امروزه واکسن درمانی آلرژی و یا واکسن آلرژی یکی از مباحث بسیار با اهمیت در میان افراد مبتلا به یکی از بیماری های آلرژیک می باشد. در ادامه سعی می گردد به زبان ساده این روش درمانی به تفصیل شرح داده شود! اما به طور کلی مناسب است که پیش از ورود به بحث بیماری آلرژی و شیوع آن شرح داده شود.

بیماری آلرژی شایع ترین اختلال سیستم ایمنی بدن انسان می باشد! بیماری های آلرژیک از مهمترین چالش های بهداشتی در سراسر جهان به شمار آمده و هرساله میلیاردها دلار برای مراقبت های پزشکی بیماران مبتلا به آلرژی در کشورهای مختلف هزینه می شود! 

نتایج تحقیقات نشان داده است در دهه های اخیر شیوع ابتلا به بیماری های آلرژیک در کودکان و بزرگسالان بخصوص در کشورهای صنعتی افزایش چشمگیری داشته و پیش بینی می شود با توجه به افزایش آلاینده های صنعتی و بیولوژیک در جهان، در آینده نزیک تا حدود ۳۰ درصد مردم در سراسر جهان به یکی از بیماری های آلرژیک مبتلا شوند!

بیماری آلرژی فصلی (رینیت آلرژیک، آلرژی بینی) شایع ترین بیماری آلرژیک در جهان است! تخمین زده شده است مراقبت های پزشکی بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک، فقط در کشور آمریکا، سالانه حدود ۶ تا ۱۱ میلیارد دلار هزینه بر دوش سیستم بهداشتی این کشور قرار داده است. بیماری آسم یکی دیگر از شایع ترین بیماری های آلرژیک تنفسی در کودکان و بزرگسالان به شمار می آید.

شیوع آسم در کشورهای اروپایی بخصوص انگلستان بسیار بالا می باشد (از هر حدود ۱۱ کودک یک کودک و از هر ۱۲ فرد بالغ یک نفر به آسم مبتلا است). همچنین در ایران نیز آمارها حاکی از افزایش شیوع بیماری آسم در کودکان بوده است.

درمان آلرژی

به طور کلی سه راه اصلی برای درمان آلرژی وجود دارد: پیشگیری از تماس با ماده حساسیت زا (آلرژن)، درمان دارویی برای کاهش علائم و عوارض واکنش های آلرژیک و واکسن درمانی آلرژی (ایمنی درمانی اختصاصی با آلرژن). در افراد مبتلا به رینیت آلرژیک (آلرژی فصلی و در طول سال) که به هر دلیلی نمی توانند از تماس با گرده ها دوری کنند و همچنین بدلیل عوارض جانبی زیان آور احتمالی ناشی از مصرف مداوم داروهای آنتی هیستامین و یا کورتیکواستروئیدها، امروزه از واکسن درمانی آلرژی به عنوان یک راهکار درمانی کارآمد استفاده می شود.

به طور کلی واکسن درمانی آلرژی بر اساس تجویز مقادیر افزایش یابنده مواد حساسیت زا  به بیماران آلرژیک برای برقراری حالت بی پاسخی یا تحمل می باشد. واکسن درمانی آلرژی در ایران به طور معمول به دو طریقه زیرجلدی و یا زیر زبانی انجام می شود. برای آگاهی از جزئیات این روش ها به نوشتار ایمنی درمانی یا ایمونوتراپی برای درمان آلرژی مراجعه نمایید.

تعریف ساده از واکسن درمانی آلرژی

واکسن درمانی آلرژی که در حقیقت ایمنی درمانی (ایمونوتراپی) آلرژی نام دارد، در ایران به “واکسن آلرژی” شناخته می شود. واکسن درمانی آلرژی به عنوان یکی از راهکارهای درمانی بعضی از بیماری های آلرژیک بویژه آلرژی های تنفسی (آلرژی فصلی یا آسم) محسوب می گردد و می تواند در صورت موفقیت آمیز بودن، شخص را از ابتلا به عوارض شدید و آسیب رسان ناشی از تماس با مواد حساسیت زا (آلرژن ها) مصون نگاه دارد.

شایان ذکر است این روش درمانی به طور معمول برای درمان آلرژی های غذایی مورد استفاده قرار نمی گیرد! در حال حاضر در ایران و سایر مناطق جهان اغلب واکسن درمانی آلرژی برای بیماران حساس به مواد حساسیت زایی مانند گرده گیاهان، هیره (مایت) گردوغبار منزل، سم نیش حشرات، اسپور قارچ ها و کپک ها و یا آلرژن های حیوانات خانگی، مورد استفاده قرار می گیرد.

آنچه باید پیش از شروع  واکسن درمانی آلرژی بدانید!

• دوره درمانی این روش نسبتا طولانی بوده و ممکن است بین ۳ تا ۵ سال و یا بیشتر به طول انجامد!
• برای گرفتن نتایج رضایت بخش از واکسن درمانی آلرژی باید دوره درمان، به صلاحدید پزشک معالج به طور کامل طی شود.
• هزینه درمانی این روش نسبتا بالا بوده و پیش از شروع درمان توصیه می شود برآوردی از کل هزینه ها انجام شود.
• در ارتباط با واکسن درمانی آلرژی برای بیماران حساس به گرده گیاهان، با توجه به تفاوت های بین گونه های گیاهان در ایران و کشورهای سازنده محصولات مورد استفاده در این شیوه درمانی، متاسفانه در موارد نسبتا قابل توجه نتایج بدست آمده از انجام واکسن درمانی آلرژی، رضایت بخش نیست!
• باید برای انجام واکسن درمانی آلرژی حتما تحت نظر پزشک متخصص آسم و آلرژی قرار گیرید و درصورت صلاحدید پزشک معالج، معتبرترین مرکز درمانی را برای درمان انتخاب نمایید.
• برای انتخاب مرکز درمانی معتبر جهت انجام واکسن درمانی آلرژی با پزشکان متخصص آسم و آلرژی مشورت نموده و از بیماران تحت درمان مراکز درمانی مزبور، راهنمایی بگیرید!
• با توجه به تداخل دارویی احتمالی، باید پزشک معالج خود را از دریافت هرگونه داروی شیمیایی و یا مکمل دارویی و گیاهی آگاه سازید.
• بیمار باید پیش از شروع درمان، پزشک معالج خود را از وجود هرگونه بیماری بخصوص قلبی و یا ریوی آگاه سازد.
• درصورتی که تصمیم به باردار شدن دارید باید پیش از آغاز روند درمان، پزشک معالج خود را مطلع نمایید.

مراحل انجام واکسن درمانی یا ایمنی درمانی آلرژی

به طور کلی برای انجام واکسن درمانی آلرژی مراحلی زیر نظر پزشک متخصص باید طی شود که در ادامه به طور اجمال به این مراحل اشاره خواهد شد:

• بررسی سابقه پزشکی بیمار، سابقه آلرژی در بیمار و خانواده او، معاینات بالینی
• انجام آزمایش پوستی و خونی برای شناسایی عامل ایجاد آلرژی (برای آگاهی از جزئیات این آزمایش ها به نوشتار آزمایش های رایج خونی و پوستی برای  تشخیص بیماری های آلرژیک مراجعه نمایید).
• بررسی نتایج و معیارهای لازم برای شروع واکسن درمانی آلرژی توسط پزشک متخصص
• انجام واکسن درمانی آلرژی. برای رسیدن به نتایج مناسب و اثربخش،  برنامه واکسن درمانی آلرژی به طور معمول در دو فاز انجام می شود:

مرحله اول: فاز افزایش تدریجی (Buildup)

در این فاز که ممکن است ۳ تا ۶ ماه به طول انجامد، به طور تدریجی مقادیر افزایش یابنده  از ماده حساسیت زا (آلرژن) به بدن فرد بیمار به طریقه زیرجلدی و یا زیرزبانی وارد می شود. در این فاز آلرژن ۱ تا ۳ بار در هفته برای بیمار تجویز می شود. شایان ذکر است در بعضی موارد پزشک متخصص ممکن است مدت زمان این مرحله را با افزایش دفعات تجویز آلرژن به بدن کوتاه تر نماید.

مرحله دوم، فاز نگهداری (Maintenance)

در این فاز که به طور کلی ممکن است از ۱ تا ۵ سال (به صلاحدید پزشک متخصص) و یا بیشتر به طول انجامد بیمار در ماه یک بار آلرژن را دریافت می کند. اغلب در این مرحله میزان آلرژن افزایشی نخواهد داشت.

عوارض احتمالی واکسن درمانی آلرژی

اکثربیماران مشکل خاصی در ارتباط با دریافت مواد حساسیت زا در خلال واکسن درمانی آلرژی ندارند. اما به هر حال بدلیل آنکه در این شیوه درمانی برای بیمار به طریقه زیرجلدی و یا زیرزبانی مقادیری از آلرژن حساسیت زا تجویز می شود. بنابراین در بعضی از بیماران ممکن است واکنش های آلرژیک به شرح ذیل بروز یابند. به همین دلیل ضروری است بعد از تجویز آلرژن، فرد بیمار تا حدود ۳۰ دقیقه در مطب پزشک متخصص یا مرکز درمانی بماند تا در صورت بروز واکنش های آلرژیک احتمالی به سرعت مراقبت های پزشکی برای بیمار انجام شود.

واکنش های موضعی

شایع ترین واکنش ها شامل قرمزی، تورم یا خارش در محل تزریق می باشند. این واکنش ها به طور معمول مدت کوتاهی بعد از تزریق ایجاد شده و بعد برطرف می شوند. درصورت تجویز ماده حساسیت زا به طریقه زیرزبانی، این واکنش ها ممکن است در اطراف و یا در داخل حفره دهان و یا در ناحیه گلو ایجاد شوند.

واکنش های سیستمیک

در بعضی موارد ممکن است بعد از دریافت آلرژن به صورت زیرجلدی و یا زیر زبانی علائمی مانند عطسه، گرفتگی بینی و کهیر بروز یابد. احتمال بروز واکنش های شدیدتر مانند تورم گلو، خس خس سینه و یا تنگی نفس نیز وجود دارد!

آنافیلاکسی

در موارد نادر ممکن است در بعضی از بیماران واکنش شدیدی مانند واکنش آنافیلاکسی (کاهش ناگهانی فشارخون و تنگی نفس) نیز بروز نماید.

نکته مهم: برای کنترل عوارض و و اکنش های آلرژیک در واکسن درمانی آلرژی، به طور معمول پزشک متخصص از داروهای آنتی هیستامین، کورتیکواستروئیدی و یا در موارد بسیار شدید از آدرنالین (اپی نفرین) استفاده می کند.

نتایج یک واکسن درمانی آلرژی موفق!

درصورت موفقیت آمیز بودن روند واکسن درمانی آلرژی در بیمار، در سال اول عوارض و علائم بیماری کاهش یافته و در صورت ادامه روند درمان در سالهای بعد واکنش های آلرژیک به میزان قابل توجه ای کنترل و کاهش خواهد یافت. در صورت موفقیت آمیز بودن واکسن درمانی آلرژی در بیمار، اغلب با قطع روند درمان علائم و عوارض باز نخواهند گشت!  ویا اینکه علائم به صورت خیلی خفیف بوده و نیاز بیمار به مصرف دارو به طور چشمگیری کاهش خواهد داشت.

البته در بعضی موارد بیمار مجبور به ادامه روند درمانی برای مدت طولانی تری بوده تا بدین شکل عوارض و علائم بیماری تحت کنترل قرار گیرند.

تهیه و تدوین: تیم محتوای شبکه جامع آلرژی

منابع:

۱- Myoclinic

۲- آکادمی آسم، آلرژی و ایمونولوژی آمریکا

۳- …https://www.webmd.com/allergies

۴- کالج آسم، آلرژی و ایمونولوژی آمریکا

 ۵- …http://www.aaaai.org/about-aaaai

به افرادی که آلرژی شدید دارند واکسن کرونا زده نمی‌شود

دو نفر از میان چند صد بیماری که پس از تایید واکسن کرونا در بریتانیا واکسینه شدند، به این واکسن حساسیت نشان دادند. مقام‌های بهداشتی بریتاینا تصمیم گرفتند فعلا از واکسیناسیون افراد دارای آلرژی خودداری کنند.

تنها دو روز از آغاز واکسیناسیون شهروندان بریتانیا برای ایمنی در برابر ویروس کووید ۱۹ می‌گذرد و مقام‌های بهداشتی این کشور اولین هشدار را داده‌اند: «افرادی که آلرژی شدید دارند بهتر است فعلا واکسینه نشوند.»

 بریتانیا اولین کشور در جهان است که مجوز تزریق واکسن کرونای شرکت دارویی بیون‌تک فایزر را داده و در روز اول چند صد نفر واکسینه شده‌‌اند. از میان آنها دو نفر واکنش آلرژیک نشان داده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

هشدار برای مبتلایان به آلرژی

مقام‌های بهداشتی بریتانیا این تصمیم را اقدامی پیشگیرانه می‌دانند، چرا که واکسیناسیون دیگر شهروندان مبتلا به آلرژی با واکسن تازه تولید شده، می تواند به واکنش‌های مشابهی منجر شود که در مورد دو کارمند اداره بهداشت ملی بریتانیا (NHS) دیده شد. البته این دو نفر حتی قبل از واکسیناسیون نیز دچار واکنش‌های آلرژیک بودند. آنها به گفته رئيس اداره یاد شده بهبود یافته‌اند.

واکنش‌های آلرژیک خطرناک

مبتلایان به آلرژی باید مراقب باشند. خصوصا کسانی که قبلا دچار شوک «آنافیلاکتیک» (واکنش آلرژیک شدید بدن) در برابر غذا، دارو یا واکسیناسیون شده‌اند. شوک آنافیلاکتیک حتی می تواند به مرگ منجر شود و قوی ترین واکنش آلرژیک شناخته شده است.

هنگام بروز این شوک دو یا چند ارگان‌ بدن واکنش نشان می دهند؛ دستگاه تنفسی و پوست، دستگاه گوارش و در بسیاری از موارد دستگاه قلبی و عروقی. واکنش شدید بدن معمولا به طور ناگهانی اتفاق می افتد و وضعیت فرد مبتلا می تواند در مدت زمان بسیار کوتاهی بدتر شود. شوک آنافیلاکتیک یک وضعیت اورژانس جدی تلقی می شود.

داده‌های پزشکی لازم برای واکسیناسیون افراد  

افرادی دارای حساسیت، بسته به درجه آن، ممکن است واکنش های مختلفی مانند التهاب پوست، دشوار شدن تنفس و یا متورم شدن زبان نشان دهند. البته همه این علائم با پیامدهای پیچیده همراه نیستند و لزوما به تهدیدی جدی منجر نمی‌شوند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

با این حال مقام‌های بهداشتی بریتانیا از تمامی افرادی که به نوعی از آلرژی رنج می برند خواسته‌اند پیش از واکسیناسیون کرونا صریحا به این خطر اشاره کنند. این افراد بسته به سابقه آلرژی، نباید در ابتدا واکسینه شوند. 

در همین زمینه:

مادربزرگ ۹۰ ساله نخستین دریافت‌کننده واکسن کرونا در بریتانیا

بریتانیا به عنوان نخستین کشور جهان تزریق گسترده واکسن کووید۱۹، محصول بیون‌تک و فایزر، را آغاز کرد. سالمندان و اعضای کادر درمان و پزشکی در اولویت دریافت این واکسن قرار دارند. تزریق واکسن اجباری نیست.  

طرح شش مرحله‌ای واکسینه کردن مردم آلمان در برابر کرونا

انستیتو روبرت کخ آلمان توصیه کرده است که شهروندان به ترتیب فهرستی معین و در شش دسته واکسینه شوند. چه کسی به کدام گروه تعلق دارد، کدام سدت‌ها دارای اولویت بیشتری هستند و در آینده چه رخ می‌دهد؛ یک شمای کلی.  

احتکار کشورهای مرفه بقیه جهان را از واکسن کرونا محروم می‌کند

کشورهای ثروتمند تا پایان سال آینده به میزان سه برابر جمعیت خود واکسن کرونا سفارش داده‌اند و این دسترسی میلیاردها نفر در کشورهای کم‌درآمد به این واکسن را تا سال‌ها بسیار محدود می‌کند.  

• تاریخ 11.12.2020
• کلیدواژه‌ها واکسن کرونا, واکنش آلرژیک به واکسن کرونا
• نظرات شما: برای ما ایمیل بفرستید
• چاپ چاپ مطلب
• لینک کوتاه شده https://p.dw.com/p/3maAo

• انجام موفقیت آمیز درمان آسم با روش تزریق واکسن آلرژی

  در مرکز آموزشی - درمانی قدس انجام شد

  برای اولین بار در استان قزوین، درمان آسم با روش تزریق واکسن آلرژی (ایمنوتراپی) توسط دکتر سیّد محمد فتحی، فوق تخصص آسم، آلرژی و ایمونولوژی بالینی در کلینیک آلرژی مرکز آموزشی - درمانی قدس (در شهر قزوین) با موفقیت کامل انجام شد.

  دکتر فتحی درباره این روش درمانی گفت: ایمنوتراپی، یکی از روش های شناخته شده و رایج در درمان بیماری های آلرژی و تنفسی، مانند: آسم و حساسیّت بینی می باشد و از این روش درمانی، برای مداوای بیماران با علائم شدید استفاده می­شود. وی تأکید کرد که از این روش، هنگامی که درمان های دارویی رایج، نتیجه مناسب ندهد و یا به دلیل مصرف مداوم و زیاد دارو، عوارض دارویی پیدا شود، استفاده می شود.

  ایشان در مورد بیماری که با تزریق واکسن آلرژی مداوا شد، اظهار کرد: بیمار، بانویی 30 ساله بود که سال گذشته با علایم آسم و رینیت آلرژیک شدید به این مرکز مراجعه کرد و علاوه بر اینکه درمان دارویی­اش، نتیجه نداد، به دلیل مصرف کورتون خوراکی (برای کنترل آسم) دچار چاقی و افزایش فشار خون نیز شده بود. وی ادامه داد: هنگامی که بیمار مورد ارزیابی قرار گرفت، علایم آسم شدید و کنترل نشده را داشت و کیفیت زندگی وی به شدّت تحت تأثیر بیماری قرار گرفته بود.

  دکتر فتحی بیان کرد: چون بیمار مذکور به طور کامل، نا امید شده بود و به گونه­های علف های هرز (با تست پوستی) حساسیّت نشان داده بود؛ از این رو تصمیم به درمان بیمار با روش تزریق واکسن آلرژی، گرفته شد.

  ایشان در مورد چگونگی و نتایج درمان این بیمار، ضمن اذعان به اینکه خوشبختانه به کمک این روش درمانی (بعد از گذشت دو ماه) علایم بهبود در بیمار ظاهر شد؛ عنوان کرد: علایم بیماری به طور محسوسی کاهش یافت؛ درمان دارویی بیمار قطع شد و اکنون، بیمار بهبود کامل یافته و از نتیجه درمان، رضایت کامل دارد.

  دکتر فتحی به طور کوتاه در مورد این روش درمانی، گفت: طبق برنامه­ای مدوّن، واکسن عامل حساسیت زا با مقادیر بسیار اندک برای بیمار تجویز می شود و در مدت چند هفته (و یا چند ماه) میزان آن، به تدریج افزایش می یابد تا به مقدار حدّ لازم تعیین شده برسد. وی افزود:با این کار سیستم ایمنی بدن بیمار نسبت به این عامل تحمل پیدا می کند و پاسخ آلرژی خاموش می شود.

  این فوق تخصص آسم، آلرژی و ایمونولوژی بالینی، یکی از مزایای روش مذکور را نسبت به روش درمان دارویی، پیشگیری از ابتلاء به آسم در بیمارانی که اکنون حساسیت بینی دارند و در خطر ابتلاء به آسم (در آینده) می باشند، دانست و اضافه کرد: ایمنوتراپی علاوه بر اثر درمانی، اثرات پیشگیری کننده نیز دارد. به گفته وی، کلینیک آسم و آلرژی مرکز آموزشی - درمانی قدس، امکانات کامل را برای انجام ایمنوتراپی دارد.                

  آدرس سایت دانشگاه علوم پزشکی قزوین

  www.qums.ac.ir