برای کنترل بیماری دیابت و کمک به درمان این بیماری از چه مواد غذایی و روش هایی می توان استفاده کرد؟
دیابت شایعترین بیماری متابولیکی بدن است که در دو نوع 1 و 2 موجب اختلال در عمکلکرد بدن می شود .با روشهای مختلف پیشگیری و درمان می توان سطح قند خون را کنترل کرده و از عوارض دیابت جلوگیری کرد.
دیابت چیست؟
دیابت با همان بیماری قند که متاسفانه بسیاری را به خود مبتلا کرده است یک نوع اختلال متابولیک و سوخت و سازی در بدن است که به واسطه آن توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود یا برعکس مقاومت در برابر انسولین در بدن ایجاد می شود در نتیجه انسولین تولیدی نمی تواند عملکرد نرمال خود را انجام دهد.علامت شاخص آن میزان قند خون بالای 120 میلی گرم در دسی لیتر در حالت ناشتا است و از دیگر نشانه های آن پرخوری و پرنوشی است در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می یابد به همین دلیل میزان قند خون افزایش یافته که به آن هایپرگلیسمی می گویند. با افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد عوارض میکروواسکولار دیابت یا تخریب رگ های بسیار ریز در بدن ایجاد می شوند که می توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب و قلب را درگیر کنند.
آشنایی با با انواع دیابت
دیابت دو نوع اصلی دارد که احتمالا در مورد نوع یک و دو بودن این بیماری چیزهایی شنیده اید. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
دیابت نوع یک چیست؟
دیابت نوع یک بیماری مزمنی است که وقتی پانکراس یا همان لوزالمعده میزان کمی انسولین ترشح میکند و یا اصلا انسولین ترشح نمی کند، رخ میدهد. عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و آلوده شدن به ویروس هایی خاص می توانند، باعث ابتلاء به دیابت نوع یک شوند. هرچند دیابت نوع 1 معمولا در کودکی و نوجوانی رخ میدهد، اما امکان ابتلا بزرگسالان نیز به این بیماری وجود دارد.
راههای تشخیص بیماری دیابت نوع اول
علائم و نشانه های دیابت نوع 1 در بدن
گرسنگی شدید و افزایش اشتها
بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا
تشنگی شدید ، خشکی دهان و ادرار پی در پی
تاری دید
از دست دادن هوشیاری
کاهش وزن غیرعادی، خستگی و بی حالی
مشکلات پوستی از قبیل خشکی پوست، عفونت های قارچی و باکتریایی که بر اساس گزارشات میزان آن در دخترها شایع تر از پسرهاست.
دیابت نوع 2 چیست؟
در دیابت نوع 2 بدن قادر به استفاده و ذخیره گلوگز نمی باشد و گلوکز به جای تبدیل به انرژی به جریان خون باز گشته و سبب ایجاد علایم مختلف می گردد.
دیابت نوع 2 که با عنوان یا دیابت بزرگسالی یا غیر وابسته به انسولین شناخته می شود به علت عدم توانایی بدن در تولید انسولین کافی و یا ناتوانی از استفاده ی بهینه از انسولین تولیدی رخ می دهد. حالتی که به ان مقاومت در برابر انسولین گفته می شود.
علت ابتلا به دیابت نوع 2
در بروز دیابت نوع 2 عوامل متعددی چون اضافه وزن و چاقی (بخصوص چاقی داخل شکمی) عدم فعالیت بدنی، سن بالای 40 سال، رژیم غذایی نامناسب (غذای پر کالری و غیر مغذی) و وراثت نقش دارد
همچنین اختلالاتی که همراه با عدم توانایی بدن در استفاده از گلوگز می باشند از عوامل اصلی ابتلا به دیابت نوع دو می باشند. همچنین افرادی که نوعی اختلال گلوکز ناشتا یا اختلال عدم تحمل گلوکز دارند خطر بالایی در ابتلا به دیابت نوع 2 دارند.
علایم دیابت نوع 2 چیست؟
نشانه های دیابت نوع دوم در بدن تقریبا مشابه علائم دیابت نوع اول است که اصلی ترین آنها شامل:
بی حسی یا سوزش دست و پا
تشنگی و پرنوشی
خستگی زیاد غیر قابل توجیه
پُرادراری
عفونت مکرر لثه، پوست و مثانه
تاری دید
زودرنجی و تحریک پذیری
عدم بهبودی زخم ها
متاسفانه دیابت بیماری مزمنی است و به آرامی پیش می رود .اما باید بدانید در بعضی موارد دیابت نوع 2 هیچ علامتی ندارد. در این گونه موارد افراد مبتلا ماه ها یا حتی سال ها بدون این که از بیماری خود مطلع باشند به زندگی ادامه می دهند.
چه کسانی به دیابت نوع 2 مبتلا می شوند؟
عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 شامل چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و عدم تحرک بدنی کافی است. همچنین مطالعات نشان داده اند که خطر ابتلا به دیابت با افزایش سن افزایش می یابد به همین دلیل به این نوع از بیماری دیابت بزرگسالان نیز گفته می شود. بر همین اساس افراد چاق بالای 40 سال ریسک بالاتری برای ابتلا به دیابت نوع دو دارند. البته ظهور این نوع دیابت در افراد جوان نیز در حال افزایش است. به گفته برخی از متخصصان افرادی که دردوره بارداری به دیابت مبتلا می شوند، که دیابت بارداری نام دارد، ممکن است بعدها به دیابت نوع 2 دچار شوند.
دیابت در دوران بارداری
در دوران بارداری خانم ها باید به شدت دقت کنند و تحت کنترل قرار گیرند تا به دیابت مبتلا نشوند. در این دوران پرهیز غذایی بسیار اهمیت دارد و اگر پرهیز غذایی انجام نگیرد و وزن مادر بالا رود، احتمال ابتلا به دیابت مادر، افزایش خواهد یافت. در این حالت سلامت جنین به خطر می افتد و ممکن است جنین ناقص به دنیا آید و یا وزن جنین زیاد شود و در رحم مادر خفه شود؛ در این صورت احتمال سزارین به شدت افزایش می یابد
البته باید به این نکته توجه داشت که داروهای بیماران دیابتی برای زنان باردار ممنوع می باشد، به همین علت باید به صورت ویژه تحت کنترل قرار گیرند.
اضافه کردن ورزش و فعالیت بدنی سبک در برنامه عادی روزانه توسط پزشک می تواند باعث کنترل سطح قند خون در بارداری شود. انجام روزانه فعالیتی سبک تا متوسط به مدت 15 تا 30 دقیقه باعث می شود تا بدن بهتر از انسولین استفاده کند .
عوارض درمان دیر هنگام دیابت
عارضه چشمی:که ممکن است به نابینایی کامل ختم شود.
بیماری قلبی- عروقی :که بر روی قلب و رگهای خونی اثر می گذارد و در نهایت به سکته های قلبی و مغزی منجر شود.
نفروپاتی ؛ بیماری کلیه:که ممکن است باعث از کارافتادگی کامل کلیه ها شود.
نوروپاتی؛ آسیب دیدگی اعصاب :در صورت همراه شدن با مشکلات گردش خون ممکن است موجب ایجاد زخم در پاها و نیز قانقاریا شود که در نهایت به قطع عضو می انجامد.
به طور کلی یکی از مهمترین بخش های پیشگیری از پیشرفت بیماری دیابت و موفقیت در روند به نوعی درمان و کاهش شدت این بیماری مزمن در بدن فرد مبتلا رعایت نکات تغذیه ای و داشتن برنامه غذایی دقیق است که در ادامه بهترین و بدترین خوراکی ها برای این دسته از افراد را به شما معرفی می کنیم.
بهترین مواد غذایی و خوراکی برای بیماران دیابتی
نان های سبوس دار
پنیرهای کم چرب
مرغ یا بوقلمون بدون پوست
ماهی بخار پز شده یا کبابی
سیب زمینی کباب شده
آردهای سبوس دار مانند آرد گندم
سبزیجات تازه، خام یا کمی بخار پز شده، کباب یا گریل شده
غلات سبوس دار مانند برنج قهوه ای
ذرت، پف فیل یا محصولات تهیه شده از ذرت
آب معدنی، آب جو سبک، چای تلخ، قهوه سیاه یا با شیر کم چرب و بدون شکر
سبزیجات یخ زده، کمی بخارپز شده.
سبزیجات کنسروی کم نمک
کاهو، سبزیجات سبز، اسفناج
شیر کم چرب
ماست کم چرب
پنیر کم چرب، خامه کم چرب
میوه ساده یا کنسروی
مربای کم قند یا بدون قند
آب میوه، 100درصد طبیعی
سس مایونز کم چرب
سس سالاد کم چرب
پف فیل بدون چربی
گوشت خورشتی یا کباب شده
قسمت های کم چرب گوشت
لوبیا، تخم مرغ و مغز میوه
مواد غذایی و خوراکی های مضر برای دیابتی ها
افراد مبتلا به دیابت تا حد ممکن باید از مصرف این خوراکی ها و مواد غذایی خودداری کنند :
کنسرو میوه با شیره غلیظ
گوشت سرخ شده
گوشت های چرب
پنیر معمولی
مرغ با پوست
خوراک لوبیای چرب
شیر پر چرب، ماست، پنیر، خامه و بستنی معمولی
کره، روغن نباتی هیدروژنه شده
سس مایونز معمولی
پف فیل کره ای
آرد سفید
سبزیجات پخته شده با کره، پنیر یا سس فراوان
ترشی ها
لواشک های میوه
مرباهای معمولی
آب میوه های آماده
کنسرو شور سبزیجات
ماهی سرخ شده
ترشی کلم برگ (همانند ترشی، تنها در صورت داشتن فشار خون بالا باید محدود شود).
اسنک های سرخ شده مانند چیپس های سیب زمینی
غلات تصفیه شده، مانند برنج سفید
نان سفید
سیب زمینی سرخ شده
نوشابه، آب جو معمولی، چای شیرین، قهوه با شکر و خامه، نوشیدنی قهوه و شکلات
درمان دیابت با نسخه های گیاهی و داروهای طب سنتی
سیر
این گیاه بهترین درمان برای کاهش مستقیم قند خون، بازسازی سلول های لوزالمعده و تحرک آن برای تولید انسولین به حساب می آید.
پیاز
این گیاه تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش قند خون دارد. پیاز روی سوخت و ساز گلوکز در کبد تاثیر می گذارد و باعث افزایش ترشح انسولین می شود.
شنبلیله
شنبلیله یکی از پرمصرف ترین گیاهان برای کنترل بیماری دیابت به حساب می آید. شنبلیله مقاومت انسولین را در بدن کاهش می دهد و با افزایش تعداد گیرنده های انسولین در گلبول های قرمز، میزان قند خون را کنترل می کند
خیار چنبر تلخ
خیار چنبر تلخ برای درمان قند خون بالا و کنترل دیابت مفید است؛ چرا که عوارض دیابت را کاهش میدهد و این موضوع به علت وجود ماده شیمیایی به نام کارانتین است. خیار چنبر تلخ سبب کاهش تاثیرات گلوکز خون در تمام بدن میشود و به همین دلیل برای درمان دیابت نوع 2 و نوع 1 مفید است. برای درمان قطعی دیابت با خیار چنبر تلخ، به روش زیر عمل کنید:
روزانه یک لیوان آب خیار چنبر تلخ را در هنگام صبح با معده خالی بنوشید.
همچنین میتوانید مقدار خیار چنبر تلخ را در رژیم غذایی روزانه خود برای پایین آوردن قند خون بگنجانید.
دارچین
دارچین با تحریک فعالیت انسولین به کنترل دیابت و کاهش قند خون کمک میکند. اجزای فعال دارچین مانند سینامالدئید، اسید سینامیک و اسانسهای بیشمار آن میتواند به پیشگیری از دیابت نیز کمک کند. برای درمان دیابت با دارچین میتوانید مراحل زیر را انجام دهید:
میتوان از دارچین بهعنوان یک روش مؤثر برای کاهش قند خون در دیابت نوع 2 کنترل نشده استفاده کرد. با این حال نباید بیشازحد مصرف شود زیرا ممکن است منجر به مشکلات تنفسی و افزایش ضربان قلب شود.
مطالعات انجامشده
نصف قاشق چایخوری دارچین را به یک فنجان چای اضافه کنید و بنوشید.
همچنین میتوانید دارچین را به غذاهای خود اضافه کنید.
انگور فرنگی هندی (آمُله)
انگور فرنگی یا آمله یک ماده موثر برای درمان دیابت نوع 2 است؛ زیرا سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدانهایی است که برای مقابله با دیابت بسیار مناسب هستند. همچنین آب انگور فرنگی (آمله) عملکرد لوزالمعده را تصحیح کرده و باعث تولید انسولین جهت پایین آوردن قند خون میشود. جهت استفاده از انگور فرنگی برای درمان دیابت، روش زیر را انجام دهید:
آب 2 الی 3 عدد انگور فرنگی را بگیرید و دانههای آن را بردارید.
دو قاشق غذاخوری از آب انگور فرنگی را با یک فنجان آب مخلوط کنید.
برای درمان قند خون بالا و کاهش مقاومت انسولین از این محلول هر روز صبح با معده خالی بنوشید.
گیاه جمبو
جمبو در پایین آوردن قند خون به میزان زیادی کمک میکند؛ زیرا حاوی آنتوسیانینها، اسید الاگیک و تاننهای هیدرولیز شده است که نوعی از آنتیاکسیدانها هستند. متخصصان تغذیه این گیاه را به شدت توصیه میکنند؛ چرا که تقریباً هر قسمت از گیاه جمبو مانند برگ، میوه و دانه آن برای درمان دیابت مفید است. دانههای این گیاه دارای اثرات هیپوگلیسمیک هستند؛ یعنی بهسرعت قند خون را کاهش میدهند و البته قند خون را کمتر از حد طبیعی نمیآورند.
میتوانید برای درمان قند خون بالا پودر دانههای خشکشده این میوه را تهیه کرده و با یک لیوان آب دو بار در روز مصرف کنید.
برگ انبه
برگ انبه میتواند با تنظیم سطح انسولین در خون برای کنترل و درمان قند خون بالا مورد استفاده قرار گیرد. برگهای انبه حاوی ویتامین C ،A و تاننها هستند که آنتیاکسیدانهای قوی به شمار میروند. با مصرف برگ درخت انبه، ترکیبات دیگری به نامهای «تری بتا تراکسرول» و «عصاره اتیل استات» با انسولین همکاری میکنند تا GLUT4 فعال شود و سنتز گلیکوژن را تحریک کند. برای درمان دیابت با استفاده از برگ درخت انبه 10 الی 15 عدد برگ انبه را در یک لیوان آب به مدت یک شب بگذارید تا خیس بخورد.
سپس صبح روز بعد، آب آن را از صافی بگذرانید و هر روز با معده خالی برای درمان دیابت بنوشید.
همچنین میتوانید 15 عدد برگ انبه را به مدت 15 دقیقه درون دو لیوان آب بجوشانید سپس آب آن را از صافی بگذرانید و صبح با معده خالی بنوشید.
برگ درخت کاری
برگهای درخت کاری میتوانند به پایین آوردن قند خون کمک کنند. شما میتوانید آنها را به وعدههای غذایی خود اضافه کنید. همچنین گفته میشود که برگ کاری مقدار قند ناشی از نشاسته را کاهش میدهد. برگهای کاری در کنترل و پیشگیری از دیابت بسیار موثرند؛ زیرا سبب کاهش نشاسته و گلوکز در افراد مبتلا به دیابت میشوند.
آلوئه ورا
ژل آلوئه ورا به کاهش قند خون کمک زیادی میکند؛ زیرا این ژل شامل فیتوسترولهایی است که اثرات هیپرگلیسمی برای درمان دیابت نوع 2 دارند. متخصصان تغذیه معتقدند که آلوئه ورا منبع طبیعی و ایمن برای درمان قطعی دیابت است. برای درمان قند خون بالا با استفاده از آلوئه ورا:
ترکیب ژل آلوئه ورا و برگ زردچوبه برای کنترل قند خون و درمان خانگی دیابت مفید است.
آب آلوئه ورا همچنین میتواند چربی خون را که از عوارض دیابت است، کاهش دهد.
لطفا شکیبا باشید ...