خورشید چقدر بزرگ است

خورشید تنها ستارهٔ سامانهٔ خورشیدی است و در مرکز آن جای دارد. خورشید یک کُرهٔ کامل است که از پلاسمای داغ ساخته شده‌است و در میانهٔ آن میدان مغناطیسی برقرار است.این ستاره که قطری نزدیک به ۱٬۳۹۲٬۰۰۰ کیلومتر دارد، سرچشمهٔ اصلی نور، انرژی، گرما و زندگی بر روی زمین است. خورشید نخستین جسم در سامانهٔ خورشیدی بر پایهٔ جرم و حجم می‌باشد.

خورشید، به تنهایی 99.86 درصد از جرم کل منظومه شمسی را به خود اختصاص داده است. البته نیازی به گفتنش نیست، حقیقتاً غول آساست. اما در ادامه متوجه خواهید شد که در مقابل تعدادی از ستارگان دیگر یک ستاره ی بسیار بسیار کوچک محسوب می شود.

جرم خورشید، ۲‎×۱۰۳۰ کیلوگرم است؛ البته می دانم که به خاطر سپردن چنین عددی آسان نیست اما در مقام مقایسه، جرم خورشید 333 هزار برابر زمین است. در حالیکه زمین از سنگ تشکیل شده، خورشید تقریباً از هیدروژن و هلیوم؛ یعنی 2 عدد از سبک ترین عناصر هستی ساخته شده است.

قطر خورشید در حدود 1.4 میلیون کیلومتر است (محیطش در حدود 4.4 میلیون کیلومتر است). می توانید 109 زمین را چسبیده به هم در کنار یکدیگر قرار دهید تا قطر خورشید پر شود. مساحت خورشید به حدی بزرگ است که می توانید در حدود 1.3 میلیون زمین را درون آن جای دهید! بله … خورشید واقعا بزرگ و با ابهت است که زمین در مقایسه با آن یک شی کوتوله و بسیار ریز محسوب می شود.

اما خورشید ما در مقایسه با ستارگان دیگر یک ستاره ی متوسط یا حتی بسیار کوچک محسوب می شود. یکی از این ستاره‌های عظیم اتا کارینا نام دارد؛ اتا کارینا یک سیستم ستاره‌ای در صورت فلکی شاه‌تخته است که تقریباً 7500 تا 8000 سال نوری با خورشید فاصله دارد و 5 میلیون بار درخشان تر از خورشید است. اتا کارینا با چشم غیر مسلح آبی رنگ به نظر می‌رسد. زیرا دمای سطح آن شش بار داغ‌تر از خورشید ماست. در ویدئوی کوتاه زیر که زیرنویس فارسی دارد، اندازه ی زمین و خورشید با تعدادی از ستارگان و بزرگ ترین ستاره ی کشف شدۀ کیهان مقایسه شده است.
حتی بزرگتر از اتا کارینا، ستاره‌ای با نام ابط‌الجوزا است که 640 سال نوری از زمین فاصله دارد. این ستاره هشتمین ستاره درخشان در آسمان شب است و آنقدر بزرگ و درخشان میباشد که در آسمان تمیز شب براحتی می‌توان آن را با چشم غیرمسلح دید. ابط الجوزا ستاره غول پیکری است که قطر آن در حدود یک میلیارد و 600 میلیون کیلومتر است، یعنی قطر آن بیش از 1100 برابر قطر خورشید است.

ستاره‌شناسان تخمین می‌زنند که ابط‌الجوزا 300 برابر بزرگتر از اتا کاریناست. آنها معتقدند که اگر این ستاره به جای خورشید در منظومه شمسی قرار می‌گرفت، در جا سیارات عطارد، ناهید، مریخ و زمین را می‌بلعید و تا مدار سیاره مشتری پیش روی می کرد.
اما بزرگی ستارگان غول پیکر به همین جا ختم نمی شود، بزرگ ترین ستاره کشف شده کیهان وی وای سگ بزرگ(VY Canis Majoris) نام دارد و در صورت فلکی کلب واقع شده است. این ستاره ی فرا غول سرخ ۵۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و یک میلیارد برابر خورشید است.

نور خورشید چگونه به وجود می‌آید؟
این فرآیند یعنی تولید نور خورشید که از نظر فنی به عنوان همجوشی هسته ای شناخته می‌شود مقدار باورنکردنی از انرژی را به صورت نور و گرما آزاد می‌کند.

انفجار نهایی یک ستارهٔ سنگین را ابرنواختر می‌نامند، ولی خورشید هیچ‌گاه چنین انفجاری را تجربه نخواهد کرد؛ زیرا کمترین جرم مورد نیاز برای رخداد یک ابرنواختر، هشت برابر جرم خورشید است. از نظر شیمیایی سه-چهارم جرم خورشید را هیدروژن و باقی‌ماندهٔ آن را بیشتر هلیم می‌سازد. پس از هیدروژن و هلیم، دیگر عنصرهای سازندهٔ خورشید عبارتند از: اکسیژن، کربن، نئون و آهن و غیره، این عنصرها سازندهٔ ۱٫۶۹٪ از جرم خورشید هستند که این مقدار خود ۵٬۶۲۸ برابر جرم زمین است.

خورشید در رده‌بندی ستارگان بر پایهٔ رده‌بندی طیفی، در دستهٔ G2V جای دارد و به‌صورت غیررسمی با نام کوتولهٔ زرد-نارنجی از آن یاد می‌شود. چون پرتوهای پیدای خورشید در طیف زرد-سبز شدیدتر است، (هر چند که رنگ آن از سطح زمین، لابد سفید دیده شود) ولی وجود پراکندگی نور آبی در جو، علت زرد دیده‌شدن آن است (پراکندگی رایلی). همچنین در برچسب رده‌بندی طیفی، G2، گفته شده که دمای سطح خورشید نزدیک به ۵۷۷۸ کلوین (۵۵۰۵ سانتیگراد) است و در V گفته شده‌است که خورشید مانند بیشتر ستارگان، یک ستارهٔ رشتهٔ اصلی است و در نتیجه انرژی خود را از راه همجوشی هسته‌ای هسته هیدروژن به هلیم فراهم می‌کند و در هر ثانیه، در هستهٔ خود، ۶۲۰ میلیون تُن هیدروژن را دچار همجوشی می‌کند. در دوره‌ای کیهان‌شناسان می‌گفتند که خورشید نسبت به دیگر ستارگان، ستاره‌ای کوچک و ناچیز است، ولی امروزه بر این باورند که خورشید از ۸۵٪ ستارگان کهکشان راه شیری درخشان‌تر است. چون بیشتر آن‌ها کوتوله سرخ هستند.بزرگی قدر مطلق خورشید ۴٫۸۳+ است. البته چون خورشید نزدیک‌ترین ستاره به زمین است، به همین دلیل، خورشید درخشان‌ترین جرم در آسمان دانسته می‌شود و قدر ظاهری آن ۲۶٫۷۴- است. تاج خورشیدی پیوسته در حال پراکندن بادهای خورشیدی در فضا است. این بادها، جریان‌هایی از ذره‌های باردارند که تا فاصله‌ای نزدیک به ۱۰۰ واحد نجومی توان دارند. حباب‌های ساخته شده در محیط میان‌ستاره‌ای که در اثر بادهای خورشیدی ساخته شده‌اند، بزرگترین سازهٔ پیوستهٔ پدید آمده در منظومهٔ خورشیدی‌اند.

هم‌اکنون خورشید در حال سفر از میان ابر میان‌ستاره‌ای محلی در ناحیهٔ حباب محلی در لبهٔ بازوی شکارچی از کهکشان راه شیری است. از میان ۵۰ ستاره‌ای که تا شعاع ۱۷ سال نوری، در همسایگی زمین قرار دارند، (نزدیک‌ترین آن‌ها یک کوتولهٔ سرخ به نام پروکسیما قنطورس است که ۴٫۲ سال نوری فاصله دارد) از دیدگاه جرم، خورشید رتبهٔ چهارم را در میان آن‌ها دارد. اگر از قطب شمالی کهکشان نگاه کنیم، خورشید به صورت ساعت‌گرد به گرداگرد مرکز کهکشانی راه شیری در گردش است و از آن نقطه نزدیک به ۲۴٬۰۰۰ تا ۲۶٬۰۰۰ سال نوری فاصله دارد، انتظار می‌رود که این گردش ۲۲۵ تا ۲۵۰ میلیون سال دیگر به پایان برساند و دور خود را کامل کند. از آنجایی که کهکشان ما نسبت به تابش زمینهٔ کیهانی (CMB) در راستای صورت فلکی مار باریک با سرعت ۵۵۰ کیلومتر بر ثانیه در حرکت است، در نتیجه سرعت به‌دست آمده برای خورشید نسبت به CMB در راستای صورت‌های فلکی پیاله یا شیر، ۳۷۰ کیلومتر بر ثانیه می‌شود.

فاصلهٔ متوسط خورشید از زمین نزدیک به ۱۴۹٫۶ میلیون کیلومتر است (یک واحد نجومی). البته این فاصله در هنگامه‌های گوناگون حرکت زمین به گرد خورشید (در نقطه‌های اوج و حضیض) در ماه‌های ژانویه تا ژوئیه فرق می‌کند. در این فاصلهٔ میانگین، نور پس از ۸ دقیقه و ۱۹ ثانیه از خورشید تا زمین سفر می‌کند. می‌توان گفت انرژی آمده از نور سفید خورشید، باعث ادامهٔ فرایند نورساخت، به وجود آمدن اقلیم و آب و هوای زمین و در نتیجه، فراهم‌کنندهٔ زندگی برای همهٔ جانداران روی زمین است.نقش برجستهٔ خورشید بر وضعیت زمین از سال‌های دور، از دوران پیشاتاریخ برای انسان شناخته شده بود، به همین دلیل برای بسیاری از فرهنگ‌ها خورشید به عنوان یک خدا به خورشید نگاه می‌کرده‌اند. پیشرفت دانش از چیستی خورشید با کندی بسیار همراه بوده، تا آنکه در سدهٔ ۱۹ میلادی آگاهی اندکی از مواد سازندهٔ خورشید و منبع انرژی آن بدست آمد. تلاش برای آگاهی بیشتر از خورشید همچنان ادامه دارد، زیرا همچنان شماری از پدیده‌ها و رفتارهای بدون توضیح علمی در خورشید دیده می‌شود.