچکتری تقسیم شده و پس از اندک زمانی کمترین اثری از ژنوم ویروس قابل رؤیت نخواهدبود. ازاین پس اسید نوکلئیک ویروس فرمانروای سلول عفونت زده بوده و کنترل دستگاه پروتئین سازی سلول را برای تکثیر خویش هدایت می‌کند. در این مراحل می‌توان ویروس را یک واحد زنده تلقی نمود و یا به عبارت دیگر اسید نوکلئیک ویروس یک واحد زنده محسوب می‌شود.

تکثیر یا بیوسنتز

با سنتز و ساخت و سازآنزیمهای لازمه تکثیر، فعالیت اسید نوکلئیک ویروس در داخل سیتوپلاسم سلولی شروع شده، آنزیمها فعالیت خود را برای جلوگیری ازتولید پروتئین و اسید نوکلئیک سلولی آغازمیکنند. در گاهی موارد تولید پروتئین و اسید نوکلئیک سلولی به کلی متوقف نشده فقط به نحو کنترل شده محدود می‌گردد. به هر حال مراحل ترانسلاسیون و ترانسکریپسیون برای بیوسنتز و رپلیکاسیون ویروس با تولید وساخت پروتئین و اسید نوکلئیک ویروس در مراکز مشخصی آغاز می‌گردد. مراکز تولید با توجه به نوع ویروس هر کدام در گوشه‌ای از سلول، گهی درداخل سیتوپلاسم و گاهی در داخل هسته سلول تشکیل شده، آماده تهیه و تولید ویروس و مرحله بعدی آن می‌گردند.

تکمیل شدن (کامل شدن)

پس از تولید و سنتز پروتئین و اسید نوکلئیک ویروس در مراکز مشخص. اسید نوکلئیک ویروس در داخل پروتئین محافظ جایگرفته و کار تکمیل شدن ویروس روند مختص به خود را پیش می‌گیرد. تکمیل شدن ویروسها به طور عمومی یکسان نبوده و به طور خصوصی انجام می‌گیرد. تکمیل شدن ویروسها ی غلافدار یا بدون غلاف و آنانکه دارای ساختمان پیچیده (کمپلکس) هستند و یا دارای نوکلئوکاپسید فنری (هلیکال) اند کاملا متفاوت از هم بوده و هر کدام سیر تکاملی دیگری طی کرده‌اند. بطور خلاصه می‌توان گفت که ویروسهای کروی یا بعبارت دیگر با کاپسید ایکوزاهدرون با بهم پیوستن کاپسومرها و جای گرفتن اسید نوکلئیک در داخل آن کامل می‌شوند.. ویروسهائی که نوکلئوکاپسید فنری دارند قبلا به روی اسید نوکلئیک پوششی از کاپسومرها قرار گرفته و فرم فنری خود را هنگامی بدست می‌آورند که ویروس برای خروج از سلول آماده می‌شود. ویروس‌هائی که دارای ساختمان پیچیده کمپلکس هستند تکمیل شدنشان بسادگی دیگر ویروسها نبوده و بطوریکه بررسیها نشان می‌دهند اسید نوکلئیک و پروتئین حافظ و فیلامان‌های سطح خارجی آنها و لیپیدی که در ساختمانشان بکار می‌رود بطور کلی در محل دیگری سنتز شده و ویروس در همان محل فرم می‌گیرد و کامل می‌شود غلاف ویروسهای غلافدار، آنهائیکه در داخل هسته سلول تکثیر می‌شوند پس از خروج از هسته و آنهائیکه در سیتوپلاسم سلول تکمیل می‌شود هنگام خروج غلافی از غشاء سیتوپلاسمی بدورشان پیچیده شده تکمیل می‌گردند. 

خروج ویروس از سلول

در مورد خروج ویروسها از سلول دو روش مشاهده می‌گردد. در بعضی موارد ویروس پس از اینکه تکمیل شد بسته به نوع آن و نوع سلول، با متلاشی شدن سلول میزبان، ویروس آزاد می‌شود. در اینگونه موارد، پس از انهدام سلول مقدار زیادی ویروس ناگهان آزاد می‌شود. در بعضی موارد د یگر ویروس بدون اینکه سلول منهدم شود به خارج از سلول رها می‌گردد. دراین موارد گاهی ویروس همانند جوانه‌ای از سلول جدا می‌شود. در مورد ویروسهای غلافدار همزمان غلافشان به دورشان پیچیده شده واز سلول بخارج راه میابند

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d8%b1%d8%af%d9%87%20%d8%a8%d9%86%d8%af%db%8c%20%d9%88%db%8c%d8%b1%d9%88%d8%b3%d9%87%d8%a7&SSOReturnPage=Check&Rand=0