کودک از چه سنی می تواند به مشاور مراجعه کند؟

یکی از انواع مشاوره که رایج است و می‌­تواند بسیار مفید باشد، مشاوره کودک است. شاید برای شما سوال باشد که مگر کودکان هم دچار مساله می­‌شوند که نیاز به مشاوره داشته باشند؟ هر انسانی به محض تولد مسائل متعددی را تجربه می­‌کند. کودک هم به واسطه اشتباهات تربیتی و هم عوامل ژنتیکی ممکن است دچار تغییر در خلق­و­خو و رفتار شود. هر تغییری هرچند کوچک می­تواند دنیای ذهنی کودک را به صورت کامل بهم بریزد. شما به عنوان یک والد مسئول باید بدانید کودک­تان چه زمانی به مشاوره نیاز دارد؟ و در صورت لزوم، چگونه می­توانید از خدمات مشاوره کودک استفاده کنید. در این مقاله سعی کرده­ایم تا شما را با اهمیت مشاوره کودک آشنا کنیم. اگر مادر یا پدری هستید که برای مشکلات فرزند خود نیاز به مشاوره دارید، می­توانید پس از مطالعه این مقاله، برای دریافت مشاوره اقدام کنید.
مشاوره کودک، یکی از پر­اهمیت­ترین انواع مشاوره است. طبق دیدگاه بسیاری از روانشناسان، اثراتی که دوره کودکی بر ذهن فرد می­گذارد، تضمین‌کننده سلامت روان یک فرد در بزرگسالی است. سلامت روان به معنی سلامت هیجانی و روانشناختی است. در واقع ما صرفاً سلامت را در نبود بیماری نمی­دانیم؛ بلکه داشتن کیفیت مطلوب در زندگی از جمله مواردی است که پایه­های آن در کودکی بنا نهاده می­شود. اگر فرد به هر دلیلی کیفیت زندگی مختلی داشته باشد، یعنی از معیارهای سلامت روان دور شده است. دور شدن از سلامت روان از دوره کودکی، مطمئناً هم برای خود فرد و هم برای اطرافیانش منجر به بروز آسیب­های متعددی می­شود. اگر شما والدی هستید که متوجه مشکلاتی در رفتار، احساس و گفتار فرزندتان شده­اید، زمان آن رسیده تا با پیشگیری کردن از بدتر شدن حال او، حتماً با مشاوری که متخصص کودکان است، مشاوره داشته باشید. ممکن است تاخیر در بهبود کیفیت زندگی کودک­تان، در آینده هزینه‌های مادی و معنوی زیادی برای شما به وجود بیاورد.

ایستمن می‌گوید در صورتی که متوجه شدید فرزندتان در حوزه‌های متعددی از زندگی، از قبیل روابط خانوادگی، عملکرد تحصیلی، فعالیت‌های تفریحی و روابط با دوستانش مشکل دارد، باید نگران شوید. اگر فرزندتان احساس بدی درباره خودش پیدا کرده، اعتماد به نفس یا کارآمدیش رو به کاهش گذاشته است و درباره آینده به شدت نگران است، بدانید که مشکلی دارد.

اما به نظر شما چه عواملی باعث می­شود تا والدین به مشاوره کودک مراجعه کنند؟

علت­‌های مراجعه والدین به مشاور کودک
والدین به دلایل مختلفی به مشاوره کودک مراجعه می­کنند. از جمله این دلایل:

اضطراب جدایی
ناخن جویدن فرزند
موکندن
پرخاشگری و آسیب به خود یا دیگران
ترسیدن­ از عوامل یا فضاهای مختلف
انواع مشکلات تحصیلی
اختلالات یادگیری
نقص توجه
بیش فعالی
عدم تمرکز
انزواطلبی و گوشه نشینی
احساس ناتوانی
بدخوابی
تغییر در عادت­های روزمره زندگی
عدم تعامل کودک با همسن و سالان خودش
بزهکاری
و….
هرکدام از این عوامل می­تواند شما را به عنوان یک والد دچار نگرانی کند و برای رفتن به مشاوره مصمم‌­تر شوید. زنگ خطرهایی وجود دارد که بهتر است پیش از بدتر شدن وضعیت کودک­تان، حتماً با مشاور، صحبت کنید.

هرچه سریع‌تر برای درمان کودکانی که مشکلات رفتاری یا هیجانی دارند، اقدام کنید، راحت‌تر می‌توانید این مشکلات را درمان کنید. در عین حال والدین باید از درمان‌های غیرضروری خودداری کنند و پول و زمانشان را بیهوده هدر ندهند.

وقتی درباره سلامت روان فرزندتان نگران می‌شوید، احتمالاً اعضای خانواده، دوستان و شاید حتی پزشک اطفال فرزندتان به شما بگوید که آرامش‌تان را حفظ کنید و صبر کنید تا این مشکلات به موازات رشد کودک برطرف شود. این توصیه گاهی اوقات به‌جا است و زمان همه چیز را حل می‌کند، اما گاهی هم باعث می‌شود که زمان مناسب برای درمان از دست برود.

زمان شروع درمان و مراجعه به مشاور

گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که منتظر ماندن برای شروع درمان ناراحتی‌های روان به هیچ وجه فکر خوبی نیست. اگر با مشکلات زیر مواجه شدید، بهتر است برای درمان اقدام کنید:

اختلال‌های تغذیه: هرچه کودک مدت بیشتری با اختلال‌های تغذیه زندگی کند، بهبود یافتن از این اختلال‌ها دشوارتر می‌شود. درمان زودهنگام می‌تواند جان کودک را نجات بدهد.
سابقه خانوادگی: اگر در خانواده‌تان سابقه بیماری روانی وجود دارد، باید بدانید که احتمال دچار شدن به فرزندتان به این اختلال بیشتر است. بنابراین به محض مشاهده علائم این اختلال به سرعت به مشاور مراجعه کنید

چه زمانی مشاوره کودک دریافت کنم؟
مدت زمانی که باید احساسات و رفتارهای نگران کننده فرزندتان یا علائمش را در نظر بگیرید، به سن کودک و مشکلی که فکر می‌کنید وجود دارد، بستگی دارد.

مشکلات رفتاری
اگر رفتار فرزندتان به بروز مشکلاتی مزمن در مدرسه دامن زده است یا زندگی خانوادگی‌تان را مختل کرده است، بهتر است از مشاور کمک بگیرید. رفتارهای خطرناک، انفجاری یا مخرب می‌تواند در اثر اضطراب، تروما و ناامیدی ناشی از مشکلات یادگیری تشخیص داده نشده ایجاد شده باشد.

وقتی علت اصلی رفتار کودک تشخیص داده شود، میتوان با بهره گیری از درمان‌های مناسب به کودک یاد داد که کنترل رفتارش را به دست بگیرد. کودکی که والدین یا آموزگارانش نمی‌توانند او را کنترل کنند، به کمک مشاور نیاز دارد. رفتارهای غیرقابل کنترل این مدل از کودکان به سلامت و رفاه کل خانواده آسیب می‌زند.

برای برطرف کردن مشکلات رفتاری باید از متخصص سلامت روانی مشاوره بگیرید که توانایی تشخیص و درمان اختلال‌های رفتاری را داشته باشد. می‌توانید از روانشناس رفتاری متخصص در مشکلات کودکان و نوجوانان، روانپزشک اطفال یا مددکار اجتماعی متخصص در زمینه درمان جوانان و نوجوانان مشاوره بگیرید.

مشکلات هیجانی
اگر مدتی طولانی است که فرزندتان به شدت مضطرب، ناراحت یا تحریک‌پذیر است و این مشکلات توانایی کودک را برای انجام دادن فعالیت‌های متناسب با سنش مختل کرده است، بهتر است از مشاور کمک بگیرید. کودکی که دائماً با اضطراب یا افسردگی شدید دست و پنجه نرم می‌کند، فقط رنج نمی‌کشد، بلکه بخش مهمی از دوران کودکی خود را نیز از دست می‌دهد. بنابراین بهتر است هر چه سریع‌تر به او کمک کنید، قبل از آن که او از هم‌سن وسالانش در رشد اجتماعی و تحصیلی عقب بیفتد.

به علاوه درمان زودهنگام از آن رو مهم است که هر چه کودک مدت طولانی‌تری با مشکلاتی مانند اضطراب زندگی کند، احتمال این که چنین مشکلاتی تاثیراتی نامطلوب بر رفتارش بگذارد، بیشتر می‌شود. کودک خردسالی که نمی‌تواند جدا از والدینش بخوابد، در دوران مدرسه به کودکی تبدیل می‌شود که نمی‌تواند به اردو یا خانه دوستانش برود. کودکی که از ترسی شدید در عذاب است، به نوجوانی تبدیل می‌شود که زندگی اجتماعی و هویتش حول پرهیز از عامل‌های تحریک کننده اضطراب شکل می‌گیرد.

آیا مشاوره با کودک شبیه مشاوره بزرگسال است؟
زبان کودک بازی و قصه است. پس باید برای درمان نیز با زبان کودک صحبت کنیم. در طی فرایند مشاوره کودک، مثل بزرگسال با منطق و نگارش با کودک صحبت نمی‌­شود؛ چرا که او هنوز توانایی تفکر منطقی را ندارد. نمی­‌شود با سوال و جواب­‌های متعدد از مشاوره با کودک نتیجه­‌ای بگیریم. معمولاً یا او خسته می­‌شود و یا از سوالات متعدد ما گیج خواهد شد. مشاوره کودک بسیار حساسیت بیشتری نسبت به کار با بزرگسال دارد. چراکه هرگونه اقدامی روی یک کودک، تمامی زندگی او را تحت الشعاع خود قرار می­‌دهد.

فرزندپروری، اولین قدم در درمان
اولین گام در بررسی مشاوره کودک و درمان او، بررسی مدل و شیوه فرزندپروری والدین است. مشاوران با بررسی نوع رابطه پدر و مادر و کیفیت رابطه آنها، متوجه مشکلاتی در شیوه فرزندپروری زوج‌­ها می­‌شوند. وقتی پدر و مادر اختلافات زیادی در زمینه تربیت فرزند باهم داشته باشند، اولین آسیب را به کودک خود وارد می­‌کنند. فرزندپروری به معنی نوع رابطه‌­ای است که والدین با فرزند خود دارند. میزان محبتی که والدین بخصوص مادر به کودک می­‌کند و درعین حال میزان کنترل و توقعی که از او دارند، نوع فرزندپروری خانواده را مشخص می­‌کند.

بازی درمانی در مشاوره کودک
یکی از روش­‌های موثر در مشاوره کودک، بازی درمانی است. جایی که در آن کودک تمامی نیازهای خودش را بیان می‌­کند و در قالب آن، از روحیات و خلق­وخوی خود سخن می­‌گوید، بازی است. در بازی درمانی به کودک فرصت داده می­‌شود تا احساسات، هیجانات، عواطف و افکار خودش را بیان کند. شدت احساساتی که کودکان در روند بازی درمانی از خودشان نشان می­‌دهند، واقعاً تعجب آور است. غم، خشم، نفرت، عشق و خجالت از جمله هیجاناتی هستند که کودک در واکنش به روند بازی و هم­بازی‌­های خود نشان می­‌دهد.

بازی درمانی نوعی مشاوره است که اصولاً برای درمان کودکان به کار برده می‌شود، چرا که ممکن است کودکان نتوانند احساسات و هیجانات خود را پردازش کنند یا مشکلاتشان را به وضوح به والدین یا بزرگسالان دیگر منتقل کنند.

اکثر مردم هنگام فکر کردن به بیماری‌های روحی به بزرگسالان فکر می‌کنند. استرس غلبه بر تعهدات شغلی و خانوادگی بعلاوه صورت هزینه‌ها می‌تواند به شدت موجب پریشانی شده و گاهی اوقات هم خود را به شکل اختلالات روانی نشان می دهد.

با این حال سلامت روحی کودک گاهی اوقات نادیده گرفته می‌شود. اکثر مردم تصور می‌کنند که کودکی زمان شادی است، و از این واقعیت که کودکان اغلب با استرس و اختلالات روان‌شناختی روبرو هستند آگاهی ندارند. در واقع بنابر گفته جراح ارشد، تقریبا 20 درصد کودکان در ایالات متحده هر ساله از نوعی بیماری روحی رنج می‌برند.

از آنجا که کودکان بطور معمول متفاوت از بزرگسالان فکر می‌کنند و با روش متفاوتی به دنیا نگاه می‌کنند، روان‌شناسان و مشاوران بزرگسال معمولی ممکن است برای درمان اختلالات روانی در کودکان دچار مشکل شوند.

اما مشاوره کودک یا جوانان نوعی از مشاوره است که بر درمان کودکان مبتلا به اختلالات روانی تمرکز می‌کند.

ممکن است کودکان مشکلات روانی و عاطفی مشابه با بزرگسالان را تجربه کنند. مشکلاتی مثل افسردگی، اضطراب، اختلال استرسی پس از آسیب روانی و اندوه. هرچند ممکن است علائم این اختلالات در کودکان متفاوت باشد. برای مثال کودکی که از اختلالات روحی مثل افسردگی رنج می‌برد ممکن است بجای آرام و ساکت شدن دچار برون‌ ریزی هیجانی و مشکلات رفتاری ظاهری شود.

مشکلات روحی و روانی کودکان ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. این دلایل ممکن است شامل مواردی مثل ملاقات با افراد جدید، طلاق، مرگ عزیزان، سوءاستفاده، فقر، مشکلات در مدرسه و مشکلات با همسن و سالان باشد. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی ‌بر اینکه بعضی از اختلالات روحی ارثی بوده و دارای عوامل ژنتیکی هستند.

کودک درمانی و مشاوره کودک را می شود توسط کودک، یکی از والدین یا هر دو و یا توسط بیشتر از یک عضو خانواده انجام داد. این اغلب توسط مشاور یا درمان‌گری که متخصص کار با کودکان است انجام می‌شود.

مشاوره کودک می‌توانند گستره وسیعی از مسائل و مشکلات در زمینه مشاوره را پوشش دهند که عبارتند از:

• طلاق یا جدایی والدین

• مرگ یکی از عزیزان

• شاهد بودن و یا تجربه کردن یک حادثه

• زورگویی

• سوءاستفاده جنسی

• سوءاستفاده عاطفی

• سوءاستفاده فیزیکی

• جابجایی کودک یا خانواده

• مصرف مواد مخدر یا اعتیاد در خانواده

هرچند که هدف از درمان کاهش و پرداختن به مشکلات است، اما در واقع تمرکز اصلی بر روی آینده است (به این معنی که کمتر به گذشته نگاه می‌کنیم و یا کمتر گذشته را پیش می‌کشیم) و به روش غیرکلامی در بخش‌های طولانی از زمان (مثلا بازی، مسابقه، هنر و غیره) انجام می شود.

علاوه بر این جلسات درمان ممکن است بر پنج هدف از مهمترین اهداف خاص شرایط تمرکز کند:

1- ایجاد عزت‌نفس در کودک

2- کمک به بهبود مهارت‌های ارتباطی کودک

3- تحریک رشد سالم و طبیعی

4- ایجاد روابط عاطفی مناسب

نوع درمان و تکنیک‌های مناسب برای کودکان به مراحل رشد آنها هم بستگی دارد. این تکنیک ها و انواع درمان در نظریه پیشگام اریک اریکسون در هشت مرحله از رشد روان‌شناختی آمده است. این نظریه در مشاوره کودک بطور معمول شناخته و پذیرفته شده است و کمک می کند تا بتوانیم تفاوت بین مسائل عادی متناسب با سن و علائم مسئله‌ ساز را بشناسیم.

هشت مرحله عبارتند از:

نوزادی:

اعتماد یا بی اعتمادی؛ در این مرحله نوزادان به حد زیادی از توجه و مراقبت از طرف والدین نیاز دارند، که این باعث می‌شود تا آنها اولین حس اعتماد یا بی اعتمادی خود را تجربه کنند.

اوایل کودکی:

لجباز و مستقل یا خجالتی؛ در این مرحله کودکان نوپا و کوچک استقلال خود را بدست می‌آورند، آنها دوست دارند تمامی کارها را خودشان به تنهایی انجام دهند. شخصیت منحصربفرد خود را پیدا کرده و بداخلاقی و لجبازی را شروع می کنند.

سال‌های پیش‌دبستانی:

نوآوری یا احساس گناه؛ کودک در این مرحله درباره قوانین و هنجارهای اجتماعی آموزش می بیند؛ یاد می گیرد که چه رفتارهایی خوب و چه رفتارهایی بد است. تخیل کودک دقیقا از همین نقطه شروع می شود. در عین حال لجبازی و بداخلاقی مرحله قبلی احتمالا ادامه پیدا می کند. روش اعتماد کردن بزرگسالان به کودک، آنها را تشویق می‌کند که بطور مستقل عمل کنند، و تصمیم بگیرند. در اینصورت کودک در مورد انجام هر کار نادرست احساس گناه می کند، و در واقع متوجه می شود که کار او خوب بوده یا نه.

سن دبستان:

سخت‌کوشی یا تنبلی؛ در این مرحله کودک روابط مهمی با همسالان خود ایجاد می‌کند، دوستان زیادی پیدا کرده و به احتمال زیاد فشار ناشی از تحصیل را هم احساس می‌کند؛ مسائل مربوط به سلامت روحی کودک از جمله افسردگی، اضطراب، ADHD و دیگر مشکلات ممکن است از همین مرحله شروع شود.

بلوغ:

شناسایی شخصیت یا سردرگمی؛ سن بلوغ! سخت ترین مرحله رشد برای کودکان. همه ما کم و بیش در مورد این مرحله از رشد اطلاعاتی داریم. در این مرحله نوجوان به بالاترین سطح از استقلال دست پیدا می کند، شخصیت خود را می شناسد و می‌سازد. مشکلات در ارتباطات با دیگران و تغییرات ناگهانی عاطفی و فیزیکی در این مرحله از رایج ترین مشکلات هستند.

کودکان ما در هر سنی می توانند دچار مشکلات روحی یا افسردگی مختص سن خود شوند. مشاوره کودک بحث بسیار مهمی بوده که ممکن هست تا بحال آن را نادیده گرفته باشیم. شاید بهتر باشد در مورد چالش های رفتاری رایج در سن کودک خود بیشتر تحقیق کنیم تا اگر با مشکلی روبرو شدیم توانایی شناخت و حل آن را داشته باشیم.

بعد از خواندن این مطلب ممکن است احساس کنید که کودک شما مشکلی دارد که برای سن و سال او عادی نیست و شاید نیاز به مشاوره کودک داشته باشد.

اگر در تهران هستید، در زیر لیستی از بهترین مراکز مشاوره در تهران گردآوری شده است

هر زمانی که احساس کردین گفتار و رفتار فرزندتان تغییر کرده است می توانید به دکتر روانشناس کودک مراجعه کنید. تخصص روانشناس کودک، مربوط به رفتار کودک است و حوزه فعالیتشان درباره کودک، اختلالات کودک، شناخت کودکان و نحوه برخورد با آنها و آموزش ارتقا هوش هیجانی و هوش فردی است.

همچنین دکتر روانشناس کودک می تواند، رفتارهایی که از منظر والدین کودک عجیب است را با مصاحبه و ارزیابی در مورد خود کودک، شرایط خانوادگی و علایق کودک تحت بررسی قرار بدهند. همچنین تغییر رفتار را در کودک به حالتی که کودک از آن خشنود باشد و احساس رشد کند، در رفتارش ایجاد نمایند. در واقع یک دکتر روانشناس کودک نیازی به حرف زدن مداوم با کودک برای تغییر رفتارش ندارد؛ زیرا هم کودک قدرتی برای تحلیل و شنیدن حرف ها ندارد و هم صحبت کردن در او اثری ندارد. برای همین معمولا از روش هایی مانند بازی درمانی استفاده می شود.

بازی درمانی شناختی رفتاری

یکی از مؤثرترین راهکارهای روانشناسان کودک در ایجاد یک رفتار جدید و یا خاموش کردن رفتار اشتباه، بازی درمانی است. بازی درمانی به نحوی است که پس از تشخیص دکتر روانشناس کودک که کودک چرا و به چه دلیل چنین رفتاری را دارد، برای حذف رفتار اشتباه بهکار میرود و یا در موارد مشابه برای ایجاد یک رفتار صحیح به همان شیوه، رفتار را در پروسه بازی به کودک می آموزد.

یکی از بیشترین مشکلات والدین با کودکان امروزی،اضطراب کودکان و سطحی از بیش فعالی، اوتیسم و اختلال نافرمانی مقابله ای است که کودک دچار آن میشود. معمولا برای پایین آوردن سطح اضطراب خود به رفتارهایی از قبیل ناخن خوردن، جیغ زدن، پرت کردن اشیا، حرف شنوی نداشتن و گریه های مداوم میپردازد. البته با بررسی ریشه خانوادگی به وسیله دکتر روانشناس کودک باید به این موضوع پرداخت که اضطراب و سطحی از آن ریشه ارثی دارد و یا خیر. همچنین معمولا در هر دو صورت، چه ریشه ژنتیکی داشته باشد و چه در کودک به دلایل محیطی ایجاد شده باشد، یا تربیت والدین بد باشد، می توان با بازی هایی که سطح اضطراب کودک را می سنجد و پس از آن بازی هایی که میتواند سطح اضطراب را پایین بیاورد، به وسیله روانشناس کودک، به بهبود رفتار کودک پرداخت.

اختلالات در کودکان و پیدا کردن نوع اختلال در کودک و ریشه آن و پس از آن درمان اختلال در کودکان بسیار مهم است.

اختلال بیش فعال و کمبود توجه

یکی از اختلالات شایع در کودکان، اختلال بیش فعالیاست. به نحوی که کودک تمرکز کافی برای انجام هیچ کاری ندارد، رفتارهای پر تحرک دارد و بیش از چند دقیقه نمیتواند ثابت بماند و فعالیتی ثابت را دنبال کند.

اختلال بیش فعالی و کمبود توجه در کودکان امروز باعث نگرانی بسیاری از والدین شده است. که در درس خواندن، معاشرت کردن، بازی های کودکانه و نحوه ارتباط برقرار کردن با اطرافیان مشکل ایجاد میکند. در این اختلال، مراجعه به دکتر روانشناس کودک و تشخیص صحیح اختلال و مصرف دارو به تجویز روانپزشک، مؤثر میباشد. اما والدین باید توجه داشته باشند که تشخیص روانشناس در شناخت اختلال بسیار مهم است.

چیزی که امروزه برای پدر و مادر ها هراس آور می باشد، این است که کودکمان را باید به نزد روانشناس ببریم. اما باید بدانیم که روانشناسان کودک تنها با تشخیص درست و به موقع و روش های درمانی مخصوص کودکان مثل بازی درمانی، قصه درمانی یا گفتار درمانی به کمک کودک می آیند تا در آینده بتواند حال بهتری را تجربه کنند.

کودکانی که با سهل انگاری والدین مواجه میشوند، نه تنها کودکی خوب و بدون دردسری را تجربه نمیکنند که در کنار آن نیز بزرگسالی همراه با رنج و مشکلات فراوان و اختلالات جدید را دنبال میکنندhttps://draleyasin.com/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF%D8%9F.